Die volgende idiome word letterlik uitgebeeld. Skryf die idioom en sy betekenis neer wat jy uit die illustrasies kan aflei. Sekere woorde word as leidraad vir jou gegee.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
’n gedig lees
vrae oor die gedig beantwoord.
Prelees: Kyk na die illustrasie en die gedig “Algemeene Handelaar”. Gesels met jou maat oor die volgende vrae:
Beskryf wat jy in die illustrasie sien.
Watter tipe goed word in die winkel verkoop?
In die illustrasie en die titel is ’n “spelfout”. Hoe moet die woord gespel word?
Wat word met “algemene” bedoel?
Waaroor dink jy gaan die gedig?
Die gedig is ’n voorbeeld van ’n vrye vers. Lees die wenke in Pitkos oor ’n vrye vers en lees daarna die gedig.
Vrye vers
Woorde word dikwels aan die begin van versreëls herhaal.
Herhaling van dieselfde klanke kort na mekaar is ’n belangrike bindingsmiddel van woorde, gedagtes en die gedig as geheel.
’n Vaste, ritmiese reëlmaat kom nie voor nie, maar jy sal tog ’n bepaalde ritme aanvoel wanneer jy die gedig lees.
Versreëls en strofes wissel in lengte.
Digters gebruik dikwels die opnoemtegniek, met ander woorde die letterlike opnoem van dinge in ’n gedig.
Dikwels bestaan die hele gedig uit net een sin.
Tydens lees: Die volgende woordverklarings kan jou help om die gedig beter te verstaan.
allerlei (various) – verskillende
argitektonies onooglik (architecturally unsightly) – die gebou se ontwerp is nie mooi nie
bepaalde – spesifieke
dorpswinkel – ’n dorp is kleiner as ’n stad
gewel (gable) – driehoekige deel van die dak wat gebou is
kasarm (enormous place) – baie groot
keps – afgelei van die Engelse woord cap, hoed
lapel (lapel) – kraag van ’n baadjie of hemp
nadenkend (reflective) – om oor iets te dink
negosies (merchandise) – handelsware, dit wat alles verkoop word
onkoopbare – dit wat mense nie wou koop nie
toegeneentheid (liking) – goeie gesindheid, jy voel goed oor iemand
verspotte uitstalvensters – snaakse vensters waar die goedere uitgestal word
wenkbroue (eyebrows) – hare op jou oogbank
wye stoep – groot stoep
Beurtlees: Lees nou die gedig aandagtig saam met ’n maat deur.
Algemeene Handelaar
Ernst van Heerden (1916-1997)
1My pa se dorpswinkel was
2argitektonies onooglik,
3met twee verspotte uitstalvensters,
4’n wye stoep
5en gewel-reklame
6met spelfoute en al,
7maar binne
8tussen be-noude opeenhopings
9van allerlei negosies
10was daar
11die onkoopbare koopware:
12toegeneentheid en liefde
13vir personeel, klante, besoekers,
14handelsreisigers, skoolkinders,
15en sommer in- en uitlopers wat groet;
16daarom dat ’n bepaalde spieël
17in daardie kasarm van ’n winkel
18se “vroue klerasie afdeeling”
19my eendag lank ná sy dood betrap:
20waar ek ’n keps soos hy dra
21en sy dounat-roosknop op my lapel
22en ’n spoggerige (sy) sakdoek
23en ek my wenkbroue streel soos hy
24en my neussnawel syne herhaal
25en my oë nadenkend word soos syne
26en my mond
27’n bekende pyn-trek kry.
(Uit: Groot Verseboek 2000. Tafelberg 2000)
Postlees: Beantwoord die volgende vrae in jou werkboek:
Vrae oor die kenmerke van die gedig.
1. a. Wie is die spreker in die gedig?
b. Gee twee opeenvolgende woorde om jou antwoord te motiveer.
2. Kyk na die gedig se uiterlike vorm.
a. Uit hoeveel strofes bestaan die gedig?
b. Versreëls is die reëls waaruit die gedig bestaan. Hoeveel versreëls het die gedig? (Skryf jou antwoord in woorde uit.)
3. Hoe sal jy die rym en ritme van die gedig beskryf?
4. In versreël 23 en 24 kom ’n voorbeeld van ’n vergelyking voor.
a.
