“Dora, ek wil jou iets vertel,” probeer ek keer dat die damwal breek en ek met Dora se politieke oortuigings oorspoel word. Dora is altyd aan die kant van die underdog, wat die issue ook al is. Sy weet nie aldag wat in die land aangaan nie, maar sy sien haarself as ’n politieke intellectual omdat sy vir Ma werk. As sy enigsins kan moan, dan moan sy asof sy daarvoor betaal word. Ek het al gedink sy moet haar laat uithuur vir ’n professionele roubeklaer. Miskien sal sy nie so suksesvol wees met die huilery nie, maar oor ’n geweeklaag kan niemand haar iets leer nie.
“Wat wil jy my vertel?” Sy kyk my agterdogtig aan.
“Groot nuus.”
“Ag nee, not again. Is jy pregnant?” Dora gooi haar hande dramaties in die lug. “Dis wat gebeur,” roep sy in ’n operasangeresstem uit, “as ’n mens ’n hap ...”
“Van die appel vat voordat die vrug ryp is, ja, Dora, ek weet. Jy’t dit my lewe lank vir my vertel, my banger gemaak daarvoor as vir die dood.”
“Maar dit lyk nie asof dit gehelp het nie, lyk nie asof die vroue in hierdie huis wil hoor nie, lyk nie of hulle weet waar babas vandaan kom nie.”
“Nee, man!” Ek slaan haar met die vadoek oor die boarm. “Ek is nie pregnant nie.”
Dora lyk nie oortuig nie. “Is jy seker?”
“Ek is seker. Ek wil net so min met ’n kind opgesaal word as jy. Dis ’n les wat jy my goed geleer het.”
“Dankie tog.” Sy skuif haar reg in die stoel. “Ek maak sowaar nie nóg ’n bybie groot nie.” Haar mond is ferm saamgetrek. “Nou vir wat laat jy my so skrik?”
“Want ek het groot nuus. Dis iets wat ek nog vir niemand vertel het nie.”
En wat ek nie graag vir Dora wou vertel nie, maar daar ís niemand anders beskikbaar om my hieroor te help dink nie. Dalk is dit presies wat ek nodig het – Dora se sinisme – om my te laat kophou.
“Nou vir wat wil jy dit nou vir mý vertel? Ek wil nie weet nie. Ek het genoeg troubles van my eie.”
Dis wat Dora altyd vir Ma gesê het, ek onthou. Die tye wanneer Ma op haar skouer wou huil oor die kind wat haar in haar opgang gestuit het. Dora se skouer was nie vir Ma beskikbaar nie, ook nie vir my nie.
“Jinne, Dora, gaan troos die kind wat so huil,” het ek Ma meer as een keer hoor sê wanneer die kinders by die skool my gespot het oor iets wat Ma iewers kwytgeraak het of omdat ek nie ’n pa gehad het nie en ek met ’n stukkende hart by die huis gekom het.
“Dis nie my kind nie. Loop troos self jou kind. Ek het genoeg troubles van my eie, genoeg kinders van my eie by die huis. Dié een het nie vir mý nodig nie. Sy soek haar ma.”
“Have a heart, Dora,” het Ma een keer op Dora se gevoel probeer speel. “Ek het een van die dae twee weke verlof. Dan gee ek ál my aandag aan die kind, jy weet mos.”
Maar Ma het tweede gekom. “Een van die dae? Wat help een van die dae as ’n kind haar ma nóú nodig het. Moenie vir jou onnosel hou nie, Johanna van der Merwe. ’n Kind kan nie vir haar ma wag om van haar te onthou nie, om haar in te pas wanneer sy vir twee weke hier en ’n week daar niks anders het om te doen nie.” Ek het Dora ’n snorkgeluid hoor maak, want ek was in die omgewing en ek wou niks hiervan mis nie.
“Twee weke vakansie? Se gat!” het Dora driftig haar mening gegee. “Dan wil jy die kind die wêreld vol vat en volstop met presente. Dis see toe en sirkus toe en elke ander plek wat haar hart begeer sodat jy kan ophou skuldig voel. Dis verkeerd. Dis soos om vir ’n kind te veel kondensmelk te voer totdat dit by sy ore uitkom en hy wil opgooi daarvan. Die res van die tyd sit die kind hier in die huis opgehok soos Piet Snot met haar fênsie rokke en blink skoene. Net met my vir geselskap en ek is nie geselskap vir die kind nie.”
Daardie dag het Dora vir Ma skoon stil geskree en om Ma stil geskree te kry, is nogal ’n prestasie. Vra maar vir die ouens wat dit al in die parlement probeer doen het.
Ek kon nooit verstaan waarom Ma Dora toelaat om so met haar te praat nie. As dit iemand anders was, het Ma haar sweerlik weggejaag. Maar Dora sou haar seker nie laat wegjaag nie. Sy sou heel moontlik op die matjie voor die deur haar sit gekry het en daar gebly het tot dinge bedaar.
“Dis erg genoeg dat die kind sonder ’n pa moet klaarkom,” was nog een van Dora se gesegdes. “Jy kan nie ook nog aldag en heeldag die pad vat nie. Die kind het nie gevra om hier te wees nie.”
Die kind. Dis hoe daar na my verwys is in die jare wat ek in hierdie huis gebly het. Die kind. Die laspos. Die probleem.
Ek onthou die aande wat ek en Dora so op die trappies gesit het. Soms in die somer, soms op koue wintersaande. Ek onthou dat ek so ongemerk as moontlik nader aan Dora geskuif het, dat ek gewens het sy wil my op haar skoot tel, of net haar arm om my sit. Maar daarvoor was Dora te kwaad. Vir Ma. Vir my. Vir haar kinders by die huis. Vir die mans wat haar met daardie kinders opgesaal het. Vir die government en die kerk en die hele wye wêreld. En veral vir die perde.
Was dit nie vir die perde nie, sou Dora nie naastenby soveel troubles van haar eie gehad het nie. Ook nie soveel vreugde nie. Want die dae wat die perde reg gehardloop het, het ons ’n ander Dora leer ken. Dan was alles hunky-dory en het sy gesing en gedans en gelag. Dan was Dora met haar groot lyf amper effens lief vir my, maar ook nie regtig nie. Behalwe daardie één keer. Een keer het Dora my teen haar bors vasgedruk asof sy my nooit weer wil laat gaan nie. Een keer het ek haar gelukkig genoeg gemaak om vir my lief te wees. Al was dit nie vir lank nie ...
“Kies vir my ’n perd,” het sy die dag gesê en die boekie voor my oopgesprei. “Watter een is vir jou mooi?”
Hulle was almal vir my mooi, maar daar was een met so ’n wilde kyk in sy oë. Eintlik was ek bang vir die perd, bang dat hy my sou kon bykom as ek hom nie kies nie. Toe druk ek my vinger op die perd. Devil’s disguise, dink ek, was sy naam. En toe wen die duiwel dié dag en Dora stap met sakke vol geld weg, en daardie dag het dit vir my gevoel asof sy vir my lief is. Al was dit net vir ’n rukkie.
Maar ek wou dit nie weer doen nie. Want ek het geweet. So jonk soos ek was, het ek geweet ek gaan dit berou as die perd wat ek kies nié wen nie. Dora was kwaad, ek onthou, ’n week lank lekker dikbek omdat ek nie wou saamspeel nie, maar ek het geweet wat goed was vir my. As ’n wen haar so liefdevol kon laat optree, sou ’n verloor die dak op my kop laat val.
“Een of ander tyd moet Lady Luck haar gesig vir my draai,” glo Dora vas. Maar ek dink Lady Luck voel vere vir Dora, want tot dusver het sy haar rug op Dora gedraai.
“Ek gaan trou, Dora!” sê ek nou. Gou, voordat my moed my begewe.
“Trou?” Dora skuif agteruit in haar stoel sodat sy my beter kan sien. “En met wie?”
“Wat bedoel jy met wie? Met wie dink jy?”
“Met daardie halfjekkie wat soms saam met jou hier aankom?”
“Hy’s nie ’n ... ’n halfjekkie nie,” keer ek. “Hy’s net so lank soos ek.”
“Nie as jy high polvaais aan het nie.” Dora lyk asof sy ’n lepel vol slegte medisyne in het. “Regte kapokhaantjie,” tier sy voort. “Vir mý kom staan en rond order. Wat wou hy nou weer hê? Cappuccino? Cappuccino vir die master, nie gewone koffie uit die koffiemeul nie. Asof hierdie ’n restaurant is waar
