word. Hulle had ’n baie liewe ou oppasster, Hannah Gane, wie se man, ou Tom Gane, in die tuin gewerk het.
Ma Hobhouse was, hoewel reeds nege-en-dertig toe Emily gebore is, ’n regte maat vir haar kinders. Saans het sy vir hulle hardop stories voorgelees of vertel. Duits, Frans, Italiaans, alles was sy magtig.
’n Keer toe eerw. Hobhouse, soos so dikwels, ongesteld was, het ’n ouerige vrygesel gekom om met die preek- en gemeentewerk te help: St. Aubyn Rogers was sy naam, en die kinders was op hom verdold. Hy kon so sedig aan tafel sit anderpad kyk en dan ’n ghoen van ’n hou met ’n broodpilletjie skiet. En hy was so handig met houtwerk: konynhokke, kruiwaentjies, hoepels het hy vir hulle gemaak – vir Emily nog haar eie spesiale hooivurkie. Sy en hy het ure lank pluimbal gespeel, tot ou eerw. Hobhouse se kop seker omtrent gebars het van die getik-tak, tik-tak, tik-tak. Old Rodge, sê Emily, was haar eerste liefde – en niemand was ooit weer heeltemal só lief vir haar nie, het sy geglo.
’n Mens kry die gevoel van die atmosfeer van die pastorie as jy ’n opstel lees van Emily se suster Maud wat sy geskryf het toe sy veertien was. Miss Ethel-Annie het al die jare die ou skoolskryfboek bewaar waarin dit staan.
Sy skryf oor Our Rectory:
“Our Rectory” – hoor nou – “is not very large or very pretty but just holds us conveniently, leaving one room for visitors. There are three sitting rooms besides the schoolroom and study. The drawing room has three windows, one a bow-window with a south aspect. This recess holds a little sofa. The two others look eastward. The sofa is placed on one side of the fireplace and an easy chair on the other. A large table, well filled with books, is placed between the two windows. A writing table is in a cosy corner where one can write without being disturbed. Opposite the window is a large chiffonier. The piano is in another corner. In summer white curtains lined with green gauze are put up, which give the room a green and pleasant air. In winter warm crimson ones appear again, and very comfortable the room is when the curtains are drawn and a bright fire glows in the grate.”
Gaan ’n mens met Maud trap op, kom jy in die skoolkamer bo. “It has a pleasant window looking on the meadows, rather sombre just now. The little window in the corner looks out on the stable yard, where there is much goings on. The bookshelves have just been put up. They are well filled not only with our lesson books but also many other interesting books. By the side of the bookcase is the piano. Opposite the large window is the escritoire. Where the door stands, the corner of the room is cut off. This and the beams give the room a quaint look. The room has a green air for the table cloth and curtain and drugget are mostly green.
“Along the passage on the next floor is our governess’ room from the window of which we have the best view. On the same floor are the servants’ room and the little lumber room.
“Downstairs on the first floor, all opening on one passage, are the white room, so called because it used to have a great deal of white dimity about it, the red room and a dressing room for our visitors, mamma’s room and papa’s dressing room.
“Downstairs again are all the kitchen premises. There is a pleasant and shady garden around the house. It is a very good size, plenty of Flowers and Vegetables in their seasons. There are four fields and we have two cows, two pigs and hosts of pets.
“In this pleasant little abode which I have tried to describe I have spent fourteen happy years.” Die datum is 4 Februarie 1873 en langsaan het die goewernante geskryf: “Pretty Well. But do not make corrections.”
So danig “little” klink die pastorie miskien nou ook nie. Maar as ’n mens dit vergelyk met Oupa Henry se groot Hadspen House in Somersetshire, of Uncle Arthur-hulle se buiteverblyf Charlton House, naby Bristol, dan was St. Ive se rectory maar ’n drieverdieping-pophuisie.
Dit is van ’n besoek aan hierdie Uncle Arthur en die liewe Aunt Mary-hulle dat een van die sprekendste vertellinge oor klein Emily oorgelewer is. Omdat eerw. Hobhouse en sy vrou dikwels ter wille van sy gesondheid na die warm suide van Europa en die Riviera moes gaan om te oorwinter, het die kinders by meer as een geleentheid daar gebly. Toe Emily sewe was, was hulle weer daar. Sy was toe ’n ernstige outjie wat plegtig vir haar ma-hulle geskryf het: “I shall try to be a sensible child now that I am seven years old.” Op 14 Februarie daardie jaar kry Maud, Emily en Blanche toe ook elkeen die gebruiklike St. Valentine’s-kaartjie, wat daardie dae in Engeland net so ’n vaste instelling was as die Kerskaartjie. Oor Emily s’n het die twee ander dogtertjies en hul oppasster gekraai van plesier. Maar Emily het nie mooi geweet of dit so snaaks was nie. Op hare was ’n hennetjie wat kordaat op ’n werf rondloop en onderaan het gestaan: “Where-ever I am, I will always be missus.”
Die kaartjie was nie ver verkeerd nie. Vra vir ou Tom Barrett. “You ’ad to go ’er way,” sê hy. “She was the boss!”
Twee
Geleidelik het dit in die gesellige rectory van St. Ive stiller geword, en leër. Die skaduwee waarvan klein Rennie se dood die eerste teken was, het al dieper en somberder daaroor geskuif.
Toe Emily sestien was, is die goeie ou tuinier Tom Gane dood – vir die kinders ’n groot slag, en die eerste keer dat die dood iemand naby hulle wegneem. Die volgende jaar is Blanche, die suster net jonger as Emily en die mooiste van hulle almal, oorlede aan tering, of soos dit op ’n ou grafsteen by die kerk staan “the cough”: dit het sy waarskynlik opgedoen toe sy vir Anna Williams, wat ’n teringlyer was, in haar armoedige huisie gaan sit en lees het – mense het toe nog nie besef dis iets aansteekliks nie. Drie jaar later, na ’n verskriklike lyding, sterf die vrolike Ma Hobhouse. Jare daarna, sou Emily later vertel, was dit of pyn nog in die huis bly rondspook het. Haar vader het ook die volgende jaar baie ernstig siek geword en moes vas verpleeg word. Dit het hoofsaaklik op Maud en Emily se skouers gekom, want Carrie was al uit die huis en getroud, Alfred was wêreld-in – hy sou uiteindelik in Nieu-Seeland boer – en Leonard was op Oxford.
Met hulle twee het Maud en Emily ook die gemeentewerk behartig, maar in 1889 is Maud getroud – met die Hebblethwaite-kêrel op wie haar vader eers so teë was – en die volgende ses jaar was Emily en haar sieklike ou vader alleen daar in die groot, grys huis.
Oubaas Hobhouse het al stiller geword, al meer in homself gekeer. Emily sê sy het die onderwerpe van gesprek eintlik gerantsoeneer, dat hulle darem iets met mekaar te geselse kon hê by iedere maaltyd: met ontbyt oor wat in die koerant staan, oor kerksake met middagete, en so voort.
Haar vader kon naderhand net uitgaan as sy hom in die ponietreppie uitry. En Sondag vir Sondag moes sy hom voetjie vir voetjie aan haar arm oor die straat neem na die konsistorie oorkant, en ná die diens weer daar gaan haal en huis toe bring.
Miskien in dié tyd was daar die episode met ou Tom se aansienlike broer, die jong mynwerker John Barrett. Die hele dorp het vol gelê van die storie: Miss Emily gaan met John Barrett trou, o, het julle gehoor? Miss Emily gaan met John Barrett trou! Maar Marianne Hockey het haar kop geskud en gesê: Dit wil ek nog sien. Op ’n dag het oubaas Hobhouse vir John laat kom en drie uur lank onder vier oë met hom in sy studeerkamer gepraat. Wat agter daardie geslote deur gebeur het, weet niemand nie. Al wat die dorp wel gehoor het, is dat John Barrett kort daarna vort is na Amerika, soos soveel ander Cornwalliese mynwerkers wat in die ystermyne van Minnesota ’n beter heenkome gaan soek het.
En Emily? Die gevoel van daardie eensame jare kon sy dwarsdeur haar lewe soms nog op haar voel toesak. Dan hoor sy weer die wind huil, en sy sit alleen in haar bokamer, en die ou groen leunstoel oorkant gryns haar leeg aan, en die horlosie tik-tik, tik-tak die lang ure om en kyk na haar met sy leë, meedoënlose gesig. Presies so beskryf sy dit in ’n brief ’n halwe leeftyd later. Dit was om van mal te word.
“Ek weet uit eie ervaring hoe dit ’n mens amper
