олиб келмайди. Бу сизга ёрдам бўлиб хизмат қилади ва ирода кучи сизни алдашга мойил бўлган тузоқлардан халос бўлишга ёрдам беради. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, ўзини кучли иродага эга деб ҳисоблайдиган одамлар васвасага тушганда жаҳлини тута олмаслик эҳтимоли кўпроқдир (* Бу бузилиш ирода кучидан ташқарига чиқади. Мисол учун, бир вақтнинг ўзида бир нечта ишни осонлик билан бажаришга ишонадиган одамлар, бошқаларга қараганда, бегона стимуллардан осонроқ чалғишади. Ушбу ҳодиса Дуннинг-Кругер эффекти сифатида танилган ва бу ҳақда биринчи марта Корнел университетининг икки психологи томонидан маълум қилинган. Улар одамлар ҳазил туйғуси, саводхонлик ва мулоҳаза юритиш каби турли қобилиятларни ортиқча баҳолашларини аниқладилар. Бу таъсир кўникмалари айниқса заиф бўлган одамларда кўпроқ намоён бўлади: тест баллари 12 фоизга тушганлар ўзларини ўртача 62 фоизда баҳолайдилар. Бу, бошқа нарсалар қатори, истеъдодлар шоуси тингловчиларининг юқори ҳажмини англатади.)
Мисол учун, сигаретни ташлашига ишонган ашаддий чекувчилар тўрт ойдан кейин эски одатига қайтиши ва вазн йўқотишда ҳаддан зиёд ўзига ишонувчилар энг кам даражада вазн йўқотиши эҳтимоли катта.
Нима учун? Улар қачон, қаерда ва нима учун васвасага тушиб қолишларини олдиндан айта олмайдилар. Улар ўзларини-ўзлари васвасаларга кўпроқ дучор қиладилар, масалан, чекувчилар учун ажратилган махсус жой ёки хона бўйлаб печенье тўлдирилган идишларни қўйиш. Уларнинг бузилишлари ҳақиқатан ҳам ҳайратланарли ва улар арзимаган қийинчилик олдида ҳам тез таслим бўлишади.
Ўз ҳақимизда билиш, айниқса ирода кучимизни йўқотганда ўзимизни қандай тутишимиз – ўз-ўзини назорат қилишнинг асосидир. Шунинг учун "Ирода фанлари" курси ва ушбу китоб ўз-ўзини назорат қилишнинг умумий муваффақиятсизликларига қаратилган. Ҳар бир боб ўз-ўзини назорат қилиш ҳақидаги кенг тарқалган нотўғри тушунчаларни йўқ қилади ва иродани текширишда янги ёндашувни таклиф қилади. Биз ҳар бир қоидабузарлигимиз бўйича ўзига хос изланиш қиламиз. Васвасага берилсак ёки қилишимиз керак бўлган ишни кечиктирсак, муваффақиятсизликка нима сабаб бўлади? Бу ҳалокатли хато нима ва биз буни нима учун қиламиз? Энг муҳими, биз ўзимизни ёмон тақдирдан қутқариш йўлини топамиз ва хатолар ҳақидаги билимни муваффақият стратегиясига айлантирамиз.
Умид қиламанки, китобни ўқиб чиққанингиздан сўнг сиз ўзингизнинг номукаммал, лекин бутунлай инсонийликка хос хатти-ҳаракатларингизни тушунасиз. Ирода кучи ҳақидаги фан ҳар биримиз у ёки бу тарзда васвасалар, қарамлик, бепарволик ва нофаоллик билан курашаётганимизни кўрсатади.
Бу заиф томонларнинг барчаси бизни шахсий муваффақиятсизликка дучор қилмайди – бу умуминсоний ҳодисалар, бизнинг инсоний моҳиятимизнинг бир қисмидир. Aгар менинг китобим сизга "ирода курашида" ёлғиз эмаслигингизни кўришга ёрдам берса, мен хурсанд бўламан. Лекин мен ишлар олдинга силжишини ва бу китобдаги стратегиялар сизга ҳаётингизни чинакам ва доимий равишда
