man soos hy is wat kan help om die verantwoordelikheid vir die plaas en die boerdery te dra.
Hoofstuk 3
Betsie gaan saam met Aletta kombuis toe om met die aandete te help. Hulle bak wors en eiers en Betsie dek die tafel, dan stuur Aletta haar om Jim Muller by die rondawel te gaan roep.
“Sê vir hom ons prokureur is hier. Gawie wil hom graag ontmoet.”
Jim Muller sit rustig, pyp in die hand, op die bankie voor die rondawel. Die na-gloed van die sonsondergang lê nog teen die westerhemel en die aandskemering val sag oor die bruin, verskroeide wêreld. Hy staan op toe Betsie nader kom.
“Aletta sê die kos is klaar, meneer Muller,” sê Betsie vriendelik. “Jy moet kom eet.”
“Ek sien julle het besoekers,” sê hy.
“Dis Gawie Pretorius, ons prokureur, en Dawie Bruwer, ’n vriend van Susan. Aletta wil hê jy moet vir Gawie ontmoet.”
“Ek kom dadelik,” sê hy. “Ek trek net my baadjie aan.”
“Ek wag vir jou,” bied Betsie aan, en hy glimlag.
“Jy het toe nooit vanmiddag kom koffie drink nie,” sê sy toe hy terugkom.
“Ek het gaan stap.”
“Jy moes ver gestap het. Ek het gesien toe jy netnou terugkom.”
“Ek wou sommer kyk hoe lyk die plaas. Weet jy waar die baken is?”
Betsie lag. “Was jy tot daar? Toe ek klein was, het ek dikwels saam met Pa tot by die baken gestap of gery – dis waar ons draad loop.” Haar gesiggie versomber. “Maar die laaste jare, vandat Pa siek geword het, was alles anders. Aletta en Susan was albei weg, en Pa wou nooit dat ek alleen so ver gaan stap nie.”
“Heeltemal reg ook. Hoe lank woon julle al hier?”
Hulle stap aan deur die skemering na die groot huis.
“Amper ses jaar. Ek was twaalf toe Mamma met Pa getroud is. Aletta was toe al op universiteit.”
“En Susan?”
“Susan was ’n jaar saam met my in die koshuis op die dorp. Toe is sy universiteit toe. Maar sy was net ’n jaar op universiteit, toe is sy getroud.”
In die eetkamer wag die ander op hulle. Aletta stel Jim Muller voor aan hulle besoekers.
“Ek is bly jy is hier,” sê Gawie. “Aletta – juffrou Vosloo – kan net nie alles alleen behartig nie.”
“Ek sal doen wat ek kan,” sê Jim Muller kalm. “Maar ek sal ook maar algaande moet leer. Ek ken hierdie wêreld glad nie.”
“Jy sal gou leer. Die groot ding is dat hier iemand is om toesig te hou en seker te maak die werk word gedoen. Maar juffrou Vosloo sê vir my dat jy net tot die einde van die jaar hier bly.”
“Ek het voorlopig net tot die einde van die jaar gekom. Maar as doktor Naudé besluit om nie die grond te verkoop nie, bly ek dalk langer aan. Ek weet nie. Die tyd sal ons leer.”
“Juffrou Vosloo en haar susters het net soveel seggenskap oor Tiervlei en wat met die grond gebeur as doktor Naudé,” sê Gawie kil.
“Kom eet, asseblief,” val Aletta tussenbeide. “Die kos is op die tafel.”
Jim Muller is stil aan tafel. Hy antwoord beleef as iemand met hom praat en het verder niks te sê nie. Die oomblik toe hulle klaar geëet het, maak hy verskoning en gaan terug na sy rondawel toe.
“Is dit nodig dat hy saam met julle aan tafel eet?” vra Gawie later toe hy en Aletta alleen is. Susan en Dawie is buite op die stoep, Betsie is kamer toe.
“Waar anders moet hy eet?” vra Aletta.
“Jan Gouws het nie saam met julle geëet nie.”
“Jan Gouws het in die kliphuis gewoon. Hy het ’n bediende gehad om vir hom te sorg. En hy het ook dikwels saam met ons geëet.”
“Hoekom is Jim Muller dan hier in die rondawel? Julle gebruik dit tog vir gaste.”
“Die kliphuis is baie vervalle en daar is omtrent nie meubels nie. En aangesien dit net vir ’n paar maande is …” Sy kyk nuuskierig na Gawie. “Wat makeer? Hou jy nie van Jim Muller nie? Hy is tog ’n beskaafde mens, enigiemand kan dit sien.”
“Ek het niks teen die man nie – en ek is bly hier is iemand wat toesig oor die werksmense kan hou. Ek het niks daarvan gehou dat jy so alleen hier op die plaas bly nie.”
“Dit kon nie anders nie. Maar ek sal self bly wees as dit alles verby is. Dit was ’n swaar jaar.”
“Ek weet, my liefste Alet! Ek het net die grootste bewondering vir jou, die manier waarop jy alles hier behartig het vandat jou ma oorlede is. Daarom wil ek jou graag help om jou sake in orde te kry.”
“Sonder Frans Naudé kan ons niks doen nie,” herinner sy hom weer.
Gawie skuif wrewelig rond in sy stoel.
“Ek wens ek weet wat hy in die mou voer. Maar ek is bly jy is ten minste nog ’n paar maande hier. Ons sal weer gesels, ek en jy. Ek hoop jy sal later wanneer jy rustiger is en tyd gehad het om na te dink, anders oor die saak voel.”
Buite is daar die gedreun van ’n motor wat wegry, en ’n paar minute later loer Susan om die deur om nag te sê.
“Ek moet ook ry,” sê Gawie. “Wanneer sien ek jou weer?”
“Ek ry môreoggend saam met Susan-hulle dorp toe om Ta’ Lettie te gaan sien. Ek hoop sy kan plaas toe kom, anders weet ek nie.”
“Dan bly jy op die dorp. Ek gaan nie toelaat dat jy alleen saam met die man op die plaas bly nie.”
Aletta lag.
“Dit was Jim Muller wat voorgestel het dat ons ’n chaperone kry – het jy vergeet?”
“Nee, ek het nie vergeet nie. Maar ek ken jou. Ek weet jy steur jou nie aan wat die mense sê nie. Maar ék gee om. Ek gaan nie toelaat dat hulle van jou praat nie.”
“Ek sal hulle nie kans gee nie,” belowe sy geamuseerd. “Môreaand is Ta’ Lettie weer sak en pak terug op Tiervlei.”
Aletta stap saam met Gawie na sy motor toe. Dis warm, nie ’n windjie roer nie. Bokant die hoë denneboom hang die blink skyf van ’n jong maantjie, met twee helder sterre daar naby. Toe Gawie haar groet, trek hy haar onverwags nader en soen haar.
“Nag, Aletta. Maak môre ’n draai daar by my kantoor, dan kan ons ’n koppie tee gaan drink.”
Sy belowe en Gawie is weg. Toe sy terugstap, sien sy Jim Muller wat voor sy rondawel sit en rook. Het hy gesien toe Gawie haar soen? wonder sy ’n bietjie verleë. Netnou kry hy ’n verkeerde indruk. En dan dink sy: maak dit saak wat die nuwe plaasbestuurder dink?
Susan se kamerlig brand
