stukkies droëvy.
As jy dus, in die droë tye, ’n kop vir kweek het, slenter jy eers oor en gaan koppel ’n tuinslang aan die suiping uit die kanaal. Dis so ’n drupwatertjie wat jou toegelaat word.
Dan sleep jy die ander punt van die tuinslang na jou gekose kweekrank.
Dan stap jy terug en gaan draai die water oop.
Dan gaan sit jy op jou hurke en kyk hoe die trae watertjie die kweekrank week.
Dan wag jy.
Dan besluit jy.
Dan trek jy die geweekte rank met wortels en al uit die grond.
Dan gaan eet jy.
Terwyl jy die water laat loop waar daar geen kweekrank naby is nie.
Dan het jy klaarblyklik ’n kop vir kweek.
Ek roep Mattewis en ek sê iets soos nee-o-bleddie-magtag, só kan dit nie aangaan nie.
Die teenargument is duidelik en logies:
1. ek het gesê ek verkies die uittrek-sisteem bo die afskoffel-sisteem;
2. die grond is so hard dat alles agterbly as dit nie eers geweek word nie;
3. dit volg dus dat om die opdrag in sy totaliteit uit te voer, ou Adolf korrek te werk gaan, aangesien hy my opvattings oor kweekverwydering deel.
Ek sê dan moet ons maar wag vir reën en die hele spul uittrek.
Mattewis kyk na die lug soos net ’n Wes-Transvaler in Januarie kan – die houding in Wes-Transvaal sê dan oor reën net een ding: moenie laf wees nie.
Ek sê hom hy moet die dodder loop brand voor hulle ons aangee.
Hy kan maar gou vir ou Adolf help om die kweek in die roostuin, met die droogte, moedeloos te skoffel, sê hy.
Hy wen en hy weet dit.
Later sê hy luiheid is om soos ek te wees. Jy kyk en jy dink meer as wat jy aan die gang kom.
Verder kry jy ’n pens.
Kyk vir ou Adolf.
Ek voel skielik oneindig dik, vat die paraffien, en gaan brand die dodder langs die land self.
In die roostuin skoffel Mattewis en ou Adolf, sommer met die graaf, dat die stof so staan.
’Seblief, dieselfde ene …
Nou ná die reëntjie het die spul hier by ons aan die bot gegaan. Alles is aan die groei of die somer nie lank genoeg gaan wees saadskiet toe nie. Uintjies vooraan, soos altyd.
Ons is filosofies daaroor. Dis lewensfeit dat die sonde vooraan tier. ’n Mens se hart is ook maar ’n groentetuin waar jy die goeie wil laat groei en die kwade self opkom.
Jy plant, sê ek vir Mattewis, goeie voornemens, en die onkruid van jou swakhede groei die beste toe.
Vat nou die ding met Faantjie wat so gedwaal het.
Dié kom hier aan, sommer vir die kuier, want hy weet ek is allenerig en hy’t nie geld vir ander vakansie nie. Ek sê welkom, welkom, want hy’s ’n aangename jong man, en hy’t ’n wag in hom wat nie maklik is nie.
Sy meisie is oorsee, hy’t die skoot hoog deur, hy skryf briewe met baie seëls op, dikkes. Hy kou aan penne wanneer hy sy liefde probeer in woorde kry, vind ek uit, en hy kou sy naels tot in die lewe. Van wag.
Een oggend kry ek hom waar hy in die gang op die naakte mat lê en slaap. Hy verduidelik dat hy maar daar gaan lê het, want sy sou dalk bel en hy was bang hy hoor nie die foon lui nie.
Hy loop dus met hartseer oë rond toe twee dinge gebeur.
Die een was die ding met Mafoeta se gans, en die ander een was die wangedrag van ou Hennie se stuk.
Ek begin maar by ou Hennie.
Hennie is, as jy hom so kyk, nie eintlik iemand wat jy in ’n film vir ’n romantiese held sou gebruik nie. Die tering het hom sonder genade verteer, sy stem is nie vir die liefde gemaak nie, sy hele aanskyn is, na die beste van my oordeel, nie eintlik inspirerend vir vroueharte nie.
Maar hy’t toe nuwe lewe in hom, want ’n heel stewige vrou het by hom ingetrek, sy meel geëet, selfs ’n keer of twee kom help skoffel. Sommer verniet. Om maar ’n bietjie naby hom te wees in die dag ok, sê hy my.
Kom ons laat sy storie ’n oomblik en kyk na die geval Mafoeta.
Hier tussen die ganse was daar een wat Mafoeta aangeneem het. Die liefde was wedersyds, so wie wie aangeneem het, kan ek nie sê nie.
Maar dit was tog iets om te sien. Waar hy geloop het, het die gans agterna gefoeter. Die gans het hom gesoek. As hy moes skool toe, dan moes die gans hok toe, want anders het die ding die plaas vol geloop en soek.
Ek weet nie hoe lyk ganse as hulle bly is nie, maar as Mafoeta van die skool af kom, was daardie gans bly. En wanneer hy moes gaan slaap, het die gans met weemoed in die hok agtergebly.
So, toe Faantjie sy treur hier by ons treur, was dit die stand van sake: ou Hennie was verlief, en Mafoeta en sy gans was baie dik.
Toe kom die nare Saterdag.
Ek en Faantjie is dorp toe, en waar wiele draai, is Mafoeta by.
Met die terugkom, sien ek die ganse in die hok is minder, so die man wat ’n paar wou hê, het kom haal.
Mafoeta se oë soek tussen die ganse rond en die duiwel het sy gans vir die vreemdeling gegee. Daar’s nie baie sentiment in Mafoeta nie. Hy’s gewoond aan die verraad van die slag en verkoop van plaasdiere. ’n Mens speel maar net jy het hulle lief tot die dood toe. Dis soos liefdesbeloftes wanneer jy plaasdiere grootmaak, sê ek nog vir Faantjie. Daar’s ’n soort verneuk in, sê hy terug, en kyk anderpad.
Maar Mafoeta hol weg en gaan sit onder in die bos, sonder om sy koeldrank te vat wat hom vir hek-oopmaak toekom.
Later gaan sê ek vir hom ek sal vir hom sy eie-eie gans gee, want dié dat die man syne gevat het, was ’n fout, ek het nie regtig die gans verkoop nie. Maar gaan terughaal, dit is ’n ander saak.
Hy kyk net vir my.
Sondagoggend hoor ons die ding van ou Hennie.
Hy was, stuk en al, by die groot makietie anderkant by Bernstein se werksmense.
Daar het sy stuk besluit om van liefde te verwissel. Sy’t so halfnag verdwyn, en toe ou Hennie vanoggend sy positiewe terugkry, het sy klaar ingetrek by sleg-Jakop.
Mattewis sê hom sy’s sommer gou-gou terug, want Jakop slaan.
Ou Hennie kyk weg. Ons is by die eendehok waar ek vir Mafoeta ’n gans wil gee.
Mafoeta wil die gans nie hê nie. Dis nie dieselfde ene nie, sê hy.
Mattewis
