Seminarie in die Kaap ontvang het. Die tyd het rondom haar afsydigheid verbygegaan en sy het middeljarig geword.
Sy het later gedink dat dit amper soos ’n voorbode was dat sy in dié tyd so baie deur die bladsye van haar herinnerings begin blaai en die klavier so dikwels in haar gedagtes opgekom het.
By die Seminarie, toe sy sewentien was, was sy voor die klavier loshande die beste van almal. Die musiekjuffrou, Miss Pearson, het gesê sy het ’n pragtige aanslag en die beste oor vir musiek van almal. Om Miss Pearson nie teleur te stel nie, het sy elke ledige oomblik wanneer een van die Seminarie se klaviere nie in gebruik was nie, geoefen en geoefen. Miss Pearson het haar, wanneer sy ’n nuwe stuk musiek bemeester het, altyd na die vleuelklavier in die saal geneem om daar daarna te luister. Gertruida se hart het van vreugde gebons wanneer sy, ná sy gespeel het, haar hande van die klawers af oplig en Miss Pearson sê: “Jy speel pragtig, Gertie, en jy ís pragtig.”
Die middag voor Gertruida vir die laaste keer die lang trein-tog huis toe sou aanpak, het Miss Pearson al die dogters wat klavier neem in die saal laat bymekaarkom om te hoor hoe Gertruida speel. Hulle moes kom luister na wat ware talent en harde werk kan bereik. Ná ’n halfuur was dit etenstyd, maar toe die ander loop, het Miss Pearson Gertruida gevra om agter te bly. Sy moes nog iets speel – net vir Miss Pearson, as ’n soort spesiale afskeid. Miss Pearson het opgestaan van haar gewone stoel en tussen die bladmusiek rondgesoek. Gertruida het gedink dat sy een van hulle gunstelinge sou moes voorspeel, soos ’n Bach-prelude of een van Chopin se nokturnes, maar Miss Pearson het die eenvoudige “Love’s Old Sweet Song” uit die pak getrek en voor Gertruida neergesit. Sy het die solo-stoel voor die klavier weggetrek, die duet-stoel nader gebring, langs Gertruida gaan sit en haar gevra om so naby aan haar te speel, want sy wil vir oulaas vir haar omblaai. Hulle heupe en dye en arms het aan mekaar geraak, en Gertruida het gewens die musiek raak nooit op nie.
Maar die note op die blad en onder haar vingers het opgeraak en haar hande het in die na-stilte oor die klawers gehang. Miss Pearson het Gertruida se hande opgetel en hulle gesoen, en toe sy opstaan, was haar lippe ’n oomblik lank vogtig op Gertruida s’n. Miss Pearson het haar uit die saal gehaas – struikelend, soos iemand wat nie deur trane kan sien nie. Gertruida het na die nattigheid op haar hande gekyk en die souterige strepe saggies afgesoen. ’n Golf van blydskap wat sy nie geken het nie, het deur haar heupe en bors gespoel.
Sy’t self ook gehuil toe sy die volgende dag afskeid neem. Almal het gedink sy huil maar oor die afskeid van haar vriendinne, en oor haar Seminarie-jare verby was. Maar dit was nie so nie. Sy’t gehuil oor Miss Pearson en oor daardie oomblik toe die verbysterende golf vreugde oor haar gespoel het. En oor wat die klavier gesê het.
Miss Pearson het nie na die aandete in die groot eetsaal gekom op die aand voor Gertruida se vertrek nie, en sy was ook nie by ontbyt op die vertrekdag nie. Gertruida se oë het verniet gesoek. Maar toe sy op die Seminarie se spaaider klim wat haar stasie toe sou vat, het die huismoeder ’n pakkie van Miss Pearson aan haar oorhandig. Sy het dit eers die aand op die trein oopgemaak. Daar was ’n koevert met ’n nota onder die buitenste laag toedraaipapier:
Dearest Gertie – Forgive me. I do not have the heart to say goodbye to you. Go well, my little one, and may life be kinder to you than it had been to me. I weep for another talent swallowed up by the maleness of our world and the darkness of this continent, but, mostly, I cry for you. I’ll say your name in the night. – Anne Pearson.
Daar was vir haar nie ’n naam vir wat sy toe gevoel het nie, want die pyn en die blydskap was oorweldigend en ineengestrengel. Sy het die nota aanhou lees en gewonder hoekom Miss Pearson eintlik niks oor die klavier sê nie, maar toe sy die pakkie verder oopmaak, was daar twee rooi spiraalkerse in – klavier-kerse.
In die amper dertig jaar wat verbygegaan het, het Gertruida nooit weer van Miss Pearson gehoor nie, en haar opvoeding het haar verhoed om so voorbarig te wees om ’n korrespondensie aan die gang te probeer kry. Sy het die dankie-sê-briefie vir die kerse en die opleiding gepos en verniet op reaksie gewag.
Maar, soveel jare later, en ’n maand voor Joey Drew se aankoms op die plaas, het daar ’n brief van die Seminarie af gekom. Die skryfster van die brief het verskoning aangebied omdat sy noodgedwonge die brief aan Gertruida se nooiensvan moes adresseer, maar haar getroude van was ongelukkig nie aan die Seminarie bekend nie. Miss Pearson, so het die brief verder gelui, het afgetree en besluit om haar laaste jare in Engeland deur te bring. Sy wou die dae wat sy nog oor het, toewy aan die God wat sy so getrou dien. Sy het reeds vertrek, maar het gevra dat haar klavier geskenk word aan Gertruida van Wyk – die beste student wat sy ooit onderrig het. Sy het voor haar vertrek persoonlik toesig gehou oor die verpakking van die instrument. Sal die eertydse mejuffrou Van Wyk asseblief reëlings tref dat die klavier afgehaal of met die trein aangestuur kan word?
Gertruida het Danie vertel van die eer wat haar te beurt geval het, en vooraf vir Dorothea gevra of die klavier met sy rug teen die binnemuur van die eetkamer mag staan, anders raak klaviere maklik uit stem uit. Dorothea het nie beswaar gehad nie en Gertruida het gereël en gewag.
’n Maand later het die stasiemeester laat weet dat daar ’n swaar kas aangekom het vir Gertruida. Sy wou saam stasie toe toe Daantjie en Soldaat gestuur is om die klavier te gaan haal, maar Danie het voet neergesit: dis te onwaardig vir ’n Van Wyk-dame om met die muilwa af te sit stasie toe agter ’n klavier aan. Gertruida sou maar moes wag.
Sy en Magrieta het op die middag toe die muilwa terugverwag is, op die stoep gaan sit en wag. Joey Drew het dit opgemerk en probeer om die stilte wat tussen hom en die familie hang, effens te verbreek. Hy het na die twee toe gegaan en, ná vele verskonings oor sy voorbarigheid, aangebied om, aangesien die jongste dogtertjie, Sussie, kennelik sukkel met Engels, haar bietjie met die taal te help.
Vir Magrieta was dit altyd ’n merkwaardige gesig om haar tant Gertruida te sien verkil. Haar rug het dan – die laaste moontlike aks – nog meer regop getrek, en haar stem was ysig: “Dankie vir die aanbod, meneer Drew,” het Gertruida gesê, “maar ek dink nie ons moet die kind blootstel aan u aksent nie.”
Die glimlag in Magrieta se oë het Joey, soos altyd, laat verwurm, en hy is druipstert daar weg. Hoeveel verder moet jy die snotterigheid van stand dan nóg gaan soek? Hoe ver strék die ding dan oor die wêreld?
Magrieta het die muilwa amper tegemoet gehardloop en Gertruida was al ’n hele ent op pad na die plaashek voor sy besef haar haas pas nie haar waardigheid nie. En die manier waarop die uitgelate Magrieta op die wa spring en sommer voor die hele plaas aan Daantjie gaan hang, was nie vanpas nie. Heeltemal nie vanpas nie.
“Hy’s in een stuk, tante Gertruida!” het Daantjie in haar rigting geroep met die verbygaan. “Maar swaar is hy wragtag swaar!”
Dis wat Miss Pearson altyd gesê het. Hoe swaarder ’n klavier is, al is dit maar ’n regop-model en nie ’n vleuel nie, hoe dikker is die gietyster-rug agter die snare en hoe beter hou hy stem. Gertruida het daardie veraf woorde só goed onthou dat sy hulle amper weer kon hoor.
“Ons het hulp nodig met dié blok lood,” het Daantjie by die voorhekkie gesê en Sussie gestuur om die Minter-mans te gaan roep.
Die Minters het ’n goeie half-myl van die Van Wyk-opstal af in ’n platdakhuisie gewoon. Jakop Minter was ’n bywoner. Hy het amper tien jaar vroeër met sy gesin op die plaas opgedaag, genade gevind, en gebly.
Jakop was ’n groot man met ’n ruigheid in sy ooghare, snor en weerbarstige baard waarin die grys, soos in dié van sy landheer, reeds geskimmel het. Die jare van bywonerskap en die nederige onderdanigheid wat dit vereis, het ’n hebbelikheid in Jakop Minter se oë gesit: hy het niemand meer in die oë gekyk nie, nie eens sy eie vrou en kinders nie. Met wie hy ook al praat, sy blik het stip gerig gebly op die linkerbors en -oksel van sy gespreksgenoot. Jakop
