>Köpəkbalığı
1864-cü il iyulun 26-da Şimal kanalı ilə gözəl bir ingilis gəmisi üzürdü. Gəminin adı “Dunkan” idi. Onun sahibi Eduard Qlenarvan və əmisi oğlu mayor Mak-Nabs gəminin göyərtəsindən ətrafı seyr edirdilər. Bu vaxt “Dunkan”ın növbətçi matrosu gəminin arxasınca iri bir balığın üzdüyünü gördü və dərhal bunu kapitan Con Manqlsa xəbər verdi. Manqls isə xəbəri Qlenarvana çatdırmaq üçün onun yanına getdi.
Qlenarvan kapitandan bunun hansı balıq olduğunu soruşdu. Kapitan dedi:
– Ser, məncə, bu, nəhəng bir köpəkbalığıdır.
– Bu sularda köpəkbalığı? – Qlenarvan təəccübləndi.
– Bəli, ser, – kapitan dedi. – Bu, köpəkbalığının elə bir cinsidir ki, ona bütün dənizlərdə rast gəlmək olar.
Qlenarvan əmr etdi ki, matroslar həmin balığı tutsunlar. Gəminin sahibi, onun xanımı Elen, mayor Mak-Nabs nəhəng yırtıcının necə ovlanacağına baxmaq üçün kapitan körpücüyünə qalxdılar. Buradan köpəkbalığını asanlıqla görmək olurdu. Bu dəniz yırtıcısı gah sulara baş vurur, gah da gəminin dalınca sürətlə üzürdü.
Kapitan Manqls matroslara əmr etdi ki, yoğun bir kəndirin ucuna qarmaq bağlayıb suya atsınlar, qarmağa isə yekə bir piy parçası keçirsinlər. Matroslar kapitanın əmrini dərhal yerinə yetirdilər. Çox keçmədi ki, piyin iyini duymuş köpəkbalığı güllə kimi ona sarı cumdu. Elə həmin andaca piy köpəkbalığının yekə ağzında yox oldu. Balıq kəndiri dartan kimi özünü qarmağa keçirdi. Matroslar dərhal kəndiri dartmağa başladılar. Dəniz yırtıcısı sudan çıxarıldığını hiss edib dəhşətlə çırpındı. Ancaq təcrübəli matroslar balığı dartıb göyərtəyə çıxara bildilər. Balıq göyərtədə də sakitləşmək bilmirdi. Matroslardan biri dərhal ona yaxınlaşdı və balta ilə balığın çırpınan quyruğunu üzdü. Artıq köpəkbalığının heç bir qorxusu yox idi.
Gəmidəkilər ovlanmış balığın qarnını yarmağa başladılar. Əslində, ovlanmış köpəkbalıqlarının qarnını yarmaq qədim bir adət idi. Axı qarşılarına çıxan hər şeyi udan bu yırtıcıların qarnından ən gözlənilməz şeylər çıxırdı.
Matroslar balığı tikə-tikə etməyə başladılar. Elə bu vaxt matroslardan biri köpəkbalığının mədəsində zorla gözə görünən əşyanı göstərib uca səslə dedi:
– Bu nədir?
Kapitanın köməkçisi bu əşyanın şərab şüşəsi olduğunu deyəndə əvvəlcə hamı təəccübləndi. Amma bir az diqqətlə baxandan sonra köməkçinin haqlı olduğunu anladılar. Qlenarvan tapşırdı ki, şüşəni köpəkbalığının qarnından çıxarsınlar və yaxşıca yuyub kayuta gətirsinlər.
Qlenarvan, arvadı Elen, mayor Mak-Nabs və Con Manqls kayuta düşdülər. Az sonra kapitan köməkçisi ağzıbağlı şərab şüşəsini kayuta gətirdi. Hamı şüşənin içindəki ilə maraqlanırdı. Qlenarvan dedi:
– Darıxmayın, əzizlərim, indi biz onu açar və içində nə olduğunu öz gözlərimizlə görərik.
Şüşəni açmazdan əvvəl gəmi sahibi onu diqqətlə nəzərdən keçirdi. Amma şüşənin içi görünmədiyindən orada nə olduğunu demək mümkün deyildi.
Kayutdakılar nə qədər çalışsalar da, şərab şüşəsinin ağzını aça bilmədilər. Nəhayət, onu sındırmağa məcbur oldular. Şüşənin divarlarına üç kağız parçası yapışmışdı. Kağız parçaları rütubətdən saralmışdı. Orada yazılan sözlər isə zorla oxunurdu.
Kağızlara diqqətlə baxan Qlenarvan dedi:
– Bu kağızlar ingilis, fransız və alman dillərində yazılıb.
‒ Yəqin ki, onlar eyni mətndən ibarətdir, ‒ kapitan dedi.
– Bu, şübhəsizdir, – Qlenarvan dərhal razılaşdı.
Onlar kağızları yan-yana düzüb yazını oxumağa çalışdılar. Uzun cəhddən sonra Qlenarvan kağızlarda yazılmış mətni, təxmini də olsa, bərpa edə bildi. Onun fikrincə, sənədlərdə aşağıdakılar yazılmışdı:
“1862-ci il iyunun 7-də, Qlazqodan çıxmış “Britaniya” gəmisi qəzaya uğrayıb. Gəmidəki iki matros və kapitan Qrant sahilə çıxmağa çalışacaqlar. Orada hindulara əsir olacaqlar. Onlara kömək edin”.
Hər şey aydın idi. Bu şərab şüşəsini qəzaya uğramış gəminin sərnişinləri dənizə atmışdılar. Onlar bu yolla xilas olacaqlarına inanırdılar.
Elen dərhal üzünü əri Qlenarvana tutub dedi:
– Əzizim, biz onlara kömək etməliyik!
Qlenarvan razılaşdı:
– Doğrudur, Elen, biz onları xilas etməliyik. Buna görə də tələsmək lazımdır.
Meri və Robert
“Dunkan” limana çatdıqdan dərhal sonra Qlenarvan Elenlə yaşadıqları qəsrə gəldi. Axşamayaxın gəmi sahibi kapitan Qrantın axtarışlarını təşkil etmək üçün Londona yola düşdü.
Onların yaşadığı qəsr dağlıq ərazidə yerləşirdi, hər tərəfi yaşıllıq və gül-çiçək idi. Gəmi sahibinin otuz iki yaşı var idi, arvadı isə ondan on yaş kiçik idi. Qlenarvanla Elen cəmi üç ay idi ki, evlənmişdilər.
Bu üç ayda ilk dəfə ərindən ayrılan sarışın və alagöz Elen kədərli halda öz otağında oturmuşdu. Bu vaxt qulluqçu içəri daxil olub gənc bir qızla oğlanın gəldiyini xəbər verdi, dedi ki, onlar mister Qlenarvanı soruşurlar. Elen qulluqçuya tapşırdı ki, onları içəri buraxsın.
Qulluqçu çıxdı. Çox keçmədi ki, bir oğlanla bir qız içəri daxil oldular. Bacı-qardaş olduqları ilk baxışdan hiss olunurdu. Çünki bir-birinə çox oxşayırdılar. Qızın on altı yaşı, oğlanın isə on iki yaşı olardı.
Onlar Elenin qarşısında dayandılar.
– Sizin mənə sözünüz var? – Elen soruşdu.
– Yox, biz mister Qlenarvanla görüşmək istəyirdik, – qız utancaq səslə cavab verdi.
– Mister Qlenarvan indi evdə yoxdur, – Elen mehribancasına dilləndi. – O, Londona gedib. Amma siz sözünüzü mənə də deyə bilərsiniz.
Əl-ələ tutmuş qızla oğlan bir-birinin üzünə baxdı. Sonra qız yenə utancaq səslə soruşdu:
– Siz mister Qlenarvanın arvadısınız?
– Bəli, – Elen dedi. – Bəs siz kimsiniz?
– Mənim adım Meridir, bu isə qardaşım Robertdir, – qız cavab verdi. – Biz “Britaniya” gəmisinin kapitanı Qrantın uşaqlarıyıq. Qəzetdən oxuduq ki, mister Qlenarvan atamızla bağlı sənədlər tapıb.
Elen qızı qucaqladı:
– Əzizim Meri, qəzet doğru yazıb.
– Bəs atam sağdır? – qız həyəcanla soruşdu.
– Bunu demək tezdir, Meri, – Elen dedi, – amma ümidimizi üzməməliyik.
Uşaqlar ağlamsınan kimi oldular. Elen onlara təskinlik verməyə çalışdı:
– Qlenarvan Londona gedib ki, orada lazımi adamlarla görüşsün və kapitan Qrantı
