hulle. Net so hier en daar kon hy sien dat die rokkie oorspronklik blou was. Maar die blou het lankal wegverbleik en net in die nate agtergebly. Die rok het tot by haar maer kuite gereik en was op plekke amper deurgeskif. Verwaarlosing het, soos die stof aan haar rok, aan haar gekleef. Joey het al gesien dat daar kinders by die platdakhuisie rondspeel. Die ma het seker maar voor die knaende armoede opgegee, want die kind was onversorg.
Maar haar oë! Haar oë!
Joey Drew was nie ’n man wat maklik hoë gedagtes probeer dink nie, maar met hierdie kind se oë was dit vir hom of God hulle spesiaal en vir Homself gemaak het. Hy moes hulle met buitengewone sorg gepoleer en saggies bevogtig het voor Hy hulle – dalk met ontroering, selfs verbasing, oor soveel skoonheid uit Sy hand – versigtig in hulle holtes gedruk het. Eers ná Hy met die res van haar klaar was.
Haar oë was blouselblou en blinkskoon in haar vuil gesiggie. En hulle was groot en wyd soos oë wat pas wonderlike dinge gesien het.
Sy het met hom gepraat en aanhou praat in daardie skraperige taal al het hy nie ’n woord verstaan wat sy sê nie. Hy het aan sy ore gevat en sy kop geskud om te laat blyk dat hy nie verstaan nie. Maar sy’t aangehou en later begin beduie en uiteindelik het sy met haar duim na haar bors gewys en hom haar naam geleer. Hy het die naam begin nasê: Dit was Fienatjie. Fienatjie Minter.
So het dit dan gekom dat die eerste woord wat Joey Drew op die wyse van die skraperige taal kon sê, die vir hom byna onuitspreekbare naam van Fienatjie was. Van Fienatjie Minter. Toe dit sy beurt was, het hy haar die naam Joey geleer, nie Mr Drew nie. En Fienatjie kon dit gou reg sê: Joey, Joey, Joey. Sy het die woord kort-kort herhaal, want sy wou aanhou sien hoe die treurige plooie om sy mond by die aanhoor van sy naam ’n glimlag word onder sy yl baard – ’n glimlag wat tot in sy ooghoeke getrek en sy skeel ogies amper toegemaak het van plesier.
Toe hulle van die agterdeur af roep dat hy moes kom eet, het Joey met spyt van sy klein gespreksgenoot afskeid geneem. Hy was byna aangedaan toe hy sien hoe Fienatjie na die bywonershuisie van die Minters huppel – en hoor hoe sy Joey-Joey-Joey soos ’n rympie opsê. Sy het die naam presies gesê soos hy haar dit geleer het – en dus in ’n aksent wat Gertruida sou bevries.
By die platdakhuisie het Fienatjie vir haar sussies gesê sy kan nou Engels praat.
Danie se broer, Wynand, en dié se vrou, Martie, het die Saterdag aangekom. By hulle was hulle enigste kind, Driena, ’n dogtertjie van omtrent dieselfde ouderdom as Sussie.
Die vroue van Danie se huis was altyd verbaas oor die manier waarop Martie Driena grootgemaak het. So het Dorothea dan ook weer die dag vir Gertruida in die kombuis gesê: “Die liefde van ’n moeder is darem maar ’n wonder. Kyk net vir Martie met Driena. Met Martie sou ek kon sweer sy sal van die kind ’n baksteen na haar eie vorm probeer bak, maar sy bederf Driena in die afgrond in. Ek sou nooit kon dink Martie kan so sag met ’n ander mens werk nie. En die kind lyk tog nie oorbederf nie.”
“Sy’s meer Wynand se kind as Martie s’n. Sy aard baie meer na haar pa. Wynand het ook maar die sagte kant van die Van Wyks.” Dis wat Gertruida gesê het – denkende daaraan hoe die klavier haar eie sagte kant al meer begin oopkrap. Want teen daardie tyd het sy al die klavier ontmoet op die middag toe sy haar kopseer gehou en al die ander sonder haar na Fanie van den Berg se begrafnis toe is. Sy het gedoen soos sy wou, en gehuil en die bevryding was so groot dat sy, toe sy opstaan om die kerse weer te gaan bêre voor die mense van die begrafnis af terugkom, besluit het om die klawerflap nie meer te sluit nie. Daardie aand het sy vir byna ’n uur vir Sussie gespeel.
“Kan jy jou voorstel,” het Dorothea in die kombuis voortgegaan, “as Driena haar ma se humeur moes hê en sy kom in haar arige jare? Die weë van die Here is darem maar wonderlik. Maar sy verafgood die kind en dis ’n sonde.”
“As mens net een van ’n ding het, is hy vir jou baie kosbaar,” het Gertruida effens nadenkend bygevoeg, want sy’t gedink aan die enkelheid van haar een groot vreugde en aan die onvervangbare klavier. Dorothea het maar half verstaan en haar eie gedagte gehad: “Ek dink dis seker maar omdat sy al daardie miskrame gehad het voor Driena se geboorte.”
Daar was vyf miskrame. Terwyl sy Driena verwag het, het Martie byna vergaan van vrees. Sy het die Here alles belowe as die kind net behoue in die wêreld kom: sy sou Hom getrou en noulettend dien, sy sou haar humeur en haar tong in bedwang hou, sy sou die sonde beveg waar sy hom ook al raakloop, of dit nou in haarself of in iemand anders is. Maar laat die baba tog net nie weer te vroeg kom nie, Here! Asseblief tog nie weer nie, Here!
Driena het haar nege maande presies uitgedien en ’n welgeskape bondeltjie mens het opgedaag. En op daardie seer en wonderlike oomblik het Martie met baie trane belowe dat sy die kind vir die Here sal grootmaak en haar elke stukkie liefde sal laat toekom waartoe ’n moederhart in staat is. Martie se ysere wil en haar presiese opvattings oor wat reg en van Bo, of verkeerd, en dus van die Duiwel was, het haar sonder twyfel of afwyking by die letter van haar morele alfabet laat hou.
Wynand en Martie het, klaar aangetrek, op die oggend van die Saterdag opgedaag, maar Joey Drew het gesê hulle moet wag dat dit middag word, want dan is die lig voor die huis op sy beste. Twaalfuur se kant het hy hulle reggeskuif na lengte, breedte en geslag, maar die familie wou hulle verbande anders lê en het elkeen na sy of haar geskikte familieplek geplaas. Toe het Joey onder die swart doek ingebuk, reggeskuif wie reggeskuif moes word, hulle tot bewegingloosheid gemaan, die knip van oë verbied, en gesê: “… hold it, hold it, ho-o-o-ld …” terwyl hulle met streng, droë oë strak na die kamera kyk.
Dit was die laaste foto waarop hulle almal saam was – die enigste een waarin al die Van Wyks, die lewendes en die dodes, swaar geraam en met ’n sterk koperdraad aan die prentelys gehang, na verbygangers sou staar soos hulle na die skeel Engelsmannetjie se kamera gestaar het.
Met die foto geneem, het die familie teen die stoeptrappies begin opbeweeg na die voordeur toe om in te gaan vir die middagmaal. Dorothea het hulle eerste gesien: “Ag nee, nie nog dit ook nie!”
Want met die paadjie na die huis toe het die hele Minter-familie, oorwegend groen soos ’n Ierse fees, aangestap gekom. Die Van Wyk-familie het omgekyk en dit was Martie wat eerste gegiggel het. Die Minters het byna in enkel gelid aangestap gekom. Voor het Jakop geloop, dan sy vrou, Sannie, en daarna die dogtertjies. Net Fienatjie het agter langs Petrus geloop. Die familie, uitgedos in wat ter hand was, het selfs van ’n afstand af skoner gelyk as gewoonlik, maar dit was die groen vilt waarin die klavier toegedraai was wat die aandag getrek het. Sannie Minter het die materiaal wat haar toegeval het, ten beste gebruik, en sy en haar dogters het nie net elkeen ’n soort groen manteltjie aangehad nie, maar ook groen kappies gedra.
“Ek het hulle nou al hoeveel keer gesê hulle moet ons uitlos as ons mense het, maar hulle het elke keer ’n verskoning. Gaan in, hulle weet hulle moet agterdeur toe.”
“Hulle wil seker ’n foto laat neem, kyk hoe uitgevat is hulle,” het Daantjie gejil.
“En jou pa sal weer daarvoor moet betaal …”
Danie het geglimlag oor sy vrou se ontsteltenis: “Sy sal darem seker eers weer haar vyf hoenders aanbied.”
Maar terwyl die ander oupa Daniël deur die voordeur help, het Dorothea vir Danie eenkant getrek: “Jy wil my nie glo nie, my man, kyk self!”
Almal se aandag was by die ou man, behalwe Nellie s’n. Sy het in die rigting van die Minters bly kyk en daar kon geen vergissing wees dat dit na Petrus was na wie sy gestaar het nie, want haar jong tepels het styf teen haar rok gedruk.
“Vandag! Jy stop dit vandag, anders gaan ons nog lang trane huil.”
Danie
