Vaselinetjie
Anoeschka von Meck
Tafelberg
Opgedra aan elke kinderhuiskind en -personeellid wat te midde van moeilike omstandighede weier om op te hou glo. Ook aan die dogtertjie wat vir dood aan die rand van die woestyn agtergelaat is, maar wat ten spyte van alles oorleef het.
Sy’t gehoop alles sou oor wees teen die tyd dat dit lig word.
Sy’t gehoop die maan sou vol wees, sodat sy beter kon sien waarheen.
Sy’t gehoop sy gaan dood voor die nuwe dag. Vroegaand al begin voel die tyd kom nader.
Haar bangtyd.
Haar geheim wat uiteindelik uit haar lyf sou weggaan.
Haar huiswerk was klaar en sy’t gemaak of sy vroeg gaan slaap. Kamer toe gegaan en die goed uitgehaal wat sy al lank in ’n sak onder in haar kas weggesteek het. Sy’t haar kamerdeur gesluit en by die venster uitgeklim.
Niemand sou iets agterkom nie.
Niemand sou haar kom soek nie.
Wie gee in elk geval om?
Die laaste paar maande het die huismense gewoond geraak daaraan dat sy haar eie ding doen. Dat sy nie wil praat nie. Dat sy huil en nors is en vir als skrik. Dat sy soggens heel eerste opstaan en dat die badkamer soms na opgooi ruik.
Maar as iemand dalk gedink het iets skort, het niemand genoeg omgegee om uit te vra nie.
Sy was alleen.
’n Ent weg van die huis af het die pyn begin. Dit was baie erger as wat sy verwag het. Sy’t vasgebyt in die handdoek wat sy saamgebring het, maar later kon sy haar skree nie meer inhou nie.
Sy moes verder. Iemand sou haar hoor as sy só aanhou kerm en skrou.
As sy net agter die eerste koppie kon kom!
Eers het sy net gestap – tot buite die dorp, tot agter die begraafplaas se laaste muurtjie. Niemand kom ooit daar nie. Sy het presies geweet waarheen om te gaan, want sy het maande gelede al na al die plekke gaan kyk. Soos ’n kat voor die tyd ’n veilige hoekie in ’n krat vir haar werpsel gaan soek.
Dit was al heeltemal donker. Sy’t ’n paar keer skeef getrap en ander kere van pyn inmekaargesak sodat die klippertjies haar knieë gevreet het.
Ver weg het sy die oranje gloed van die laaste vuurtjies in die lokasie gesien en haar gehyg probeer stil hou om te luister of die stemme nie dalk nader kom nie.
Dit was die langste en bangste nag van haar lewe.
Met die eerste lig het sy nie meer omgegee nie. Nie oor wat gebeur nie, nie oor hoe sy besig was om dood te bloei nie. Sy was te moeg.
Sy het dit nie tot heeltemal by die klipkoppie gemaak nie. ’n Paar meter weg het sy afgesak onder ’n sonbesiebos wat uit ’n rots groei.
Iewers in die oggend het sy ophou kreun en net gelê terwyl die son die bloed op haar klere en teen haar bene af taai bak.
1
Die bloed loop taai teen Vaselinetjie se regterknie af. Daar’s ’n druppel op die vloer net voor haar bank en sy steek haar voet uit om met haar skoolskoen daaroor te vee voor die juffrou sien.
Voor in die klas is Donovan Roman besig om vir die hoeveelste keer die week “Nkosi Sikelel’ iAfrika” uit te skryf. Al die ander graadvyfs ken dit al uit hulle kop – Vaselinetjie die beste van almal. Bo die swartbord hang ’n groot horlosie. Vaselinetjie probeer om nie op die horlosie te kyk nie, want sy weet dit gaan altyd gedurende die dag staan, maar nogtans hou sy die wysers gespanne dop.
Wanneer die huistoegaanklok lui, moet sy eerste by die klas uit wees. Anders gaan sy meer as ’n stukkende knie hê teen die tyd dat sy hulle jaart haal.
Hulle gaan haar slat, het hulle gesê.
Hulle gaan haar dik skop en haar ponies alles uitpluk.
Hulle gaan aanhou en aanhou tot sy vir hulle sê.
Tant Kitta Bosman haal haar voorskoot af toe sy die ghrênd motor voor die tuinhekkie sien stop.
Dis die prinsipaal.
Dis nou al die derde keer dié kwartaal dat hy self vir Vaselinetjie by die huis kom aflaai. Hy’s ’n goeie man, dink tant Kitta. ’n Besorgde mens wat nie bang is om sy moue vir die kinders in sy skooltjie op te rol nie.
Sy loop nie dadelik voordeur toe nie, maar kyk eers skelm deur die kombuis se klein venstertjie. Na haar kleinkind.
Toe sy die swart koppie met die twee lang boksterte en wit ingevlegte linte langs die prinsipaal sien uitklim, sug sy van verligting.
Solank die kind net veilig is!
Sy maak die voordeur oop en glimlag vriendelik vir die prinsipaal. “Middag, meneer, hoe gaan dit?”
“Middag, mevrou Bosman. Mevrou, ons sal moet praat …”
Vaselinetjie staan agter die prinsipaal tot die grootmense begin gesels. Dan skuur sy verby, die gang af. Ná ’n rukkie kom sy skoongewas met ’n gehekelde toppie en ’n skirtjie aan uit haar kamer en gaan maak vir die prinsipaal en haar ouma tee in die kombuis. Sy pak die koppies versigtig op die pierings met die ore almal na dieselfde kant gedraai soos haar ouma haar geleer het terwyl sy iets van die gesprek probeer hoor.
“Dit kan nie so aangaan nie,” sê die prinsipaal. “U verstaan tog dat daar iets aan die saak gedoen sal moet word, nè?”
Vaselinetjie kan nie hoor wat haar ouma antwoord nie, maar toe sy die skinkbord wankelrig die sitkamer binnedra, sien sy haar ouma ’n traan wegpink.
2
In die tweede kwartaal van Vaselinetjie se volgende skooljaar daag ’n vreemde motor by die skool op. Dis nou al ’n paar weke vandat die prinsipaal en die predikant een aand tot laat by Oupa en Ouma sit en praat het.
Twee vrouens klim uit die motor, een wit en een swart. Hulle lyk ongemaklik in die middaghitte met hul gepêdse pakke en halfmashakke aan.
Hulle kom van iewers ver, kan Vaselinetjie sien, want die kar se voorruit is vol dooie goggas en stof. Sy ken ook nie die vreemde nommerplaat nie. Die kinders lag agter hulle hande vir die twee vrouens en ’n paar loer by die motor in om te sien of die ruite van daai is wat met knoppies op en af skuif.
Nog voor Vaselinetjie kantoor toe geroep word, voel sy al ’n aardige bangheid. Sy dink daaraan om vinnig by die skoolhek uit te glip en na haar oupa se groentewinkeltjie aan die ander kant van die dorp te hardloop, maar as sy in skooltyd daar aankom, sal sy hom verleë maak voor sy kopers omdat sy so stout is.
In die kantoor sleep die prinsipaal ’n ekstra stoel vir haar nader. “Vaselinetjie, dié dames is van die Welsyn en hulle wil net ’n bietjie met jou gesels.”
Sy loer na die anties en dan na die papiere
