Gerhard die watent se wit seil soos ’n fakkel in die helder maanlignag sien, hou hy sy perd in. Op ’n stadige stappie ry hy versigtig nader en maak dan sy perd aan ’n boom vas om te voet nader te sluip.
“Dit is jý wat alles opgemors het. Jy moes tog die man daar buite gesien het.” Die ou man se stem is glad nie meer so temerig soos in die kroeg nie.
“Ek het hom nie gesien nie. Ek het baie seker gemaak. Hy moes jou herken het daar in die kroeg. Hy het natuurlik iewers weggekruip en sy kans afgewag.” Die seun se stem is ook fyner en hoër as wat dit vanaand was, seker van skone ontsteltenis.
“Hoe dink jy gaan ons nou bestaan? Ons het goed geld gemaak met hierdie plan van my.”
“Jy kan dalk ’n ordentlike werk probeer kry, oom Jaap. Dit sal dalk meer betalend wees as al hierdie skelmstreke van jou.”
Die seun se kop ruk agteroor en die klap weergalm soos ’n geweerskoot in die stil nag.
Gerhard bal sy vuiste en byt hard op sy tande. Hy is seker daarvan dat hy nou net gehoor het dat die seun vir die man “oom Jaap” sê. Dan is dit nie eens sy eie pa nie.
“Ondankbare klein vuilgoed! Ek moet my afsloof om vir jou te sorg, en dít is nou die soort dank wat ek kry.”
“As dit nie deur jou skelmstreke en toedoen was nie, het my pa nog gelewe.”
“O, nou kry ék die skuld! Hy was die een wat gevang is. Hy het probeer ontsnap. Ek kan nie help dat hy so onnosel was nie.”
“Nee, oom Jaap, jy was die een wat weggekruip het en ander mense jou vuilwerk laat doen het. Kyk nou maar weer met hierdie kroegplan van jou. Ek moet inkom en die geld kom opeis, en dan is jy die kastige eerlike een. ‘Ouboetie, dit is mos nie ons geld nie ...’” Hy maak sy stem fyner en Gerhard kan die sarkasme daarin hoor.
“Dit het goed gewerk. Almal was vir ons jammer en hulle het ons nie een keer agternagesit nie,” verdedig die ou man homself.
“Ja, maar slim het vanaand sy baas gevang.” Die seun is nou nors.
“Ons sal aan iets anders dink. Moenie jou bekommer nie. Jy weet mos oom Jaap sal sorg.” Die ou man se stem raak stroperig en hy skuif nader aan die seun, wat vererg wegskuif.
Dit is ’n rukkie stil en dan klink die ou man se stem sag, maar tog ook opgewonde op. “Jy weet, hier is mos nie juis vroumense nie ... veral ... veral hier bo in die noorde, en hier is so baie soldate ...”
Gerhard sien hoe die seun se kop vinnig opruk en sy woorde is sissend en afgemete. “Wat bedoel jy, oom Jaap?”
“Ek ... e ... ek dink maar net ... ’n mens sal ’n baie goeie prys kry vir ’n vrou ... ’n mooi, jong meisie.”
“O! Jy ... jy is ’n nare, mislike ou man!”
Gerhard hoor die noot van histerie in die seun se stem en hy bal sy vuiste.
Vuilgoed! Hy gaan natuurlik nou die seun aantrek soos ’n vrou en hom dan hier verkoop soos ’n slaaf.
“Dit is sommer net ... net vir die geld. Jy kan mos weer wegloop, man. Ek wag vir jou net hier buitekant die dorp. Jy loop weg hiernatoe, trek net weer jou klere aan wat jy nou aanhet, en hulle sal mos nooit weet nie.”
“Waar gaan jy kamstig skielik ’n jong meisie vandaan kry? Hulle sal jou mos nie glo nie.”
“Ek het mos vanaand vir hulle gesê ek het ’n klomp kinders. Dit is maar net my oudste dogter wat ek noodgedwonge moet verkoop. Dit is al!”
“Is dit maar al? Dit is soldate met wie jy te doen het, oom Jaap. Hulle sal jou in die tronk sit.”
“Juis! Dit is juis hoekom die plan sal werk. Die soldate is so verleë oor ’n vrou. As ... as hulle vir hulle ’n vrou gekoop het, dan kan hulle mos nêrens gaan kla wanneer sy wegloop nie.” Die ou man lag ingenome oor sy plan.
“En as ek wegloop en hulle kom soek my hier? Hulle sal net ’n seun hier kry.”
“Ek sal huil en hom beskuldig dat hy my kind iets aangedoen het. Ek sal dreig om sy offisier te vertel. Dit ... dit is nog ’n geleentheid. ’n Mens kan hom sommer dan afpers ook en sê jy gaan vir sy gesaghebbendes vertel.”
“Nee! Nee, ek gaan dit nie doen nie. Ek is moeg vir hierdie skelmstreke. Moeg vir lieg en bedrieg, en vir altyd weghardloop en wegkruip. Ek sal gaan werk. Ek is seker daarvan ek sal hier by die hotel werk kry.”
Die ou man spring vinnig op en gryp die seun voor die bors.
“Jy sal maak soos ek sê. Verstaan jy my? Jou pa het met sy laaste asem gesê ek moet vir jou sorg en dit sal ek doen.”
“Jy sorg nie vir my nie. Jy gebruik my om jou skelm planne deur te voer. Jy het nog nooit soveel sukses gehad soos die afgelope vyf jaar nie.” Die seun se stem is bitter en ongelukkig en Gerhard moet homself beteuel of hy gaan gryp die ou man aan sy keel en wurg hom.
Iets hou hom egter terug en gespanne luister hy na die res van die gesprek.
“Jy weet wat ek met jou sal maak as jy nie luister nie. Jy is nou groot genoeg. Ek vat jou net môre na daardie man op Swakopmund toe. Hy het my reeds ’n aanbod vir jou gemaak.”
“Jy sal nie regtig so laag daal nie, oom Jaap. Nie nadat jy belowe het om na my te kyk nie.”
“Ek het vyf jaar lank na jou gekyk. Dit raak hoog tyd dat jy begin terugbetaal vir al die opoffering en onkoste wat ek gehad het.”
“Jy is gevoelloos en wreed, oom Jaap. Ek sal gaan werk en eerlike geld verdien. Ek is net moeg vir al hierdie skelmstreke.”
“Watse geld kan jy verdien? Nie ’n kwart van wat ons nou saam kan maak nie.”
Die seun besef dat hy geen vordering met die ou man maak nie en sy stem raak pleitend.
“Asseblief, oom Jaap. Dink dan aan ’n ander plan, maar moet my nie daar in die kroeg gaan opveil soos ’n dier nie. Dit ... dit is so vernederend. Dit is die gemeenste plan wat jy nog bedink het.”
“Alles sal goed uitwerk, jy sal sien. Net môreaand gaan ons terug.”
“Hier?”
“Ja, dit sal hulle oortuig van ... wel, van my desperaatheid. Ek sal hulle oortuig dat ek nie anders kan nie. Ek moet tog geld hê om die ander kinders mee te versorg.”
“Oom Jaap, hulle sal hier by jou na die meisie kom soek en wanneer hulle hier kom en hier is net een seun, wat vertel jy dan vir hulle? Waar is die kastige klein Annie wat siek was en die ander?”
“Hmm! Ja ... Daarmee sal ek ’n plan moet maak.” Hy vryf oor sy lang, grys baard en dink diep terwyl die seun hom gespanne dophou.
“Ons sal die wa meer na die berg se kant toe trek, waar dit nie so sigbaar is nie. Dit behoort hulle dan ’n paar dae te neem om ons in die hande te kry. Jy sorg net dat jy eers ’n paar dae in die veld ronddwaal voordat jy terugkom hiernatoe. Intussen sal ek ’n hopie grond maak wat baie opsigtelik is, sodat ek kan sê die arme ou siek dogtertjie is dood.”
“Dit
