qorxusu aclıq və susuzluq sarıdan idi, qəlbində düşmən qılıncının qorxusuna əsla yer yox idi. Şəhər əhalisinin aclıqdan əziyyət çəkməsi Səlahəddinin qanını möhkəm qaraltmışdı, o özü də İsgəndəriyyə sakinləri ilə birgə əzab çəkir, yemir, içmirdi. Vəziyyət isə getdikcə daha dözülməz hal alırdı.
Belə bir vaxtda Şirkuh Yuxarı Misirdə Şavir əleyhinə üsyan qaldırıb yerli əhalidən böyük bir ordu topladı. Həmin ordu ilə Qahirə yaxınlığına gəldi. Buradan I Amoriyə məktub göndərdi. «Hər ikimiz boş yerə vaxt itiririk. Əgər soyuq ağılla düşünsəniz, anlayacaqsınız ki, məni Misirdən uzaqlaşdırmanın sizə heç bir faydası olmayacaq. Bu yalnız Şavirin maraqlarına xidmət edəcək. Ona güvənməklə böyük səhvə yol verirsiniz» – məktubda belə yazılmışdı. Bu məktubdan sonra Şirkuhla I Amori arasında danışıqlar başladı. Həmin danışıqlar hər iki ordunun 1167-ci ilin avqustunda eyni vaxtda Misiri tərk etməsi ilə nəticələndi. Firənglər İsgəndəriyyənin mühasirəsini qaldırdı. Səlahəddin şəhərdən xaçlıların mühafizə dəstəsinin nəzarəti altında çıxdı. Beləliklə, xaçlılarla suriyalıların Misir uğrunda mübarizəsindən bu dəfə də qalib çıxan olmadı.
Şirkuh üçün I Amori ilə anlaşma vaxt qazanmağa xidmət edirdi. O, Misirə növbəti dəfə daha güclü şəkildə qayıtmağın planlarını hələ Dəməşqə qayıtmazdan əvvəl qurmağa başlamışdı.
Səlahəddinin taleyini dəyişdirən yürüş
Bunun üçün isə çox gözləmək lazım gəlmədi. Firənglərlə imzalanan müqavilə yeni və ağır vergilərə gətirib çıxardı. Cəngavərlərin himayə etdiyi avropalı tacirlər Misir bazarlarında özlərini ölkənin sahibi kimi aparırdılar. Üstəlik, cəngavərlərin özbaşınalıqları da günbəgün artırdı. Nəticədə yerli əhaliylə gəlmələr arasında düşmənçilik daha da alovlanırdı. Misirlilərin narazılığı özünü açıq büruzə verməyə başlamışdı. Hətta xəlifənin ətrafında belə baş verənlərdən narahat olanların sayı kifayət qədər idi. Onların fikrincə, Qüds kralı ilə üzülüşmək və Nurəddindən yardım istəmək lazımdır. Şavirin sarayındakı Dəməşq casusları bütün bunlar barədə mütəmadi olaraq Suriyaya məlumat yollayırdılar.
Misirin gələcək taleyini isə 1168-ci ilin payızında baş verən hadisələr müəyyənləşdirdi. Avropadan yardıma gələn qüvvələr sayəsində daha da güclənən I Amori Qahirədə saxladığı qarnizona kömək bəhanəsi ilə Misirə soxuldu. Tez bir zamanda Bilbeysi tutdu. Şəhər heç bir müqavimət göstərməsə də, xaçlılar Bilbeysi sözün əsl mənasında qan gölünə çevirdilər. Uşaq, qadın, qoca demədən hamını qılıncdan keçirdilər. Heç bir izahı olmayan bu qəddarlıq Misir xalqını dəhşətə gətirdi. Həmin qırğından sonra yalnız sadə insanlar yox, hətta o vaxtacan xaçlılara kifayət qədər tolerant yanaşan kübar qahirəlilər də onlardan üz döndərdilər. İşi belə görən Şavirin dünənəcən müttəfiq olduğu Qüds krallığına savaş elan eləməkdən başqa yolu qalmadı. Firəng ordusunun paytaxta yaxınlaşdığını öyrənən Şavir Qahirənin «Köhnə şəhər» adlanan hissəsini yandırmağı əmr etdi. Oradakı əhalini isə X əsrdə salınmış yeni məhəllələrə köçürtdü. Köhnə Qahirədə yanğınlar düz bir ay davam etdi. Bu alov «divarı» xaçlıların irəliləməsinə ciddi şəkildə mane oldu. Xəlifə əl-Ədid isə tələm-tələsik Nurəddinə məktub göndərdi. Həmin məktubun içinə saç telləri qoyulmuş və belə yazılmışdı: «Bu mənim qadınlarımın telləridir. Yalvarırlar ki, gəlib onları kafirlərdən qurtarasınız».
Artıq Dəməşqin, eyni zamanda Hələbin hakimi olan Nurəddinin əlində Şirkuhu yenidən Misirə göndərmək üçün tutarlı əsas vardı. Bu fürsəti əldən buraxmaq axmaqlıq olardı. Məktubun yetişdiyi gün Şirkuh Xoms şəhərində idi. Nurəddin Səlahəddinə tapşırdı ki, təcili əmisinin yanına gedib ona Hələbə dönməsini çatdırsın. Şirkuhun casusları yaxşı işləyirdi. Ona son baş verənlərlə bağlı çoxdan məlumat çatdırmış, Şirkuh da məsələdən hali olan kimi Xomsdan yola çıxmışdı. Odur ki əmi və qardaşoğlu yarı yolda rastlaşdılar. Şirkuh Səlahəddinə hər şeydən xəbərdar olduğunu dedi, ikisi birlikdə Nurəddinin yanına tələsdilər. Dəməşq hakimi ilə görüşdən sonra nələrin baş verəcəyini təsəvvür etmək çətin deyildi: Nurəddin Şirkuha Misir üzərinə hərbi yürüşə başlamağı, üstəlik, bu dəfə də Səlahəddini özünə baş köməkçi götürməyi əmr edəcəkdi. Bəzi tarixçilərin yazdığına görə, Səlahəddin əvvəlki iki yürüşdə olduğu kimi, indi də Misir səfərində iştirak etmək fikrindən uzaq idi və bunu əvvəlcədən əmisinin diqqətinə çatdırmışdı.
«Səlahəddin məni görüb dedi: «Bu səfərə çıxmağı hamıdan az arzulayan mənəm. İxtiyar öz əlimdə olsa, qətiyyən yürüşə qoşulmazdım»», – o dövrün məşhur ərəb tarixçisi, eyni zamanda sonralar Səlahəddin Əyyubinin bioqrafı kimi tanınan Bəhaəddin Şəddad (1145–1234) belə yazır. «Səlahəddinin həyatı» adlı əsər qələmə almış tarixçi dərhal da əlavə edirdi: «Uca Allah belə buyurur ki, bəzən sizin ürəyinizcə olmayan bir şey sizin xeyrinizə olur». Görünür, bunun başlıca səbəbi Səlahəddinin əvvəlki hisslərinin yenidən güclənməsi idi: o, dinc, ruhani həyat tərzi keçirmək istəyirdi.
Misirə üçüncü səfər zamanı Səlahəddinin ayaqları az qala yerimirdi, sanki onu dara çəkməyə aparırdılar. Gələcək sultan bunu gizlətmirdi də… Sonralar həmin səfərdən söz düşəndə də dəfələrlə bunu etiraf eləmişdi.
Nəhayət, 1168-ci ilin dekabrında Suriya ordusu Misirə daxil oldu. Ancaq gözlənilən qanlı toqquşma baş vermədi: ötən yürüşdə olduğu kimi, bu dəfə də suriyalılar tərəfindən tələyə salınacağından qorxan I Amori 1169-cu ilin yanvarın ilk günlərində ordusunu geri çəkərək Fələstin torpaqlarına qayıtdı. Həmin il yanvarın 8-də Şirkuh təntənəli şəkildə Qahirəyə daxil oldu. Şavir həm firəngləri qovduğuna görə minnətdarlığını ifadə etmək, həm də keçmiş xəyanətlərinin bağışlanması üçün əfv diləmək niyyəti ilə Şirkuhun ayaqlarına döşəndi. Ancaq Şirkuh onu bağışlamaq fikrində deyildi. O bilirdi ki, Şavirin «tövbə»sinin səmimiliyinə inanmaq sadəlövhlükdür və gələcəkdə bunun əziyyətini çəkə bilər.
Bəs, görəsən, Şirkuh dönüklüyü az qala özünə peşə eləmiş Şaviri necə cəzalandırmışdı? Bununla bağlı bir neçə versiya var. Versiyalardan biri belədir: Şirkuhla Səlahəddin vəziri özləri ilə götürüb xəlifə əl-Ədidin sarayına gəlirlər. Xəlifənin yumru və xəstəhal sifəti, qadın səsini xatırladan incə səsi Səlahəddini pis mənada heyrətləndirir.
«Sən bizi köməyə çağırmışdın. Budur, biz gəlmişik!» – Şirkuh xəlifəyə deyir. Əl-Ədid ona təşəkkür edib mükafat olaraq nə istədiklərini soruşur, Şirkuh cavab verir: «Şavirin başını!» Xəlifə əl işarətiylə razılığını bildirəndən sonra vəzirin kəlləsi qoparılır. Deyilənə görə, Şirkuh vəzirin başını bədənindən şəxsən öz əliylə ayırmışdı…
Yeri gəlmişkən, Şavirin kəlləsi barədə də iki rəvayət var. Bir rəvayətdə deyilir ki, Şirkuh keçmiş düşməninin
