’n kontak in Londen. Ons kan Khoena Londen toe vat. Ons kan haar uithuur vir vertonings, aan wetenskaplikes vir hul studies. Ons kan baie geld maak.”
Bartol staar in die verte.
“Jy het tog gesê jy wil teruggaan, Londen toe. Hier is jou kans.”
Bartol sê niks nie.
“Julle kan saamkom op die Guinevere, jy en Khoena. Ek sal met die kaptein praat.”
’n Nuwe lewe, vir hom en Khoena, weg van hierdie wetterse plek af.
“Niks hou julle hier nie. Dáár is die léwe, en jy hoef nie by Billingsgate vis te werk nie, of in ’n weeffabriek in Spitalfields nie. Jy kan in die West End bly, jy en Khoena, en jy sal nie hoef te werk nie. Die geld sal net kom, van Khoena se vertonings af.”
“Hoe weet jy? Hoe is jy so seker daarvan?” Hy draai nie sy kop nie, sy oë bly staar doer ver.
“Ek ken Londen en ek ken die vertonings, want ek het ’n kontak en ek weet hoeveel geld hy maak.”
“Watse vertonings?”
“Met fratse.”
“Khoena is g’n frats nie,” sê Bartol weer.
“In Londen staan mense tou en betaal goeie geld om te gaan kyk na mense wat ánders lyk.”
“Lyk Khoena regtig so anders?”
“Ja, Khoena lyk anders. Die vroue in Engeland lyk nie soos sy nie, ook nie dié van Oos-Indië nie, of van Wes-Indië of die nuwe wêreld of enige ánder plek nie. Dis hoekom Khoena ánders is.”
“Ek sal Goewerneur Lord Cradock se permissie en seël moet kry om haar uit te vat,” peins Bartol. Hy draai na dokter Woodcock toe. Hy sien hoe die oë agter die lense blink, hoe die goud in die tand skitter en hoe die rooi tong oor die dun, klam lippe flits.
“Daar is vyf dae voor die Guinevere vertrek. Sal sy saamkom?”
“Ons moet haar vra.”
“Sy weet tog sy het geen ordentlike lewe hier nie. Ek sal ’n brief van die kaptein kry, vir die Goewerneur se verlof aan sy onderdane om die Kolonie te mag verlaat. Daar is ’n nuwe wet in Engeland oor slawe, en dit geld vir al die kolonies.”
Bartol knik. “Self kan ek óók nie gaan sonder die Goewerneur se permissie nie. Dis die orders; ek het al daaroor uitgevra in die Kaap. Die orders kom direk uit Londen, van die minister van kolonies, direk van Lord Liverpool af, is vir my gesê.”
“Ek sal die toestemming by my kaptein kry, vir passasie op die Guinevere.”
“Goens sal ’n perd vir jou opsaal en saamry Kaap toe.”
“Wat van jou broer, Tiebout?”
“Ek sal ’n akkoord met Tiebout aangaan,” sê Bartol. Tiebout kan sý, Bartol se, deel van Loutersvalleij kry in ruil vir Khoena. En Tiebout sal gou weer ’n ander vrou in Khoena se bed lêplek gee.
Woodcock, met William Wilberforce se nuwe slawewet in sy kop, sê: “Ons sal ook met háár ’n kontrak aangaan, dat sy vrywillig saam met ons is, dat sy vir ons werk, en dat ons haar betaal. Ons sê nie hoeveel nie en ons sê nie watse werk nie.”
Bartol frons en bly ’n oomblik stil. Toe sug hy en knik. “Goed, ek sal dit so vir die Goewerneur stel, van die kontrak met haar.”
“Sê vir hom hy kan so skryf in sy permit: ons het ’n kontrak met haar vir vyf jaar in Engeland, dan bring ons haar terug Kaap toe. Roep haar sodat ons met haar kan gesels. Hoor wat sy dink van die plan, voor ek ry om die brief by die kaptein te kry.”
Oor sy skouer roep Bartol die huis in: “Khoena!”
Hy beduie sy moet sit. Sy hurk en stryk haar rok oor haar boude voor sy op die vloer van die stoep neersak. Sy is nuuskierig oor wat seur Bartol en die vreemde man met die bleek vel vir haar te sê het.
“Khoena, ek is moeg vir die vlakte. Ons sukkel en dis nie ’n lewe hier nie. Ek wil weg, terug Londen toe.”
“Weg?” vra sy verras en met kommer in haar stem. “Wat dan van ons?”
“Ek wil jou saamvat, na ’n nuwe wêreld en ’n nuwe lewe toe, sonder al die swarigheid.”
“Maar al ons mense is hier.”
“Ek weet, en jy sal terugkom. Dis nie vir altyd nie. Jy verdien ook ’n beter lewe. Dokter Woodcock kom van Londen af en hy ken baie mense daar. Hy sal ons help. Hy sal sorg dat ons beter kan lewe.”
In die Kaap het sy al gehoor van Londen. Dis ’n towernaam. Dis waar al die skepe vandaan kom en waarheen al die skepe teruggaan wat hier vasmeer. In die Kaap, wanneer sy saam met Goens mark toe gaan, praat die ander vroue met ’n blink kyk in hul oë van hoe hulle ook eendag op ’n skip gaan klim Londen toe, om weg te kom. En hulle praat van konings en koetse en mooi klere. Hulle sê Londen is die hart van die wêreld, ver oor die see. Maar sy is nie seker wat konings is nie en sy ken net ’n perdekar en ’n ossewa, en het nie erg aan verspotte klere nie. “Ek sal nie daar aard nie, seur Bartol. My plek is hier. En eendag, wanneer ek wil weg, sal ek Gamkamma toe gaan, na my mense toe. Ek en Goens het gepraat daaroor om hulle te gaan soek.”
“Khoena,” en Bartol leun na haar toe oor, “die Guinevere lê in die baai en oor vyf dae vaar sy weg, Londen toe. Dis dokter Woodcock se skip en ons kan saamgaan. Hy wil hê ons moet saamgaan en hy gee vir ons die kans om saam te gaan. Ons sal jou beskerm en jou betaal, en met die geld wat ons jou in Londen betaal, kan jy doen wat jy wil. Jy kan terugkom en met die geld sal jy ’n huisie kan koop, vir jou en Goens. Julle sal vry wees om na die Gamkamma toe te gaan, en jy sal jou mense daar kan help.”
“Hoekom ék? Hoekom sal julle my betaal, daar in Londen?”
Sy merk die vlugtige ontmoeting van die oë voor dokter Woodcock sê: “Jy sorg hier in die huis vir Bartol en Tiebout. Jy was hulle klere, jy maak die huis skoon, jy maak die kos. Sonder jou kan hulle nie so leef nie. In Londen sal jy ons help, ook in die huis en met ons klere en kos. Daarvoor sal ons jou betaal. Maar daar is baie ander werk waarvoor hulle goed betaal. Daar is shows, en almal wil in shows werk, want dan kry jy nóg meer. Londen is ’n groot plek, baie groter as die Kaap, met derduisende mense, en die mense daar is baie ryk.”
Khoena kyk stip na Woodcock terwyl hy praat, dan na Bartol, en vra weer: “Maar hoekom ék? Daar is tog ander vroue daar, in Londen, wat in die huis vir julle kan sorg, met klere en kos en skoonmaak?”
Woodcock kug en verskuif op sy stoel. Hy laat Bartol praat. “Die shows is spesiaal. Die mense in die shows kom van oral oor die ganse wêreld. Hulle kom met skepe uit die Ooste en die Weste. Maar uit die Kaap is daar niemand nie. Hulle sal baie betaal om iemand uit die Kaap te sien in hul shows, iemand soos jy, want jy is ook spesiaal. En ek is daar en ek sal altyd daar wees om vir jou te sorg, en die dokter ook. Wil jy nie ook hier padgee nie, Khoena? Is jy nie ook moeg vir die plek nie? Net vir ’n paar jaar, dan kom jy terug en jy hoef nie meer vir enigeen te werk nie.”
Die groot besluit is of hy die troef nóú moet speel, of wag daarmee. Hy besluit op die troef, terwyl sy nadink: “En Tiebout kom nie saam nie. Tiebout sal jou nooit weer seermaak of enigiets met jou kan doen nie.”
Dit
