səkkizinci – məclislərdə susmağı özünə adət edib, soruşulmayan şeyləri deməməkdə və peşmançılıq gətirən şeyləri dilə gətirməkdən çəkinməkdə…
Kimdə bu səkkiz xüsusiyyətin hamısı bir yerdə olsa, o, öz ehtiyaclarına üstün gəlməyə, dostlarından tələb etdiyi bütün şeyləri almağa və arzusuna çatmağa layiqdir. Bu xüsusiyyətlərin hamısı səndə vardır. O da məlum oldu ki, sənin mənimlə dostluq etməkdən məqsədin nə imiş. Doğrudur, bu fəzilətlərə malik olan adamın bütün arzu və istəklərini yerinə yetirmək mürüvvət və kərəm sahiblərinin yanında səhv sayılmaz, lakin sənin xahişin məndə dəhşət yaratdı. Bu çox böyük və qorxulu bir işdir.
Bərzuyə gördü ki, hindli onun məkr və hiyləsini başa düşmüşdür. Onun bu sözlərinə kəskin etiraz etməyib çox yumşaq və həlim bir tərzdə dedi: – Mən bu sirri açmaq üçün böyük bir fəsil düşünmüş, onu sərlövhələrə ayırmış, xüsusi şöbələr və bölmələr açmış, əvvəlini, axırını, sağını, solunu təyin etmiş, dostluq, sədaqət, duz-çörək, inam və etibar cəvahirat ilə ona bəzək vurmuş, əhdə vəfa, dərdə şəfa günəşilə onu işıqlandırmış, sonra qonağa hörmət, qəribə kömək ağacı əkərək ona qol-budaq vermişdim ki, bəlkə bu yol ilə bu səadət səhrasında əsl məqsədimin camalını örtən qorxu pərdəsini atam, sənin hörmət və köməyin sayəsində vətənə üzü ağ qayıdam. Lakin sən bircə işarə ilə mənim bütün fikrimi başa düşdün, onun incəliklərini duyaraq məni bu uzun cansıxıcı müqəddimədən xilas etdin. Bu, sənin kərəm və mürüvvətinə, hümmət və alicənablığına yaraşır. Doğrudan da mən səninlə bu məqsədə çatmaq ümidi ilə dostluq edirdim. Əgər ağıllı bir adam bünövrəsi möhkəm, özülü qüdrətli bir qalaya pənah gətirsə, ya şiddətli külək və güclü daşqından qaçıb bir dağın arxasına sığınsa, bu eyib hesab edilməz.
Hindli dedi: – Ağıllı adamlar üçün dostluqdan əziz heç bir şey yoxdur. Dostluq nəticəsində əmələ gəlmiş inam, mal alverdə sarsılırsa, demək, o dostluq hələ qüsurludur. Lakin bütün tilsimlərin açarı – sirri saxlaya bilməkdədir. Üçüncü adamın bilmədiyi sirr yayılmaz, eləcə də, üçüncü adamın eşitdiyi sirr ağızlara düşər və onun qarşısını almaq mümkün olmaz…
Buna misal olaraq göydə topa-topa müxtəlif tərəflərə yayılmış bahar buludlarını göstərmək olar. Əgər bir adam belə buludların olduğunu desə, hamı onu təsdiq edər. Çünki ağıllı adamlar gördükləri şeyi inkar edə bilməzlər. Mən sənin dostluğundan o qədər şad və razıyam ki, heç bir şey onu əvəz edə bilməz. Lakin əgər bir adam bu işdən xəbər tutsa, bizim qardaşlığımız elə pozular ki, onu heç bir mal və dövlətlə qaytarmaq olmaz. Bizim şah çox ayıq və tündxasiyyətdir, balaca bir şeyin üstündə ağır cəza verir. Günah böyük olsa gör nələr edər?
Bərzuyə dedi: – Dostluğun ən böyük şərti sirri saxlamaqdır. Mənim isə bu işdə səndən başqa bir sirdaşım yoxdur. Mən sənin alicənablığına, ağıl və zəkana inanıram. Mən başa düşürəm ki, bu çox qorxulu işdir, lakin ümid edirəm ki, bizim aramızda olan dostluq və sədaqət naminə sən məni öz arzuma çatmaqdan məhrum etməzsən. Əgər bu yolda çətinliyə rast gəlsən, onu asan hesab et, alicənablıq xatirinə onlara döz. Bilirsən ki, bu sirri mən heç kəsə vermərəm. Lakin sən öz yaxın adamlarından, dost- aşnalarından qorxursan ki, bilib şaha xəbər verərlər. Mən ümid edirəm ki, heç kəsin bu işdən xəbəri olmayacaq və sən də rahat və farağat yaşayacaqsan.
Hindli bir az fikirləşdikdən sonra lazım olan kitabları Bərzuyəyə verməyə başladı. Bərzuyə böyük qorxu və ehtiyat içində işə girişib gecə və gündüz yazmaqla məşğul oldu, çoxlu pul sərf etdi, bu kitabın və başqa kitabların surətini çıxartdı. Sonra Ənuşirəvana məktub yazıb işlərin nə yerdə olduğunu xəbər verdi.
Ənuşirəvan məktubu oxuyaraq çox sevindi, əmr etdi, nə qədər ki, fələyin dövranı şadlığı qəmə çevirməmişdir, Bərzuyəni geri çağırsınlar. Məktub yazıb bildirsinlər ki, gəlməyə tələssin, ayıq olsun. Heç nədən qorxmasın və o kitabı möhkəm saxlasın. Topladıqlarını gətirərkən ehtiyatlı olub, ağıllı hərəkət etsin.
Sonra məktubu möhürləyib qasidə verdilər. Məktubun düşmən əlinə keçməməsi üçün qasidə tapşırdılar ki, o, gizlin yollarla getsin və mümkün qədər heç kəsin gözünə görsənməsin.
Bu məktub Bərzuyəyə çatcaq, yola düşüb Ənuşirəvanın sarayına gəldi. Onun gəldiyini şaha xəbər verdilər. Ənuşirəvan o saat Bərzuyəni yanına çağırtdı. Bərzuyə içəri gircək baş əyib təzim etdi. Şah Bərzuyənin üzündəki yorğunluğun, əzginliyin, keçirdiyi qorxu və həyəcanın izini gördükdə ona ürəyi yandı və dedi: – Özünü ələ al, ey xoşbəxt insan və onu da bil ki, sənin göstərdiyin xidmət yüksək qiymətləndirilmiş, onun böyük xələt və tərifə layiq olduğu nəzərə alınmışdır. Get bir həftə dincəl, sonra gələrsən, nə lazımsa, əmr edərəm, hamısını yerinə yetirərlər.
Yeddi gün keçdikdən sonra Ənuşirəvan əyan-əşrəfin hazır olmasını əmr etdi. Saray adamları toplandıqda Bərzuyəni yanına çağırtdırıb kitabı oxumasını buyurdu Bərzuyə kitabı oxuduqca onların təəccübü artır, kitabın gözəlliyinə heyran qalırdılar. Kitab sona çatdıqda onlar Bərzuyəni alqışlayib, bu işdə müvəffəqiyyət qazandığı üçün Allaha şükür etdilər.
Ənuşirəvan əmr etdi, xəzinələrin qapılarını açdılar və and içdi ki, gərək Bərzuyə heç bir şeydən çəkinmədən ora girib ürəyi istədiyi qədər daş-qaş, pul və cavahirat götürsün.
Bərzuyə padşaha təzim edərək dedi: – Padşahın mənə göstərdiyi mərhəmət və məhəbbət hər şeydən qiymətlidir. Hansı var-dövlət, hansı sərvət dünya şahənşahının öz qulu olan mənə göstərdiyi nəvazişi əvəz edə bilər. Mənə şahın səlamətliyindən başqa heç bir şey lazım deyil. Lakin şah and içdiyi üçün, mən şahlara xas olan Xuzistan parçasından hazırlanmış mərasim paltarlarından bir dəst götürürəm ki, padşahın qulluğuna gələrkən onu geyim. Sonra Bərzuyə sözünə davam edərək dedi: – Bu vəzifəni yerinə yetirərkən rast gəldiyim çətinliklər, çəkdiyim qorxu və iztirablar, şahın istək və arzularını yerinə yetirdiyim üçün gözlənildiyindən az oldu. Bəndələrin əlində sədaqətlə xidmət edib cəhd göstərməkdən başqa bir şey yoxdur. İşlərin yerinə yetirilməsi, müvəffəqiyyətlər yalnız şahın səadətli bəxti və xoş taleyi sayəsində olur.
Mən burada olmadığım müddətdə sənin mənim ailəmə göstərdiyin kəramət müqabilində bütün xidmətlər heç dərəcəsindədir. Lakin mən bir şey xahiş etmək istəyirəm ki, o, şahın lütfü qarşısında cüzi, mənim üçün isə dünyalara bərabərdir. Şah ona icazə versə, məni həm bu dünya, həm də o dünya malından qəni etmiş olar və xoşbəxt şahın adı həmişə yaxşılıqla çəkilər.
Ənuşirəvan dedi: – Sən mənim şahlığıma şərik olmaq istəsən, o da qəbul ediləcəkdir. Nə xahişin varsa, açıq söylə.
