met jou! Ek wil geen teëpratery meer hoor nie.”
“Asseblief, oom Jaap, ek wil dit nie doen nie. Ek is bang! Oom sien tog dinge loop hier skeef. Dit voel vir my soos ’n voorbode.”
“Ag, bog! ’n Mens kan ook nie te lank met een storie aanhou nie. Ons kan hierdie nuwe plan van my weer op ’n hele paar plekke gaan probeer. Ek sê jou, dit gaan werk! Die mans is so verleë oor ’n vrou, hulle sal enigiets doen.”
Die seun laat sy kop op sy knieë sak en Gerhard sluip stil-stil weg.
By sy kamp maak Gerhard ’n vuurtjie en stoot die keteltjie oor die vlamme.
Hy gaan nie môreoggend terug nie. Hy wil môreaand by wees wanneer daardie nare, skelm ou man die seun daar in die kroeg gaan opveil soos ’n dier.
Die slaap bly hom ontwyk en lank lê en staar hy na die blink sterre bokant hom wat so helder en met soveel oorgawe hulle liggies oor die donker aarde laat skyn.
Die sterre laat hom altyd aan vrolike, laggende kinders dink en sy hart gaan uit na die arme seun wat seker niks ouer as dertien of veertien kan wees nie. Hy is skraal en lyk so verlore en verdwaal in die groot baadjie en broek wat hy seker van die ou man geërf het.
“Arme kind!” Gerhard sug hardop en praat met die sterre. “Hy moes nog sorgeloos rondgehardloop en met sy maats gespeel het. Nou is hy net ’n kandidaat vir die tronk. Wanneer daardie ou man met hom klaar is, sal hy elke skelmstreek in die boek ken.”
Sy broer Stefaans se kinders word so vry en onbekommerd groot. Hulle is juis nou weer op die plaas en die groot ou plaashuis lewe weer en ouma Estelle, sy ma, blom behoorlik.
Gerhard se gedagtes raak rustiger toe hy aan sy broer en sy gesin dink. Op die oomblik is hy en sy vroutjie Gretha in Duitsland.
Klein Estelle, Stefaans se jongste spruitjie, het baie moeilikheid met haar bors en op aandrang van ouma Estelle het hulle toe besluit om al drie kinders op die plaas agter te laat. Die Europese winter sou haar dood beteken het. Die seuns is natuurlik in die wolke, want hulle het tog geen begeerte om in Duitsland rond te kuier terwyl al die heerlikhede van die plaas hulle ontsê word nie.
Stefaans se oudste seun, Fanie, was ook nou die dag veertien. Karl, die blondekoppie wat so baie na sy Duitse moeder lyk, is ook al elf jaar oud en klein Stellie word binnekort vyf. Sy is die oogappel en word tot in die afgrond toe bederf.
Sy pa, groot Stefaans Fouché, het hulle baie goed agtergelaat. Hy het ’n groot aandeel in die kopermyn gehad en daardie deel van die erfenis val hoofsaaklik in sy broer Stefaans se hande. Hy wat Gerhard is, is maar ’n ou vir die plaas. Die familieplaas is groot en uitgebrei en eis die meeste van sy tyd en aandag op.
Sy broer het vir Gretha na haar familie toe geneem vir ’n kuiertjie, en wil terselfdertyd verdere kennis in verband met die mynbedryf gaan opdoen.
Noudat hy weg is, moet hy na hierdie sake ook omsien en dit is tydrowend. Die spoorlyn is nog net tot op Omaruru en daarvandaan moet hy altyd te perd reis. Gelukkig is die aanvoorwerk wat hy kom doen het, om hier te begin ontgin, nou darem ook afgehandel.
Binnekort sal die mense met die myntoerusting kom en dit solank kom oprig, sodat hulle met ontginning kan begin sodra Stefaans terug is.
Gerhard gaap en skuif hom teen die saal reg. Hy wou sommer vroeg môreoggend gery het en daarom het hy hier in die veld kom slaap. Buitendien is die hotel op die dorp nie juis netjies nie en dan verkies hy die veld en sy eie saal onder sy kop.
Hy gaan maar môre opoffer om agter te kom wat daardie ou skelm se planne met die seun is. Hy sal die seun wettiglik by hom koop en aandring op ’n kontrak. Hy behoort darem vir die kind iewers ’n beter toekoms te kan bied as by die nare ou man.
Hy sal vir hom iewers werk kry. Sodra die myn begin produseer, kan hy by die myn gaan werk.
Die slaap wat hom tot dusver ontwyk het, sak stadig en gerusstellend op hom toe en met die groot, bruin oë van die seun nog in sy gedagtes, raak hy aan die slaap.
2
Gerhard kan nie sy lag hou vir die verontwaardigde verbasing op die mans se gesigte toe die ou man weer met sy patetiese houding by die kroeg insluip nie.
In doodse stilte staar hulle hom aan, opreg verbaas dat die ou skelm sowaar weer kans sien om hier in te kom.
’n Sarkastiese glimlaggie krul om Kurt se lippe toe hy sy bierbeker in ’n groet lig. “Wil jy kom kaartspeel?”
“Nee! Nee, luitenant. Ek ... ek sal dit nooit weer doen nie. Ek het ook met die kind gepraat. Hy ... hy sal dit nie weer waag nie.” Hy kyk hulle nie in die oë nie, maar vroetel met sy vuil, verkreukelde hemp.
“Nou wat wil jy hierdie keer hê, jou ou skelm?”
“Luitenant ... sien, ek weet dit was nie mooi van ons nie. En ... my seun, hy is eintlik ’n baie goeie seun, maar hy voel die siekte van sy sustertjie baie erg. Dit ... dit was darem vir ons ’n uitkomsie om so ’n paar sjielings in die hande te kry.”
“’n Paar sjielings se voet! As meneer Fouché nie gisteraand hier was nie, dan het jy met ons hele soldy hier weggestap. Hierdie manne werk nou amper drie maande vir daardie geld.” Kurt beduie na die soldate wat nog glad nie vriendelik is nie en sommer ook dreigend nader staan.
“Ek was in ’n groot nood, mense. Vergewe my tog maar! Soms moet ’n mens vreeslike dinge doen om jou gesin te versorg. Julle weet nie wat dit is om te sien jou kinders is honger en jy het niks om vir hulle te gee om te eet nie.”
Gerhard loer onderlangs na die soldate. Hy sien hoe hulle frons en hy weet dat dit na hulle mening maar ’n swak verskoning is. Hier in die noorde is baie wild; niemand sal die ou man kwalik neem as hy iets vir die pot skiet nie.
Hy wag geduldig om te sien wanneer die skelm hom weer gaan vaspraat. Die ou man besef seker dat hy hom op ’n gevaarlike terrein begewe en verander die gesprek.
“Ek ... ek is so in ’n hoek. Ek het niks meer wat ek kan verkoop om vir die kinders kos te koop nie. Ek is regtig jammer oor gisteraand en ... ek wens ek kon vergoed.” Hy haal ’n vuil sakdoek uit en vee dit kamma oor sy oë.
“Nou wat kom soek jy dan hier? Soek jy werk?” Klaus, die kroegman, leun oor die toonbank om hom beter te kan sien.
“Nee, meneer, ek ... ek kan nie my kindertjies sommerso aan hulle genade oorlaat nie. Ek ... ek sal vanaand my kosbaarste besitting vir julle moet bring.”
“Man, jy skuld ons niks. Hou jou goed!”
“Maar ek moet dringend geld kry, meneer. Sien ... my kind sal sterf en die ander is alreeds so honger.”
“O, wil jy dit hier kom verkoop?” Die soldaatjie met die groot, blou oë is al weer die ene jammerte. “Wat is dit, oubaas? Wat wil jy hier kom verkoop? Sal dit nie beter wees as jy dit in die nag aan die winkelier gaan verkoop nie?”
“Nee, meneer, sien, dit ... dit is iets wat julle beter kan gebruik. Ek ... e ... weet julle het nie vrouens nie. Ek weet ook hoe skaars die goed is ...”
Die ander kyk hom skepties aan, maar Kurt lag en gooi die laaste slukkie bier in sy keel af.
“Wel, as dit iets is wat ’n vrou kan gebruik, dan
