oë gesit en begin huil.
Hy het buite in die naglug verder gaan skrik … Sy ma sou tog nie doodraak nie? Sara ook nie? Sara was maar tien en so fluks; sy kon patats plant soos ’n seun, sy’t hul ma met alles gehelp. Magdalena was maar sewe en het die meeste van die tyd vir Ma met Izak gespeel. Sara was mooi en slim. Sy ma het haar ook leer lees en skryf en Sara kon die Bybelboeke se name aframmel sonder om te dink of weer van voor af te begin. Die twaalf apostels se name ook. En die Tien Gebooie. Kort tevore, toe die predikant deur die Bos gekom het, wou Sara nie saam met hom en sy pa en Jozef gaan wegkruip nie; sy het by Ma in die huis gebly en dit vir die predikant ook opgesê.
Ma en Sara sou tog nie nou staan doodraak nie?
Sy pa het agter hom by die huis uitgekom.
“Saul?”
“Hier is ek, Pa.”
“Ons moet vuurhout inbring. Tant Martjie wil ’n groot vuur hê, die huis word koud.”
Gelukkig was dit somer. Wintertyd en reëntyd het die koue en die klamte swaar uit die plankmure getrek.
Hulle is saam hout toe. Rondom Groot Eiland het die Bos soos ’n dik, swart boggelmuur gelê; oorkant die diepsloot en teen die skuinste was lig in oom Freek Terblans se huis. Die godsiekte het daar ook ingetrek. By oom Stoffel Weyers-hulle ook.
“Pa,” het hy beangs in die donker gesê, “Ma en Sara is baie siek.”
“Moenie so sê nie!” het sy pa geskrik. “Jy roep dinge aan! Jou ma en Sara is nie wel nie, jy sê só.”
“Ja, Pa. Hulle is nie wel nie.”
“Nee. Hulle is nie wel nie.”
“Oom Anneries het eendag van ’n dokter op die dorp gepraat. Ek en Jozef kan die osse gaan aanhaal en wa toe jaag, ons kan die wa tot by die boonste sleeppad bring en dan dra ons vir Ma en Sara tot by die wa. As ons voordag begin draf, kan ons hulle môre teen die aand op die wa hê.”
“Nee, Saul, die dokter kan niks meer doen as tant Martjie nie. Dis die godsiekte, hy loop sy loop en hy kies sy eie kant.”
Hulle het die vuur hoog aangepak. Na ’n ruk het hy by Jozef op die katel gaan lê en aan die slaap geraak. Die lig was grysvaal in die huis toe sy pa hulle kom wakker maak.
“Die engels het julle ma kom haal,” het hy gesê en buitetoe geloop.
Saul het nog vir Jozef gesê: “Dis nie waar nie, Ma slaap seker net, Pa het verkeerd gekyk!” Maar tant Martjie het in die middeldeur kom staan en gesê sy wil die katel vir Sara hê.
’n Uur later had die engels Sara ook weg.
Saul het so bang geword dat hulle hóm ook sou kom vat dat hy sommer die Bos in gehardloop en gaan wegkruip het. Maar sy pa het hom daar kom uitroep. Hy en Jozef moes Diepwalle toe om sy ma se mense te gaan sê, en Diepwalle toe is ’n hele dag se stap.
Sy ma se mense is nie van hierdie bos nie. Sy oupa, Benjamin Steyn, het van Grootvaders Bosch anderkant Heidelberg gekom en was daar ook ’n houtkapper. Hy was ’n man van amper agtien toe daar op ’n dag ’n baie ryk en vername man met vierhonderd skape van die Kaap af verbykom. Die man sê toe hy is besig om ’n seilskip te bou en soek houtkappers vir hierdie bos. Sy oupa het saamgekom. Hy sê hulle het meer as vyftig wavragte stinkhout vir daardie skip uitgesleep. Die man se naam was George Rex en toe die skip klaar was, drie jaar later, is sy oupa terug Grootvaders Bosch toe om die meisie te haal wat belowe het om vir hom te wag. Maar sy was klaar getroud. Toe bring hy haar suster saam en trou met haar: dis nou hulle ouma Johanna. En ouma Johanna kon ook lees en skryf.
En dit was op pad Diepwalle toe om sy ma se mense te gaan sê, dat hy Oupoot die eerste keer gesien het. Dit was net ná die middag en hy en Jozef het by Klein-Skuinsbos gerus en van die waterpatats wat tant Martjie vir hulle saamgegee het, geëet. Hulle het nie gepraat nie, sommer maar net gesit en gewag dat hul bene beter moet voel.
Die beweging was links van hulle in die ruigte, net so ’n effense roering, en hy dog eers dis ’n loerie of iets, maar toe roer dit weer en hy skrik hom koud, want dis ’n reuse-oor wat tussen die blare flap! Dis ’n olifant! En hy vat na Jozef en Jozef sien dit ook en skrik hom styf. Die olifant moes die hele tyd daar gestaan en hulle dopgehou het. En hy weet hy en Jozef kies instinktief dieselfde stinkhout vir die klim, maar hulle sit asof hulle rotse is! En hy kan nie sluk nie, want sy hart klop te wild en die wind is teen sy rug … Toe die bos voor hulle begin roer en die ontsaglike groot lyf geruisloos vorentoe begin beweeg, het Jozef opgespring en boom toe gehardloop.
“Dis Oupoot!” het hy geskree en geklim dat die takke kraak.
Die volgende oomblik het die olifant in die oopte van ’n stuk kruppelbos gestaan en Saul se hart wou uit sy borskas skop. En asof die olifant wou hê dat hulle hom goed moes sien, gaan staan hy in die oopte en wieg sy slurp stadig heen en weer oor die seweweeksvarings voor hom. Waar die groot, dik tande langs sy kop uit die kasse bult, was hulle blink en geel tot halfpad waar jare en jare se wortels grawe en bas afskeur die voorste deel tot by die ronde punte groen-swart gevlek het. Ten minste honderd pond ivoor aan elke kant. Hy het geweet hy moet by Jozef in die boom kom, maar sy oë wou nie loskom van die ontsaglike olifant nie. Onder die oog wat na sy kant toe gedraai was, het ’n nat kol die skurwe plooie donker gevlek asof hy gehuil het. Oor sy kruis was ’n diep sloot waar ’n koeël jare gelede deurgegroef het en in sy een oor was nog ’n ronde koeëlgat. Net die poot waarvan amper die helfte glo weggeskiet is toe hy nog ’n kalf was, kon hy nie sien nie, want die pote was in die kort ruigte verskuil.
“Saul!” het Jozef benoud uit die boom gefluister.
Maar hy kon nog steeds nie roer nie. Hy het die gevoel gekry dat die olifant daar staan sodat hy hom goed kan bekyk en kan sien dat hy nie die verbeelding van die houtkappers is nie … Daar was iets onbeskryfliks verhewe aan hom. Plegtig groots. Saul se hele lyf was klam gesweet van vrees en tog wou iets vir hom sê om nie bang te wees nie. Nie op dáárdie oomblik nie.
Toe het die slurp skielik opgehou met wieg en die olifant het stadig oor die oopte gestap en in die ruigtes verdwyn asof hy nooit daar was nie.
“Dit was Oupoot!” skree Jozef.
“Hy’t ons nie gejaag nie!” was die eerste woorde wat Saul kon uitkry. “Hy kon ons getrap het, maar hy het nie.” Jozef het uit die boom geklim en versigtig nader gekom. “Hoekom sou hy ons nie gejaag het nie?”
“Miskien het hy ons nie gesien nie.”
“Hy hét ons gesien. Ek weet. En die wind is verkeerd, hy hét ons gesien!”
“Ons moet loop,” het Jozef gesê en bly kyk in die rigting waar die olifant verdwyn het.
“Miskien weet hy van Ma en Sara …” Saul kon nie dink waarom hy so iets sê nie. Dis net dat hy nie kon verstaan hoekom die olifant net daar gestaan en gestaan het nie.
“Jy’s laf,” het Jozef gesê en begin aanstap. “As daardie grootpoot vandag omdraai, is ons getrap, ek sê jou! Kom!”
Teen die laatmiddag het hulle bokant Diepwalle in die hardepad uitgekom.
“Sal jý dit sê?” het Jozef onderlangs gevra.
“Jy’s die oudste.”
“Ouma sal
