– Przyłęk Duży: wieś w woj. łódzkim, w pow. brzezińskim, w której mieszkał Reymont w zimie 1890–91. [przypis edytorski]
79
ozimina – zboże siane na jesieni. [przypis edytorski]
80
podorówka – pole płytko zaorane po jesiennych zbiorach i w ten sposób przygotowane do wiosennej orki. [przypis edytorski]
81
skiba – część ziemi odkrojona i odrzucona na bok przez pług. [przypis edytorski]
82
stajanie a. staje – daw. miara odległości, w różnych okresach i okolicach licząca od ok. 100 do ok. 1000 m. [przypis edytorski]
83
Kiedy ranne wstają zorze (…) – fragment Pieśni porannej, popularnej pieśni religijnej Franciszka Karpińskiego. [przypis edytorski]
84
robak (przestarz.) – maleństwo, małe dziecko. [przypis edytorski]
85
raz w raz – raz po raz, raz za razem. [przypis edytorski]
86
trzon – górna część pieca kuchennego, na której było gotowane jedzenie. [przypis edytorski]
87
komornica – chłopka nie mająca własnej chałupy ani ziemi, płacąca pracą za mieszkanie w komorze (daw.: izbie, pomieszczeniu) domu innego, bogatszego chłopa a. właściciela ziemskiego. [przypis edytorski]
trepy – prymitywne obuwie o drewnianej podeszwie. [przypis edytorski]
90
zadudniały – dziś popr.: zadudniły. [przypis edytorski]
91
okryta na głowę w zapaskę – dziś popr.: z głową okryta zapaską. [przypis edytorski]
92
zapaska – fartuch noszony dawniej przez wiejskie kobiety, wiązany w pasie na sukience i osłaniający ubranie od pasa w dół dookoła, czasem narzucany na ramiona jako pelerynka, rzadziej wiązany na głowie jako nakrycie. [przypis edytorski]
pytlować (pot.) – paplać, mówić dużo i szybko. [przypis edytorski]
96
odwieczerz a. odwieczerze (gw.) – popołudnie, pora przed wieczorem. [przypis edytorski]
97
pedziała (gw.) – powiedziała. [przypis edytorski]
98
przęślica – drążek do zamocowania kądzieli, czyli pęku włókien lnianych, konopnych lub wełnianych, z którego prządka wysnuwała pasma i skręcała w nić. [przypis edytorski]
99
kijanka – tu: deseczka służąca do prania w rzece, używana daw. na wsi. Kijanką uderzało się bieliznę, w bieżącej wodzie rzeki wypłukując brud. [przypis edytorski]
półwłóczek – pole o powierzchni pół włóki, tj. liczące ok. 9 ha; włóka: daw. jednostka miary powierzchni gruntu, równa 30 morgom, tj. wynosząca ok. 18 ha. [przypis edytorski]
płocha – część warsztatu tkackiego, rodzaj grzebienia, przez który przewleczone są nitki osnowy, dobijający każdy wprowadzony wątek do krawędzi tkaniny. [przypis edytorski]
108
czółenko – element krosna tkackiego o kształcie łódeczki, zawierający nawiniętą na szpulkę nitkę wątku, przerzucany pomiędzy nitkami osnowy. [przypis edytorski]
109
trzydzieści roków temu… poszedł w las – aluzja do powstania styczniowego w 1863. [przypis edytorski]
morga a. mórg – daw. jednostka miary powierzchni, pierwotnie oznaczała powierzchnię, którą jeden człowiek mógł zaorać lub skosić jednym zaprzęgiem w ciągu jednego dnia pracy; na ziemiach polskich ok. 0,5–0,6 hektara. [przypis edytorski]
112
bieżcie (daw.) – biegnijcie. [przypis edytorski]
113
duchem (daw.) – szybko, co tchu. [przypis edytorski]
114
ano – tu: zatem, więc. [przypis edytorski]
115
ligustr – rodzaj krzewu sadzonego w charakterze żywopłotu. [przypis edytorski]
116
tracz – robotnik zajmujący się piłowaniem kłód drzewa za pomocą ręcznej piły. [przypis edytorski]
– 