môre.” My ma steek haar kop by die kamerdeur in. “Ek het vir julle koffie en beskuit gebring.”
Ma het haar Japannese kamerjas aan, die een wat sy ’n kimono noem. Eendag wil sy nog die Ooste sien, sê sy altyd. (En Rusland en Egipte.) Sy bring nie gewoonlik vir my koffie in die bed nie, maar sy hou daarvan om my maats te beïndruk. Sy dra ook nie elke dag die kimono nie.
“Dankie, tannie, dit gaan heerlik smaak!” sê Dalena in haar soetste stem en spring op om die skinkbord, met ’n gehekelde lappie so styf soos karton gestysel, by Ma oor te neem.
Ma glimlag dankbaar. “Het julle ’n lekker aand gehad?”
“Ons het ’n goeie fliek gesien. The Graduate. Het Ma al daarvan gehoor?”
“Met Dustin Hoffman?” Ma gaan fliek maar min deesdae, maar sy hap nogtans gulsig aan elke brokkie skindernuus oor die sterre van Hollywood in haar geliefde tydskrifte. “Hy’s darem so kort en vaal! Ek weet ek’s outyds, maar ek hou nog daarvan dat ’n leading man moet lyk soos ’n leading man!”
“Soos Clark Gable of Rock Hudson,” mompel ek met my mond vol beskuit.
“Soos Clark Gable of Rock Hudson,” stem Ma ernstig saam.
Die oomblik toe Ma se blinkblou kimono om die kamerdeur verdwyn, spring Dalena weer op en kom sit kruisbeen op my bed, amper bo-op my.
“Sê my nou reguit, Mart,” sê sy dringend. “Sê my of jy dink ek het ’n kans.”
“Vir wat?”
Ek suig die kofiie uit ’n deurweekte stuk beskuit en steek my hand uit om die radio op die bedkassie aan te skakel. Dis die eerste keer dat ek my kamermaat kan terg, en ek moet erken dis ’n aangename gevoel.
“Dink jy daar’s ’n kans, al is dit hoe klein …”
Sy vorder nie verder nie, want Niel en Liefie storm gillend by die kamer in. Niel hou sy arms beskermend oor sy kop gevou terwyl Liefie gefrustreerd na sy hare gryp. Eers toe Liefie hom onder die arms kielie en hy sy hande laggend laat sak, sien ek dat hy een van daardie lang, outydse sanitêre doeke op sy kop vasgemaak het, die lusse aan weerskante om sy ore gehaak. Ek vang Dalena se oog en ons stem woordeloos saam dat ons nie vir so ’n kinderagtige grappie gaan lag nie.
Maar ek sukkel om my gesig ernstig te hou. Waar het hy die ding in die hande gekry? Ma het tog lankal daardie operasie gehad en Liefie …
“Mart, sê vir Niel hy moet grootword!” skreeu Liefie toe Niel haar hande vasgryp.
“Niel, Liefie sê jy moet grootword!”
Dalena gee die stryd gewonne en begin lag langs my. Niel draai sy kop selfvoldaan na ons toe, sy aandag ’n oomblik afgelei, en Liefie ruk die sanitêre doek so hardhandig van sy hare af dat dit lyk asof sy ore ook in die slag gaan bly. Hy gil soos ’n moordslagoffer in ’n swak rolprent en vlug laggend by die kamer uit.
“Mansmense!” Liefie sak uitasem op die bed oorkant my en Dalena neer. Sy hou die doek soos ’n trofee vas. Ek kan steeds nie glo dat my klein sussie die eienaar van hierdie vreemde voorwerp kan wees nie. “As hulle maar weet wat dit is om ’n vrou te wees …”
Ek begin ook hulpeloos lag.
“Maar Liefie, daai ding is mos myle te groot vir jou.
“Ek weet,” sê sy afgehaal. “Maar Ma sê ek is te klein vir daai goed wat jy indruk …”
“Maar weet Ma dan nie van die nuwe soort wat jy vasplak nie?”
“Liefie!” roep Simon iewers in die huis. Liefie en Dalena ruk albei regop.
“Hy’t gesê ek kan saamry as hy die Sondagkoerante gaan koop,” sê Liefie voordat sy verdwyn. “Ciao!”
Die sanitêre doek bly soos ’n lelike, gestrande skip op die bed lê.
“Sy dink vanoggend weer sy speel in ’n Italiaanse fliek,” sê ek vir Dalena.
“Hoekom het hy nie vir mý gevra om saam te ry nie?” wil Dalena weet.
Ek draai die radio harder en neurie Sorrow saam met David Bowie. Sy seun se naam is Zowie, sê Simon, Zowie Bowie. Dit sou nogal sports wees om so ’n naam te hê, meen Simon, veral in die army. Sappeur Zowie Bowie.
“Hy’t my seker nie eens raakgesien nie!”
“Dis nogal moeilik om jou mis te kyk, Dalena,” troos ek. “Jy’s nie juis ’n skaam viooltjie nie.”
“Miskien hou hy van skaam viooltjies!”
“As jy my vra, hou hy van enigiets wat rok dra, veral ná drie maande in die army.”
Sy val agteroor, met ’n sug wat klink asof dit uit die diepste deel van haar maag kom, en vou haar hande agter haar kop.
“Luister, Dalena,” sê ek met my oë op haar kaal bene, “ek wil nou nie vir jou preek nie …”
“Moenie.”
“Maar ek moet jou waarsku …” Ek weet nie hoe om dit te sê sonder om simpel te klink nie. Vinnig, dink ek, so vinnig as moontlik. “Moenie-dat-my-broer-jou-misbruik-nie.”
“Wat bedoel jy?”
Haar mond bewe soos sy stry teen ’n glimlag.
“Jy weet goed wat ek bedoel.”
“Ek gee nie om wát jou broer met my doen nie, Mart!” Die glimlag span van oor tot oor. Ons is terug in ons gewone rolverdeling. Dalena die terger en ek die getergde. “Dis die eerste keer na juffrou Lourens se broer dat ek hierdie kriewelrige gevoel in my lyf kry.”
“Wáár in jou lyf?” vra ek wantrouig.
Maar sy lag net. En ek voel asof ek ’n motor aan die gang gestoot het, met groot moeite, en nou moet agterbly terwyl die insittendes vir my wegry.
Londen
30 September 1992
Liewe kind
Imagine, sing John Lennon oor die radio, hier in my skraal Londense huis met ’n voordeur wat op ’n sypaadjie oopmaak en ’n agtertuin kleiner as ’n Britse pondnoot. Verbeel jou daar’s nie ’n hemel nie.
Ek hoor die musiek van die sewentigerjare word weer gewild. En die modes steek oral op straat kop uit. Is niks dan meer bestand teen die irrasionele mag van nostalgie nie?
In Angola word daar vandag ’n verkiesing gehou wat alles kan verander. Dalk sal daar eindelik ’n einde kom aan die oorlog wat die land al dekades lank verskeur. Aan die ander kant, dalk sal niks verander nie. Dalk sal dinge selfs erger word. Hoe ondenkbaar dit ook al klink.
Dis maklik as jy probeer, sing John Lennon. Ek het my seun vandag aan hom voorgestel. Waarom weet ek nie, maar dit was die een beeld in Madame Tussaud se beroemde waspaleis wat sy amper-driejarige verbeelding aangegryp het. Miskien het hy sy ma se nostalgie aangevoel (hier’s
