type="note">8 cibli köynək var idi. Enli əsgər qayışını nə qədər tarım çəksə də, göbəyi irəli sürüşmüşdü.
Eyvana çıxdılar. Cəfər ayaq saxladı, şüşəbəndin dibi boyu qatarlanmış qələmələrə, səhərin ilk şəfəqində alışıb yanan nar kollarına baxdı. Ağacların arasına və sonu görünməyən bağa yonca səpilmişdi. Arxın suyu şırıltı ilə axıb yoncalığa gedirdi.
‒ Ayağınızı soyunmayın, zəhmət olar.
Otağın döşəməsi qırmızı boya ilə yenicə rənglənmişdi. Yay olmasına baxmayaraq, ayaq altına naxışlı gəbə döşənmişdi. Divarlara da gəbə vurmuşdular. Ortada iri qabaq stolu var idi. Stolun üstünə düzülmüş qədəhləri, içkiləri və meyvələri tənziflə örtmüşdülər. Stulların üstünə ala-bəzək parçadan tikilmiş dəyirmi döşəkçələr atmışdılar. Tül pərdələr, nikel çarpayıların örtükləri, stolun üstündəki hazırlıq sübut edirdi ki, ev sahibi qonaqpərvər və səliqəli adamdır. Ancaq gəlin otağı kimi bəzədilmiş bu evdə bir soyuqluq da hiss olunurdu.
Mayor yuxarı başa Cəfəri keçirdi. Döşəkçənin yaxşısını ona verdi. Ev sahibi milis rəisinin hərəkətlərini gördükdən sonra armudu stəkandakı çayı əvvəlcə Cəfərə verdi, yeri rahat olsun deyə altına ikinci döşəkçəni zorla atdı. Qoyun və hind toyuğunun kababı ortalığa gələndə sədr yağlı tikələri seçib Cəfərə verdi, ona yaxşıca qulluq etdi. Hərəkətlərində, sual dolu hürkək baxışlarında narahatlıq olsa da, mayordan bir söz soruşmağa cəsarət etmirdi. Hərdən gözünü ona zilləyib dayanır, mayorun mənalı sükutundan daha da vahiməyə düşür, bu qonağın, bəlkə də, lap böyük olduğunu, elə naçalnikləri yoxlamağa gəldiyini xəyalından keçirib Cəfərə mehribanlıq göstərir, əziz tikələri ona yedizdirirdi. Şübhəsiz, bir az dincəlmək üçün bu evdə yatası ol-saydılar, qatı açılmamış yorğan-döşəyi də Cəfərə verəcəkdilər…
Üç gündən sonra axşamüstü rayon milis şöbəsinin maşını kənd soveti idarəsinin qabağında dayandı. Sədr tırıltı eşidən kimi, yola yüyürdü. “Villis”in qapısını açıb gülümsündü. Belini azacıq əyib “xoş gəlmisiniz” demək istədi. Cəfərin maşından təkcə düşdüyünü gördükdə təbəssümü sifətində dondu:
‒ Bəs nəçənniklər hanı?
‒ Onlar gəlməyəcəklər.
Dinməz-söyləməz idarəyə getdilər. Sədr keçib öz yerində əyləşdi. Üzü tüklü bir kişi gözaltı qonağı süzdükdən sonra sayğacın düymələrini şaqqıldadıb nəyi isə hesablamağa başladı. Heç biri dinmədi. Sayğacın şaqqıltısı divardakı zəncirli saatın çıqqıltısına qarışdı. Sədr nə edəcəyini bilmədiyindən gah gülümsünüb Cəfəri mehribanlıqla dindirmək istəyir, gah da ciddiləşib tutulurdu.
Cəfər papiros yandırdı. Göyümtül tüstü axşamın alatoranlığında laylanıb his çəkmiş tavana qədər qalxdı, sonra burulub qapıdan bayıra çıxdı. Cəfər su çilənmiş torpaq döşəməyə, küncdə əli qoynunda büzüşüb oturan qoca süpürgəçiyə baxdıqdan sonra sədri intizardan qurtarmağı qərara aldı.
‒ Mən mühazirəçiyəm. Bu axşam sizin kənddə mühazirə oxumalıyam.
Sədr qəddini düzəldib stulda yayxandı. Üstündən ağır yük götürülmüş kimi dərindən nəfəs aldı. Cəfər onun gözlərinin işıldadığını, qarnının bir az da irəli süzdüyünü9 və aralanmış qalın dodaqlarında istehzalı bir təbəssümün oynadığını gördü. Katib pəncərənin taxtalarını taybatay açdı. Küncdə büzüşüb oturan arvad şüşəsi sınıq çırağı yandırıb əli əsə-əsə stolun üstünə qoydu. Sədrin kölgəsi böyüyüb cürbəcür şəkil və qəzet yapışdırılmış divarda titrədi. Cəfər papirosunu söndürüb ayağa durdu. Sədr də qalxdı. Çox ciddi və soyuq tərzdə dilləndi:
‒ Yoldaş mühazirəçi, sən burada gözlə, mən kolxoz idarəsinə gedim. Görək camaatı təşkil edə bilərikmi?
Artıq gün batmışdı. Üfüqdəki qızartılar solğunlaşmışdı. Qərib bir yay axşamı çöllərin, tarlaların üstünə qanad gərirdi. Qapılarda mal-qara mələşirdi.
Cəfər pəncərəyə yaxınlaşdı. O hiss etdi ki, kolxoz idarəsi kəndin ortasındadır. İşdən qayıdan briqadirlər, manqabaşçıları evə getməzdən əvvəl adətləri üzrə sədrlə görüşüb sabaha tapşırıq almaq üçün idarəyə toplaşırlar. İstəsələr, bu saat mühazirə üçün camaatı kluba yığa bilərlər, indi, yəqin, kənd soveti sədri məsələni danışıb onun dalınca ya adam göndərəcək, ya da özü gələcəkdi.
Saat yenə çıqqıldadı, sayğacın düymələri yenə şaqqıldadı. Qaranlıq bir az da qatılaşdı. Kəndin ortasındakı hay-küy azaldı. Deyəsən, adamlar seyrəldi. Orada-burada, hətta ən ucqar doqqazlarda itlər hürüşürdü.
Katib sayğacı kənara qoydu. Üst-başını çırpıb ayağa durdu.
‒ Gedim görüm, ispolkom harada qaldı?
Katibin addım səsləri əvvəlcə bərkdən eşidildi, sonra zəifləyib özü kimi qaranlıqda yox oldu. Elə bil onun gedişindən sonra kənd sükuta qərq oldu, səs-küy tamam kəsildi. Pəncərələrdə görünən solğun işıqlar azaldı. Cənub gecələrinə məxsus qatı qaranlıq birdən-birə hər yanı çulğaladı. Yalnız gecə böcəkləri səs-səsə verib oxuyurdular. Elə bil kainatın sükutundan kədərlənib qəribsəyir, hamını öz hüznlərinə şərik etmək istəyirdilər. Qarı küncdə mürgüləyirdi. Su daşından süzülən damlalar aramla tappıldayıb küpə düşürdü.
Saatın zənciri uzanıb yerə dəydi. Çaqqıltı kəsildi. Cəfər yaxınlaşıb zənciri çəkdi, dayanmış kəfkiri hərəkətə gətirdi. Qarını oyatdı.
‒ Ay xala, dur, idarəni bağla.
Arvad diksinib oyandı. Döyükmüş halda ətrafa boylandı.
‒ Bə ispolkom gəlmədimi, dərdin alım?
‒ Yox.
Eyvana çıxdılar. Arvad boynundan asdığı açarı donunun yaxasından çıxardıb qıfılı bağladı. Mürgüləyən gecəyə, göyə səpələnmiş ulduzlara və üfüqdən baş qaldırmaqda olan aya baxdı.
‒ Onların üzü qara olsun, a bala, daha gəlməzlər, gedək bizə.
‒ Çox sağ ol, xala.
‒ Kasıblığıma baxma, oğul, yatmağa yer də tapılar, yeməyə çörək də.
Cəfər bu ixtiyar arvadın sözündən qəhərləndi:
‒ Eviniz şən olsun, xala, dalımca maşın gələcək, qayıtmalıyam.
Arvad çəkələklərini şappıldada-şappıldada idarədən uzaqlaşdı.
Müəllif burada “qarnının bir az da qabağa çıxdığını” nəzərdə tutur.
