bir şey var idi ki, nə olduğunu izah etmək çətindir. O, əhatə dairəsinə pis təsir edirdi və hətta pəncərədən düşən gün işığı da onun təsirindən solğunlaşmışdı.
– Yazıq!..
Öldüyü üçün yox, yaşadığı üçün!
– Onun adı nə idi?
– Tramble… Moris Tramble… Qırx səkkiz yaş… Arvadı dedi ki, Santye küçəsindəki hansısa ticarət firmasında kassir işləyib… Hə… Yazmışam… “Kuvrer və Belşas”… Bilirsiniz… – polis komissarı davam edirdi. – Əvvəl elə fikirləşdim ki, onu arvadı öldürüb… Amma qarışdırdım, məni axı yerimdən durğuzmuşdular, elə təzə yatmışdım… Burda isə… Uşaqlar hamısı birdən danışır, o onların üstünə qışqırır ki, səslərini kəssinlər, eyni şeyi iyirmi dəfə təkrar edir – hamısı da demək olar ki, sizinçün danışdığı kimi. Mən də bu qərara gəldim ki, ya onda bir az çatışmır, ya da tamamilə dəlidir. Bu yandan da mənim briqadirim onu sorğu-sual etməyə başladı, dolaşdırmaq istəyirdi. O deyir: “Mən onu soruşmuram, soruşuram ki, ərinizi nə üçün öldürmüsünüz?” O deyir: “Nə üçün?.. Mən onu nə üçün öldürməliydim ki?..” Pilləkanda qonşular yığışdı… Həkim tezliklə rəyini yazıb gətirəcək. O məni inandırdı ki, üzbəüz pəncərələrin birindən atəş açıblar… Mən əməkdaşlarımızı “Ekselsior” mehmanxanasına göndərdim.
Meqreninsə beynində eyni sözlər fırlanır:
“Yazıqları öldürmürlər…”
Həm də ikinəfərlik çarpayının qırağında, əynində alt paltarı oturub ağrıyan pəncəsini qaşıyan yazıqları!
– Orda nəsə aşkarlaya bildiniz?
Meqre diqqətlə “Ekselsior” mehmanxanasının pəncərəsinə baxırdı. Aşağıda asılmış qara lövhədə yazılmışdı: “Aylıq, həftəlik, günlük nömrələr. İsti və soyuq su.”
Yazıqlıq orda da var idi. Eynilə Tramblenin evində, yaşadığı mənzildəki kimi. Amma bu hər hansı dram üçün əlverişli yazıqlıq deyildi.
– Mən dördüncü mərtəbədən başladım, ordakılar yatmışdılar. Onları narahat etməli olduq. Təsəvvür edirsiniz, necə səs-küy yarandı? Oranın sahibi bizi təhdid edirdi ki, şikayət edəcək. Bu vaxt ağlıma gəldi ki, beşinci mərtəbəyə də baxım, o üzbəüz pəncərəyə. Orda heç kim yox idi, amma otaq bir həftədir ki, Jozef Dambua adlı biri tərəfindən kirayələnib. Qapıçıdan soruşanda dedi ki, gecəyarısından bir az əvvəl qapıdan birini buraxıb. Amma kim olduğunu bilmir…
Meqre nəhayət ki, yataq otağına girmək qərarına gəldi. Meyit hələ də yerdə idi, başı xalçanın üstündə, ayaqları boş döşəmədə…
– Belə görünür, güllə düz ürəyinə dəyib və dəyən kimi də ölüb… Məncə həkimi gözləmək daha yaxşı olar, gülləni o çıxartmalıdır. O prokuraturanın əməkdaşları ilə deyilən vaxtda gəlməlidir…
– Saat on birdə… – Meqre hirslə dilləndi. Hələ on birə on beş dəqiqə işləyirdi.
Küçədə alverçilər alver eləyirdi, bürkülü havada isə meyvə və göyərti iyi hiss olunurdu.
“Yazıqları…”
– Ciblərini yoxlamısınız?
Onsuz da görünürdü ki, yoxlayıb – stolun üstünə səliqəsiz şəkildə kişi paltarları tökülmüşdü, amma arvadı deyirdi ki, o öz əşyaları ilə səliqəli davranırdı.
– Hər şey burdadır… Portmanat… Siqaret… Alışqan… Açarlar… Portmanatda yüz frank və uşaqların şəkli var…
– Qonşular nə deyir?
– Uşaqlar evdəkilərin hamısını sorğu-sual ediblər… Tramblelər bu mənzildə iyirmi altı ildir ki, yaşayırlar… Uşaqlar olandan sonra daha iki otaq tutublar… Başqa deməli heç nə yoxdur da… Adi, sakit həyat sürüblər… Heç bir əhəmiyyətli hadisə olmayıb… Hər il məzuniyyətdə iki həftəlik Tramblenin vətəninə, Kantala gediblər… Tramblenin bacısının nadir gəlişləri sayılmazsa, onlara heç kim gəlib getmirmiş… Tramble evdən hər gün eyni vaxtda çıxırdı. İşə metronun Vilyer stansiyasından gedirdi. Birin yarısı qayıdırdı, bir saat sonra yenə gedirdi və axşam yeddinin yarısı qayıdırdı…
– Yalandır! – Meqre istəmədən dedi. Doğrudan da yalandır. Heç bir mənası olmayan cinayət. Heç nə oğur-lamayıblar… Heç oğurlamağa da çalışmayıblar… Amma təsadüfi ölüm də deyildi. Əksinə. Onu dəqiqliklə hazır-layıblar: üzbəüz mehmanxanada otaq kirayələyiblər, silah tapıblar, çox güman ki, pnevmatik silah…
Bu təsadüf deyildi. Və heç bir yazığa görə belə işə getmirlər… Hə, amma Tramble elə yazıqlardan idi ki, haqqında danışanda adını da çəkmirlər, “kimsə” deyirlər…
– Siz prokuraturadan gələn adamları gözləmirsiniz?
– Onlar gələnəcən mütləq qayıdacağam. Xahiş edirəm qalın, onları işlə tanış edin…
Divarın dalında yenə qışqırdılar, təxmin etmək çətin deyildi: madam Tramble uşaqlarıyla mübarizə aparırdı.
– Onun neçə uşağı var?
– Beş… Üç oğlan, iki qız… Oğlanlardan biri bu qış plevrit olmuşdu, indi kənddədir, babasıgildə… Onun bu yaxınlarda on dörd yaşı olacaq…
– Gedək, Lüka?
Meqre indi madam Trambleni görməyi və “belə şey ancaq mənim başıma gələ bilərdi” sözlərini eşitməyi heç istəmirdi.
Meqre bir-birinin dalınca açılan və pıçıltı eşidilən qapıların yanından keçə-keçə ağır-ağır pilləkanları düşürdü. Meqre istədi ki, tindəki bara girib şərab içsin, amma ora prokurorluqdan gələcək məmurları maraqla gözləyən adamlarla dolu idi və o, Batinol küçəsinə getməyi üstün tutdu, orda hələ heç kim gecəki hadisədən xəbərdar deyildi.
– Nə içəcəksən?
– Sən “Ekselsior”dakı adamla maraqlan… Yəqin ki, orda çox şey öyrənə bilməyəcəksən, çünki belə hadisəni onun törətdiyi kimi törətmək, bu… Ey, taksi!..
Mühasibatlıqda daha pisdir. Metroda bişmək və ya dayanacaqda avtobus gözləmək üçün çox isti idi.
– De-Dam küçəsində görüşərik… Ya da, yaxşısı nahardan sonra sahil küçəsində…
Yazıqları öldürmürlər, lənət şeytana! Öldürəndə də tək-tək yox, dəstə-dəstə, müharibə və ya qırğın
