dit spesiaal vir die geleentheid vir haar geleen. Sy kan nie help om op te let dat Martin Lander se blik telkens goedkeurend na haar terugkeer nie.
Wanneer mevrou Smit die keurige skinkbord inbring, skink hy soos ’n goeie gasheer self die tee in die fyn porseleinkoppies en bied vir haar ook tuisgebakte koekies aan.
“Mevrou Smit sorg dat ons nooit sonder die heerlikste tuisgebak hier op kantoor is nie,” sê hy en glimlag teenoor die middeljarige vrou, wat blosend sy kompliment aanhoor.
Dit is vir Louise duidelik dat hy baie goeie menseverhoudinge met die personeel handhaaf. “Moes jy ook hierheen kom vir ’n onderhoud voordat jy aangestel is?” vra sy na ’n kort stilte om die gesprek aan die gang te hou. Effe laat voeg sy by, “meneer Lander?”, om die informele “jy” te probeer besweer.
“Noem my Martin. Ek hoop ons gaan binnekort kollegas wees. Maar nee,” vervolg hy, “ek en Ryk – meneer Hofmeyr – ken mekaar van universiteitsdae af, hoewel ons nie juis vriende was in ons tyd op Stellenbosch nie. Maar ons was saam in die koshuis en het saam rugby gespeel. Uiteraard het ons verder in verskillende kringe beweeg. Hy was ’n miljoenêr wat hom voorberei het vir ’n bevoorregte lewe as die “Prins van Schoongelegen”, soos hy bekend staan. My familie was Hongaarse vlugtelinge ná die 1956-opstand. Ek het ’n meer loopbaangerigte studie in die handelswetenskappe gevolg. Ná Stellenbosch is hy Oxford toe om sy bevoorregte opvoeding voort te sit en ek het in die finansiële bestuur van Leycester & Walker, die internasionale kunsveilingmaatskappy, se Johannesburgse kantoor gaan werk. Uit die aard van die maatskappy se fokus het ek gou ’n groot belangstelling in mooi goed – kuns, meubels, porselein, glasware, alles wat ons verhandel het – ontwikkel. Ná Ryk se terugkeer na Suid-Afrika het hy natuurlik een van ons spesiale kliënte geword, een van dié vir wie ons laat weet het as daar iets baie spesiaals op die veiling was. Miskien omdat dit rugbaar geword het dat ek hom ’n bietjie ken, het ek sy kontakpersoon by Leycester & Walker geword en ons het taamlik baie met mekaar te doen gekry. Ek kon hom ook na restoureerders en ander deskundiges verwys wanneer hy hulle nodig gekry het. Na ’n paar jaar het hy my gevra of ek nie vir hom wil kom werk nie, en ek het ingestem. Ek is baie gelukkig hier; ons is ’n goeie span.”
Louise wil antwoord dat sy kan sien hoekom hulle so ’n goeie span moet wees: hy wat Martin is, tree met sy vriendelikheid en hoflikheid waarskynlik as buffer vir die arrogante Ryk Hofmeyr op en hanteer en bemiddel al sy kwasterigheid. Sy besef gelukkig betyds dat dit waarskynlik nie ’n gepaste opmerking sal wees net voor ’n onderhoud met die man nie. Martin is blykbaar ’n lojale werknemer en vriend van sy baas. Sy volstaan dus deur gelykmatig op te merk: “Ek het verstaan dat meneer Hofmeyr soms ’n moeilike persoon kan wees.”
Martin haal sy skouers op. “’n Hofmeyr van Schoongelegen kan seker nie anders as om ’n bietjie arrogant te wees nie. Hy het egter ’n baie goeie hart,” sê hy bedaard. “Terwyl ons nou vir Ryk – meneer Hofmeyr – wag, kom ek gaan wys jou ons jongste projek,” vervolg hy. “Dit sal jou as voornemende kuratrise interesseer.”
Hy help Louise om uit die stoel op te staan. Hulle stap deur ’n dubbeldeur uit die ovaal vertrek in by wat duidelik ’n klein raadsaal is, met ’n lang stinkhouttafel en tradisionele riempiestoele.
Teen die mure hang portrette van mans, wat sy aan hul voorkoms herken as waarskynlik nog Van der Byls of Hofmeyrs. Langs die een punt van die tafel staan ’n reuse houtesel met ’n lewensgrootte skildery van ’n beeldskone jong vrou. Sy het donker hare in Edwardiaanse styl in ’n groot, los bolla op haar kop, pragtige blou oë en is in ’n elegante lang, wit somertabberd geklee met ’n toegevoude wit sonsambreeltjie in haar hand. Die agtergrond is ’n groen tuin of woud met groot bome en enkele peoniebosse; voor haar op ’n klippaadjie staan ’n klein wit-en-bruin brakkie met ’n lewendige gesiggie, die een oortjie opgeslaan. Hy lyk of hy half terugkyk na sy meesteres. Die pragtige gesig van die vrou en die detail van die rok laat Louise aan die beroemde portrette van die keiserin Elisabeth van Oostenryk en Eugénie van Frankryk deur Winterhalter dink. Dit is egter duidelik ’n post-Victoriaanse portret hierdie. Dit kan net die Claude Becker wees, besluit sy.
Op daardie oomblik kom Ryk Hofmeyr die vertrek binne. “O, jy wys vir juffrou Le Roux ons nuwe speelding,” merk hy teenoor Martin op. “Ryk Hofmeyr,” sê hy en steek sy hand na Louise uit.
Sy voel lus om iets soos “ek sien so” te sê. Omdat hy so dikwels in die nuus is – wie het nie al sy foto êrens gesien nie? – kan daar geen twyfel daaroor bestaan nie. Sy bedink haar egter betyds en volstaan met ’n saaklike: “Aangename kennis, meneer Hofmeyr.”
Ryk Hofmeyr is korter as wat sy verwag het, so net onder die outydse ses voet sou sy dink, en ’n hele entjie korter as sy privaat sekretaris. Hy is ook nie so formeel soos Martin aangetrek nie. Hy dra ’n vaal olyfgroen chino, ’n bypassende geruite hemp en ’n mooi Italiaanse trui, wat hy nou uittrek. Sy moet egter toegee dat die bohaai oor sy voorkoms nie oordrewe is nie. Hy lyk inderdaad soos ’n tydskrifmodel, met die lyf van ’n tennisspeler eerder as ’n rugbyspeler: breë skouers en skraal heupe, swart hare wat natuurlik krul sodat ’n mens jou kon voorstel dat dit spesiaal vir ’n fotogeleentheid voorberei is, en fynbesnede maar ferm gelaatstrekke. Hy en Martin se kontrasterende voorkoms – die een blond en bloesend, die ander donker en ferm – wys mekaar ten beste af. Miskien is dit wat Martin bedoel het toe hy gesê het hulle is ’n goeie span, dink sy ’n oomblik geamuseer. Wat die twee mans deel, is die onwaarskynlike blou van hul blik. Hul oë is so ’n uitsonderlike blou dat dit amper ’n hipnotiserende ervaring is om so onder vier oë gespreek te word. Wat egter heeltemal afwesig is in Ryk Hofmeyr se blik, is die duidelike waardering wat Martin vir háár voorkoms en teenwoordigheid het.
“So, juffrou Le Roux, wat is u professionele indruk van hierdie werk?” vra Ryk Hofmeyr en beduie na die skildery terwyl hy sy een wenkbrou skepties lig. Louise weet die formele onderhoud het nou begin. Hulle gaan sit by die konferensietafel.
“Ek dink dit is pragtig,” sê sy dadelik, “een van die beste voorbeelde van Becker se werk wat ek nog gesien het, persoonlik of in afbeeldinge.”
“O,” sê hy oor haar kop teenoor Martin, “sy herken nogal die werk van Claude Becker. Of het jy haar die wenk gegee?”
Martin skud sy kop ontkennend en Louise voel hoe die verontwaardiging in haar ontplof.
“Meneer Hofmeyr,” sê sy met kille ontsteltenis, “ek is ’n kunsgeskiedkundige. Ek het Kunsgeskiedenis as hoofvak op universiteit geneem en daarna ’n nagraadse kwalifikasie aan ú alma mater, die Universiteit van Oxford, behaal. Ek kan nie insien hoe u dit kan oorweeg om my aan te stel as u so verras is dat ek die werk van een van die belangrikste portrettiste van die afgelope tweehonderd jaar herken nie!”
Die waarheid is dat, hoewel sy natuurlik van Becker geweet het, sy beslis nie die portret so onmiddellik sou kon plaas as James nie vir haar die verhaal van Becker se verbintenis met die Hofmeyrs vertel het nie. In sekere sin was Ryk Hofmeyr in die kol – sy het ’n wenk gehad, nie van Martin nie maar van James af, en uit nuuskierigheid het sy spesiaal nagelees oor Becker se werk en afbeeldinge van sy bekendste skilderye bestudeer. Dit is inderdaad die rede waarom sy so onmiddellik seker was dat dit ’n uitstaande voorbeeld van Claude Becker se werk is. Sy sou dít egter nooit teenoor hierdie onuitstaanbare, arrogante man erken nie.
Hy kyk haar koel, selfs ietwat lui aan. “My verskoning, juffroutjie, ek het net my verrassing uitgespreek, nie bedoel om u professionele bekwaamheid in twyfel te trek nie. Herken u dalk die besondere portret?”
“Nee,” sê sy, “ek het nog geen afbeelding van hierdie skildery teëgekom nie. Maar die Britse kunshistorikus Walters meld wel dat hy bevoorreg was om ’n besondere mooi portret deur Becker van mevrou Laura Hofmeyr van die Kaap de Goede Hoop te sien, voordat dit na Suid-Afrika geneem is. Ek wonder dus of dit nie die portret
