olan qətiyyətini yenidən özünə qaytarmışdı: qız bu mağazalarda ona da bir yer tapılacağı ümidilə canlandı.
O, təsadüfi olaraq belə binaların birinə rast gəlmək ümidilə uzun müddət küçələri dolaşdı. Adam çətin, lakin zəruri olan yolla gedərkən təkcə axtarışın özündən nə qədər həzz alır!
Nəhayət, o polismenə müraciət etdi, o da “Bazar”ın bundan iki kvartal o yana olduğunu bildirdi.
Bu nəhəng pərakəndə ticarət kombinatlarının təsviri – bir vaxt onlar səhnədən çıxarsa – ölkəmizin iqtisadi inkişaf tarixində maraqlı bir fəsil təşkil edəcəkdir. Bu vaxta qədər dünyanın heç yerində və heç bir zaman bu sadə ticarət növü indiki qədər inkişaf etməmişdir. Bu cür kombinatlar pərakəndə satışdan daha səmərəli istifadə etmək məqsədilə yaradılmış və hər biri ən mühüm iqtisadi mülahizələr əsasında birləşdirilmiş yüzlərlə mağazadan ibarət idi. Bir yığın rəis tərəfindən idarə edilən böyük satıcılar ordusuna malik olan bu gözəl, gurultulu mağazalar müvəffəqiyyətlə inkişaf etməkdə idi.
Kerri bəzək-düzək, qiymətli şeylər, paltar, yazı ləvazimatı sərgisinə baxa-baxa alıcılarla dolu olan keçidlərlə yavaş-yavaş irəliləyirdi. Hər bir yeni piştaxta onun qarşısında gözqamaşdırıcı və maraqlı bir mənzərə açırdı. Kerri hər bir bəzək-düzəyin, hər bir qiymətli şeyin cəzbedici qüvvəsini hiss etməyə bilməzdi, lakin buna baxmayaraq, heç bir yerdə dayanmırdı. Burada olan hər şey ona lazım idi və onlara sahib olmaq istəyirdi. Gözəl çəkmələr, corablar, zərif qırçınlı yubkalar, qurcuvalar, lentlər, daraqlar, balaca çantalar – hər şey Kerridə onlara sahib olmaq arzusu oyadırdı. Kerri çox yaxşı başa düşürdü ki, bunlardan heç birini almağa onun gücü çatmaz. O, bir tikə çörək axtarırdı; o səfildi, işsizdi, hər bir satıcı onun qazanca ehtiyacı olan bir dilənçi olduğunu ilk baxışda duya bilərdi.
Lakin Kerri heç də soyuq, qənaətcil, gözəllikdən məhrum dünyaya gözlənilmədən atılmış, hər şeydən mütəəssir olan əsəbi bir qıza bənzəmirdi. Yox, o şübhəsiz ki, belə deyildi. Lakin geyimlərindəki nöqsanlar qadınları həmişə çox ağrıdır.
Kerri qadın tualetinə məxsus bütün bu yeni və gözəl şeylərə qarşısı alınmaz bir meyl duyur, onu itələyərək irəli soxulan, mağazada gördükləri hər şeyi acgözlüklə qiymətləşən, ona azacıq da olsun fikir verməyən qəşəng geyimli qadınlara ürək ağrısı ilə baxırdı. Kerri ona nisbətən daha xoşbəxt olan bacılarının – bu böyük şəhərin daimi sakinlərinin – zahiri siması ilə hələ tanış deyildi. O, böyük mağazaların satıcıları haqqında da indiyə kimi heç bir təsəvvürə malik deyildi, bu satıcılarla müqayisədə Kerri öz-özünə çox miskin göründü. Satıcıların çoxusu qəşəng, hətta gözəl qızlar idi, onların hamısı sərbəst və laqeyd görkəmli idilər ki, bu da daha qəşəng olanlarına xüsusi bir cazibədarlıq verirdi. Onlar yaxşı, hətta çox qəşəng geyinmişdilər və Kerri onlarla göz-gözə gəldikdə dərhal başa düşürdü ki, onu çox ciddi tənqid edirlər. Bu qızlar, görünür, sözsüz onun tualet və hərəkətlərində olan və kim olduğunu hər kəsə sözsüz bildirən nöqsanları açıqca mühakimə edirdilər. Kerrinin qəlbində həsəd alovu baş qaldırdı. O, böyük şəhərin özündə nə qədər çox cazibəli şeylər: var-dövlət, zinət, rahatlıq – qadını qəşəng göstərə bilən hər şey gözlədiyini dumanlı halda anlamağa başlamışdı. O, gözəl paltarlara, bütün gözəl şeylərə özündə əzablı bir meyl duydu.
Universal mağazanın kontoru ikinci mərtəbədə idi. Kerri adamlardan kontorun harada olduğunu soruşdu, ona oraya necə getmək lazım olduğunu göstərdilər. Orada Kerridən qabaq gəlmiş bir neçə qız da var idi. Doğrudur, bu qızlar da iş axtarırdılar, lakin onlarda böyük şəhər sakinlərinə məxsus müstəqillik və inam hiss olunurdu. Onlar Kerrini həyasızcasına süzməyə başladılar. Bir-birinin ardınca onları danışmağa çağırırdılar. Bir saata qədər gözləyəndən sonra Kerriyə də növbə çatdı.
– Hə, – deyə pəncərənin qabağında qoyulmuş isveç stolunun arxasında oturan cəld hərəkətli gənc yəhudi sözə başladı. – Siz heç mağazada işləməmisiniz?
– Yox, ser, – deyə Kerri etiraf etdi.
Yəhudi ona diqqətlə baxaraq ucadan dedi.
– Deməli, işləməmisiniz?
– Yox, ser, – deyə Kerri təkrar etdi.
– Hm! Bizə bir qədər təcrübəsi olan satıcı qadınlar lazımdır. Mən zənn edirəm ki, siz bizim işimizə yaramazsınız.
Kerri söhbəti qurtarıb-qurtarmadığını bilmədiyi üçün bir dəqiqə dayandı. O:
– Siz nahaq yerə gözləyirsiniz! – sözlərini eşitdi. – Unutmayın ki, bizim işimiz çoxdur.
Kerri cəld qapıya doğru yönəldi.
– Dayanın, – deyə gənc adam onu saxladı. – Siz adınızı və ünvanınızı bizə verin. Bəzən bizə sizin kimi qızlar lazım olur.
Nəhayət, Kerri küçəyə çıxarkən gözləri yaşla doldu – bu yaşlar sonuncu soyuq qəbuldan deyil, ümumiyyətlə bütün gün ərzində onun mənliyi üçün ağır olan təəssüratdan doğurdu. O çox yorulmuş və əsəbiləşmişdi. O indi, bu saat başqa bir mağazaya müraciət etmək fikrindən əl çəkib gəzməyə başladı. Kerri nədənsə özünü adamların arasında daha sakit və təhlükəsiz hiss edirdi.
Kerri şəhərdə boş-boşuna gəzərək çayın yaxınlığında olan Cekson-stritə döndü və qaynayan küçənin cənub tərəfilə ağır-ağır gəzməyə başladı. Birdən onun gözünə “İşçi qadınlar tələb olunur” sözləri yazılmış qapıya vurulmuş bir kağız parçası sataşdı.
Kerri bir qədər tərəddüdlə dayandıqdan sonra içəri girdi.
Uşaq şlyapaları hazırlayan “Şpaygelxaym və K” firması binanın birinci mərtəbəsini tutmuşdu. Eni əlli fut, uzunu səksən fut olan bu yarıqaranlıq bina maşınlar və iş stolları ilə doldurulmuşdu, binanın yalnız ən qaranlıq künclərində elektrik lampaları yanırdı. Burada çoxlu qadın və bir neçə kişi işləyirdi. Qızların üst-başları tam tozlu, üzləri yağlı idi, əyinlərinə torba kimi duran nazik paltarlar geymişdilər, hamısının ayaqqabıları köhnə idi. Bir çoxlarının çırmanmış arıq qolları görünürdü. Bəziləri də havanın ağırlığından yaxalarını açmışdılar. Onların pis geyimlərindən həmişə ağır havada qaldıqları üçün solğunlaşmış bənizlərindən çox az əmək haqqı aldıqlarını bilmək çətin deyildi. Lakin onlar qətiyyən utancaq deyildilər, maraq hissi onlarda bulaq kimi qaynayırdı.
Kerri ətrafına baxdı. O, tamam həyəcan içərisində idi, ona aydın idi ki, o burada işləmək istəmir. Əgər burada olanların onu həyəcanlandıran gözaltı baxışları hesaba alınmazsa, heç kəs ona xüsusi diqqət yetirmirdi. Nəhayət qız, emalatxanadakı adamların hamısı onun burada olduğunu görüncəyə qədər gözlədi. Yalnız bu zaman
