“Jy hoef nie so afgehaal te klink nie. Sê dit net. Van wanneer af is jy bang om reguit te praat? Ek was eintlik glad nie van plan om te luister na wat jy te sê het nie; hoekom moet ek? Maar jy het my nou op die lyn, en nou het jy nie die guts om my te sê waarom jy so graag met my wil praat nie. Wat is dit, hoekom wil jy eintlik hê moet ek Suid-Afrika toe kom?” Dis al laat, sien sy op die wekker. Haar hare moet droog kom.
“Ek moet in November vir ’n week Londen toe gaan. Daar is ’n seminaar oor narkose wat ek moet gaan bywoon. Iemand moet by Marlinda kom bly.”
Vir ’n oomblik is daar stilte aan beide kante.
“Verstaan ek jou reg? Soek jy ’n babysitter vir Marlinda? Ek weet die koerante op die internet is vol van die misdaad in Suid-Afrika, maar jy verwag tog seker nie regtig dat ek die persoon moet wees wat by haar moet gaan bly omdat jy vir ’n paar dae wil weggaan nie?” Sou hy nie dalk aan geheueverlies ly nie!
“Ek is doodernstig, Adriana. Iemand moet by haar kom bly en …”
“Jammer om jou so in die rede te val, swáér, maar daardie iemand sal beslis nie ek wees nie. Ek kan en wil dit nie doen nie. Sy kan mos vir ’n paar dae op haar eie bly, soos duisende ander mense in Suid-Afrika.”
“Sy kan nie op haar eie bly nie. Jy verstaan nie. Iemand moet na haar omsien.”
“Wat maak haar so spesiaal dat daar na haar omgesien moet word?” Sy sien visioene van Marlinda wat met ’n pruilmond protesteer dat sy nie alleen wil bly nie. “Hoekom vat jy haar nie saam nie? En waar is julle dogter; kan sy nie ’n plan maak nie?”
“Celeste werk op die oomblik in Londen. Sy sal nie kan kom nie.”
“Maar jy verwag ek moet al die pad van Nederland af kom? Marlinda het seker ’n vriendin of twee? Sy kan mos daar gaan oorslaap?” Waarom dit so moeilik is om vir Marlinda ’n slaapplek by iemand te organiseer, verstaan sy glad nie.
“Sy kan nie by iemand gaan oorslaap nie want sy is siek, Adriana. Glo my as ek sê ek kan haar nie net op haar eie los nie. Dis my professionele opinie.” Hy klink soos ’n dokter wat afsydig bevele uitdeel sonder om die realiteit van die pasiënt se huislike omstandighede in ag te neem.
“Nou sit haar dan in ’n hospitaal vir die paar dae. Julle dokters het mos omtrent almal aandele in die privaat hospitale. Jy kan dit darem seker gereël kry sonder dat dit van jou ’n arm man gaan maak. Wat makeer sy?”
“Dis moeilik om dit oor die foon te verduidelik. Sy het nie voltydse verpleging nodig nie. Dit sal die beste wees as sy hier by die huis is waar iemand net ’n oog oor haar kan hou.”
“Is dit die een of ander soort kanker?” vra sy en hoop die antwoord is nee. Kanker is ’n ander soort siekte wat op mens se gevoel kan speel.
“In ’n sekere sin ja, maar nee, dis nie kanker nie,” antwoord hy.
Adriana kan net dink hy is seker verlig dat iemand uit die mediese beroepswêreld nie hierdie verwarrende antwoord van hom hoor nie.
“Wel, dan raak jou opsies nou min. Dit word vir my net al hoe duideliker dat daar geen rede is waarom ek als hierdie kant moet los om te gaan nie.”
“Sou jy gekom het as dit kanker was?” verander hy van taktiek.
“Dis ’n onbillike vraag. Jy sê mos dis nie kanker nie,” skerm sy. Toe kom ’n ander moontlikheid by haar op. “Het sy vigs? En moenie vir my lieg nie!”
“Nee, dis nie vigs nie. Jy het my nog nie geantwoord nie. Sou jy gekom het as dit kanker was?”
Sou die man hom verbeel het hy hoor ’n bietjie empatie in haar stem toe sy gevra het of Marlinda kanker het? Wel, hy het ’n fout gemaak. “Ek weet nie, maar jy het dan klaar gesê dis nie kanker nie, so ek gaan nie daarop antwoord nie. Ná wat in die verlede gebeur het, dink ek nie enigiets onder die son sal my oorreed om te gaan as dit om Marlinda se onthalwe is nie. Ek glo ook nie sy sal dit van my verwag nie. Nee, ek kan nie vir haar gaan sussie-sussie speel nie. En jy van alle mense behoort dit te verstaan.”
“Natuurlik verstaan ek dit, en glo my, ek wens dit was nie nou nodig om hieroor te praat nie. Maar ek is ’n dokter, Adriana, en ek sien daagliks baie ellende. Hoe mense wat dit nooit sal erken nie hul vrees vir die onvermydelike probeer ignoreer en hoop dit sal só weggaan. Marlinda se probleme gaan met of sonder hulp nie net verdwyn nie. Asseblief?”
Dit vang haar dat hy so knaend is. Hy verstaan nie wat beteken nee nie en behoort hom te skaam om so aan te hou. Hoe gaan sy hierdie gesprek afgesluit kry?
“Jammer, ek kan of wil jou nie help nie. Jy sou ook nie as jy ek was nie. Ek sal in die Kerstyd my ma kom groet, maar ek wil Marlinda nie sien nie. Sy mag nie weet dat ek daar gaan wees nie. Sê my nou, wat is fout met haar? Dit klink of dit omtrent ’n staatsgeheim is, of in elk geval ’n sosiaal onaanvaarbare toestand. Is dit regtig nie vigs nie?” Nou is sy feitlik seker dit is vigs. Dit is die een siekte waaroor niemand eintlik kans sien om te praat nie.
“Dit word laat, Adriana. Ek gaan nie herhaal wat ek gesê het nie. Dit is nie vigs nie, dit kan ek jou verseker. As jy van plan is om jou ma te kom besoek, kan jy mos netsowel vroeër kom en dit dan ook in daardie tyd afhandel.”
“Hierdie hele besigheid klink vir my verdag. Jy verwag ek moet allerhande planne maak en vroeër gaan, terwyl ek niks van die aard sal oorweeg voordat ek nie ten minste weet wat is Marlinda se probleem nie.”
“Wel, ek kan jou nie sê wat Marlinda makeer nie. Nie voor jy kom nie. Ek besef ek het geen reg om dit van jou te vra nie, maar ek kan nie anders nie. Vertrou my, asseblief, al gaan dit lynreg in teen wat vir jou logies klink.”
Sy kan nie glo hoe sy stem verander het nie.
“Ek kan nie eens vra dat jy dit om enigiemand se onthalwe moet doen nie. Dis nie direk vir haar of indirek vir my nie, dis … soos wanneer jy ’n dier … ’n hond … uit menslikheid moet doodskiet omdat jy weet daar is eintlik nie iets anders wat jy kan doen nie. Dis amper so iets wat ek van jou vra, Adriana.”
Sy stem het so sag geraak en slaan so deur dat sy byna nie alles kon hoor nie.
Die stilte hang tussen hulle soos wanneer die vangnet onder sweefstokartieste weggeneem word en die gehoor weet nou is dit ernstige sake. Sy vermoed hy huil daar aan die ander kant. ’n Dier? As hy so ’n vergelyking gebruik, moet daar iets vreesliks verkeerd wees met Marlinda.
Sy onthou die keer op die plaas toe oupa Adriaan die koei wat in barensnood was, moes skiet omdat daar nie meer ’n ander uitweg was nie. Hoe sy gehuil het. Hoe Marlinda gehuil het. Hoe hulle mekaar vasgegryp en Marlintjies histeries aan haar bly klou het. Dit was moeilik om vir haar sesjarige sussie te probeer verduidelik dat hulp en ’n doodskoot soms blykbaar een en dieselfde ding is.
“Dria, sê vir Oupa hy moenie, sê hy moet Melkblom nie skiet nie, dalk kan sy nog die kalfie uitkry!” het Marlinda by haar ousus gepleit.
Maar die ousus het net so min sê gehad in die saak as sy. Oupa het hulle die huis in gestuur en sy en Marlinda het vingers in die ore onder hulle beddens gaan lê. Die skoot het oor die werf weerklink en teruggekring tot onder die beddens in. Hulle het seker nog ’n halfuur lank daar gelê. Dit was so stil dat sy gedink het Marlinda het aan die slaap geraak.
“As liewe Jesus plek vir kinders maak,” het Marlinda ná ’n
