бар… Менің ойымша, сіз айтқандай, «бассыздықты» болдырмау үшін, заңды терминологиялар пайда болды және оның көмегімен әділет- тілік үшін күрестің барлық қатаң ережелері айтылды.
ДАНИЯЛ – Менің болжауым бойымша, бұл заңдар қазірдің өзінде жазылып қойған.
ТАЙЫР – Әрбір елдің қылмыстық іс жүргізу заңында. Өйткені, қыл- мыстық іс жүргізу мемлекет пайда болғаннан бері бар.
ДАНИЯЛ – Бұрын ешқандай қылмыс болған жоқ деп ойлауға бола- тын шығар?
ТАЙЫР – Әрине, заңды мағынада айтатын болсақ, ондай ұғым болған жоқ. Адамдар кісі өлтіру, тонау және басқа да қорқынышты істер жасады, бірақ оларды тоқтататын заң болған жоқ. Міне сондықтан да әділдік үшін күресушілер..
ДАНИЯЛ – Алдар Көсе немесе Илья Муромец сияқты әрекет ету- леріне тура келді!
ТАЙЫР – Дұрыс айтасыз! Адамдар әрқашан қылмыс жасаған және, өкінішке орай, жасайды да, мұның бәрі адамның табиғатына тән және, өкінішке орай, мұны мойындауымыз керек. Бірақ, қазір мемлекет құрылғаннан кейін оның негізгі функцияларының бірі қылмыспен күре- су болып табылады. Сондықтан да, мемлекет заңдылық пен құқықтық тәртіпті, азаматтарды қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауды қамтама- сыз ету мақсатында құқық қорғау органдарының тұтас жүйесін құрды. Және қандай-да бір қылмыстық әрекетті тергеу жолдарын нақты регла- ментпен белгіледі.
ДАНИЯЛ – Ал, бұл ережелер нақты біржола белгіленді ме?
ТАЙЫР – Әрине, жоқ. Айтпақшы, мен Қазақ КСР-нің Қылмыстық іс жүргізу кодексімен жұмыс істеп үлгердім, содан кейін 98-де жаңа Қыл- мыстық іс жүргізу кодексі, содан кейін 2014 жылы тағы біреуі қабылдан- ды. Яғни, бүгінгі тәуелсіз Қазақстан тарихында бұл үшінші Қылмыстық іс жүргізу кодексі, оған жыл сайын түзетулер енгізіліп отырады. Біздің айналамыздағы әлем әр минут, секунд сайын өзгеріп жатыр және барған сайын жылдамырақ өзгеретін болады. Сонымен бірге, қоғамда әділет- тілік үшін күресетін ережелер де өзгеруде.
ДАНИЯЛ – Жақсы жағына.
ТАЙЫР – Иә, көп жағдайда жақсы жағына. Бірақ мұнда көп нәрсе өзімізге – осы ережелерді қалай қабылдап, оларды қалай қолданатын- дығымызға байланысты. Өкінішке орай, теория мен практика сәйкес келе бермейді. Мұның өзіндік объективті себептері де бар, оны сұхбат барысында айтып, түсіндіруге тырысамын.
САЙЫСҚА ТҮСУ НЕМЕСЕ АҚТАЛУ?
ДАНИЯЛ – Объективті себептер деп не жайлы айтар едіңіз?
ТАЙЫР – Объективті себептер деп әдетте кез келген нақты адам- ның, яғни субъектінің немесе тіпті осындай «субъектілердің» тобының еркінен немесе кінәсінен емес, кездейсоқ, тарихи, климаттық, геосаяси, экономикалық жағдайларға байланысты туындаған себептерді айтуға болады. Мұнда, атап айтқанда, қылмыстық процестің екі түрлі түрі бар – айыптау және қарсыласу, олар объективті тарихи себептерге байланы- сты туындады.
ДАНИЯЛ – Қарсыласуға түсудің оған қандай қатысы бар екені ту- ралы аздап айта кетесіз бе?
ТАЙЫР – Түсінікті
