wind kon my desperaatheid temper, my help om die twyfel in Gideon se oë mis te kyk wanneer ek rondgewaai is in die rooi stof van die mynwêreld. Bevryding van die skimme om my.
* * *
Gideon het ’n belofte gemaak die eerste oggend toe ons op die myn wakker word. Ons het saam die dag sien breek agter die kameeldorings terwyl ons in ons voordeur gestaan het. Die tweede sonsopkoms ná ons troue.
“Eendag,” het hy gesê, “eendag gaan ek vir jou ’n seehuis bou waar jy elke oggend die hemele se soutlug in jou longe kan trek, mevrou Malherbe.” Sy lyf was teen my rug, sy arms om my middel, sy ken in die holte van my skouer. Naby my. “Eendag gaan ons by die see aftree, in ’n huis met ’n paradystuin. Dit belowe ek jou.” Sy asem was warm in my nek. “En lank voor daardie tyd, met my eerste vakansie, gaan ons wittebrood hou, iewers waar die krappe aan ons tone kan knibbel.”
My ruimte het te klein gekrimp daar op ons voorstoep. Ek wou vlug.
* * *
’n Paar jaar later het ons met ons meisiekind hier op Bloubergstrand gestap.
“Wolkies!” Uitasem, hygend het Nicky dié oggend reg voor ons in die sand vasgesteek. Sy het ons van agter af ingehardloop. “Julle maak wolkies!” Sy het eers na ons voete beduie en daarna vooroor gevou. Haar kop was op haar bors en haar handjies het sy tussen haar knieë ingedruk. Gideon en ek is in ons spore gestuit.
Ek het regop bly staan, verbouereerd na haar skouertjies gekyk wat op en af ruk om van die lughonger ontslae te raak.
Gideon het voor haar gehurk. “Stadig nou,” het hy gesê. “Haal eers asem en dan vertel jy ons hoe ons wolkies maak.”
“Daar is wolkies onder julle voete,” het sy ná ’n minuut of twee uitgekry.
Ons het nie dadelik begryp nie. Sy het ons agter mekaar laat inval. Ons moes ná ’n paar treë plekke ruil sodat ons vir mekaar se voetsole kon kyk. Dit was daar, skaars sigbaar, die vaalwit skynsel van bleek sandkorrels wat lig en val, lig en val met elke tree wat jy gee.
“Jou kop loop wilde draaie met jou, Nicky,” het Gideon gelag. “Dis sandwolkies wat jy sien.”
“Maak ek ook sandwolkies?” Uitbundig, die vraag aan haar pa.
“Natuurlik. Almal maak sandwolkies. Kyk vir die ander mense se voete hier om jou.” Gideon het ons dogter speels opgetel en in die lug gehou.
“Sit my neer,” het sy gekraai. “Ek gaan hardloop, dan maak ek die meeste wolkies van almal!” Nicky was vyf jaar oud.
* * *
Ek maak my oë toe, luister na die wind en die branders. “Ek gaan die meeste wolkies maak!” Nicky se stemmetjie. Helder en duidelik. Uitgelate hardloop sy van my af weg, die branders in. Haar pa op haar hakke tot hulle wegraak in die golwe. Altyd hulle twee naby mekaar, ek op die kantlyn.
Het sy onthou? Kon sy nog haar beentjies voel skop-skop, skop, skop? Desperaat voel skop?
1975
1
“Godverlaat. Dan is dit hoe dit lyk,” fluister ek toe ek die voordeur van die mynhuis oopmaak. Ek fluit saggies en ril effens in die koel briesie wat oor die oopte tussen die ry huise en die myn deur teen my vaswaai. ’n Oopte wat my onkant vang. Ek het eers kombuis toe geloop nadat ek versigtig uit die bed geskuif het waar my bruidegom nog in droomland was. Dit het begin lig word buite. Deur die kombuisvenster kon ek in die skemer die effens verflenterde takke van bome in die buurman se tuin sien. Toe het ek die voordeur kom oopsluit.
Gideon lag saggies toe hy agter my kom staan, styf teen my. Ek het hom nie hoor nader kom nie. Hy vou sy arms om my lyf en druk sy ken in my nek. Ek is amper net so lank soos hy. Sy stem is vrolik toe hy beloftes van ’n aftreehuis by die see en ’n spoedige wittebrood maak. Ek luister in stilte, knik ’n paar keer want ek kan aan niks dink om te sê nie. Hy soen my op my hare, hou my styf vas.
Ons staan ’n ruk so in die voordeur, kyk saam die troosteloosheid in. Teen mekaar se lywe, pasgetroud, maar wêrelde van mekaar verwyder in ons gedagtes.
“Dis ’n mooi wêreld dié,” sê Gideon ná ’n paar minute en hy wys in die rigting van ’n blouswart hoop gruis. “Sien jy daardie koppie daar links? Dis by daardie koppie waar dit begin het, waar die aarde se geheim uitgelek het. Daardie koppie het die prospekteerders gelok met die eerste belofte van die rykdom van mangaan diep in die aardkors.” Gideon kyk met ander oë as ek na die wêreld om ons. “En sommer net hier anderkant is die veld glo besaai van die hematiet. Ons moet gaan kyk.”
“Hematiet?” My stem verraai die onstuimigheid in my. Die ruimte om my krimp.
“Bloedsteen. Dis sy naam hier. ’n Pragtige rooi klip. As die steen gesmelt word, kom yster daarin los. Ek kom teken jou lyf vol goggas met die eerste stuk wat ek in die hande kry. ’n Groot vet sprinkaan is boaan my lys.” Hy lag sag in my nek en hou my stywer vas toe ek gril en liggies vroetel om los te kom. “Hematiet is die inkleurkryt van weleer. Dis die klip waarmee rotstekeninge gemaak is en waarmee mense se lywe versier is. Ek teken mooi, jy sal …” Sy sin bly in die lug hang toe ek my uit sy omhelsing draai.
Ek staan effens weg. Instinktief. Ek kan Gideon se oë op my voel, maar ek kyk ver oor die vlakte. Skuldig. Ek wil dadelik probeer vergoed. “Ja, dankie, professor, jou lesing slaan my asem weg,” sê ek. Gideon staan stil, bly stil. “Maar ek glo die skoonheid van hierdie verlate lap aarde lê diep onder in die myn,” probeer ek weer. Toe draai ek om, kyk vir hom, glimlag, kyk weer veld toe toe ek die diep frons oor sy voorkop sien. “Seker in die belofte van rykdom vir dié wat hul hande daarop kan lê.” My senuagtige laggie klink dun in die oggendlug. “Hier voor my is net verlatenheid.”
“Sien jou nou,” sê Gideon toe hy die huis in loop.
Net ’n paar minute later is hy weer agter my in die gang. “Ek gaan bietjie litte losmaak. Kom saam, dan kyk ons van die hoek af wie is eerste by die huis,” nooi hy. Hy is weer sy joviale self, aangetrek in ’n ou universiteitsrugbytrui, ’n oefenbroek en drafskoene.
“Nie vandag nie,” antwoord ek. “Dalk môre, of oormôre, dalk eendag in die toekoms.” Ek doen my bes om te glimlag. “Dis nou as hulle plek gehou het vir my in die rugbyspan. Ek het ’n goeie rede nodig om fiks te word.”
Gideon soen my op my voorkop toe hy by my verby skuur. “Ek sal by die eerste oefening vra. Ek vermoed daar sal ’n hele paar manne wees wat jou graag sal wil tackle.” Hy glimlag stram en trek die hekkie agter hom toe, lig sy hand in ’n groet. “Ek kan dalk bietjie draai langs die pad. Die lang leeglê in die vakansie het my laat verroes.” Hy kies koers straataf in die rigting van die granietkoppie.
Ek sug en leun teen die kosyn, skud my kop, ontevrede met myself. My gedagtes flits rond tussen die gebeure van die afgelope tyd. Ons het maar net maande gelede eers van mekaar bewus geword.
* * *
Ek het op ’n bankie langs die Eersterivier gesit toe ’n groot roesbruin sprinkaan met ’n dowwe plof op my anatomieboek land. Toe ek vervaard opspring, het die boek op die gras geval. Die sprinkaan het ’n oomblik in die lug gefladder voor dit desperaat op my romp geland het. Ek het met albei my hande na die stomme insek geslaan totdat dit grond toe gevlieg het. Toe ek buk om my boek op te tel het twee kaal voete langs my hande tot stilstand gekom. Ek het weer geskrik en agteruit getrap, my balans
