босиб келганидан сўнг, болаларга икки кун хордиқ берди. Кейин улар ойлаб тужжорнинг хизматини қилишди.
Ўтган ҳафта тужжор улардан ўн нафарини қул бозорига олиб чиққан, энди эса қолган беш нафарини ҳам лойиқ харидорига топширмоқни режалаган эди.
Тонг отгач, отлар аравага қўшилди ва хизматкорлар қўлларига кишан урилган болаларни аравага олиб чиқишди. Улар тош деворлар тугаб, ғиштин деворлар қад кўтарган кўчага етиб келишди. Сўнгра орада уйсиз-иморатсиз, ўнқир-чўнқир кимсасиз йўллардан ўтиб, ялангликка чиқишди. Ниҳоят, қул бозори қаршисида пайдо бўлишди.
Тужжор гумашталаридан бири дарвозабонга бож тўлагач, ичкарига кирмоққа рухсат берилди.
Улкан қул бозори тепаликда ростланган бўлиб, бу ерда қулларни айрибошлаш эрта тонгдан бошланар эди. Айни дам бу ер тужжор қулдорлар-у қуллар ҳамда бозор хизматчилари-ю чаққон даллоллар билан гавжум эди. Бу гал Миср ва Дамашқдан келган тужжорларнинг бозори хўп қизиди.
Дамашқлик Носир Абумаъфиб эрта тонгда бозорга отланганди. У одамлари қуршовида бозорни обдон айланиб чиқди. Иттифоқо, тонгдан унинг савдоси хўб юришди: қулларни арзон нархда сотиб олди.
Мана, у кўзлари катта-катта, зийрак, елкалари бақувват бир боланинг ёнида тўхтаб, уни саволга тутаётир.
– Қаердан келдинг сен!
Сайфиддин ўт ичида ёнар, унинг ҳарами ҳумоюн ичида кечган шоҳона ҳаёти завол топиб, вужуди қуллиқнинг темир панжалари ичига улоқтирилаётган эди.
У ғазабдан титради, бироқ ичида кечаётган ғалаённи босиб, оғир ютунди, бир нуқтага тикилган кўйи қилт этмасдан тураверди.
– Қаердан келдинг, дейман!
– Жаҳаннамнинг тубидан, – жавоб қайтарди у.
Аслида-чи? Аслида бу рост эмасмиди? Мовароуннаҳр куйиб, кулхонага айлангани ёлғонми?
Носир Абумаъфиб болага ҳайрат-ла боқди.
– Жаҳаннамнинг тубидан келдим, де?
Сайфиддин индамади.
– Жаҳаннамдан келган бола, исминг не сенинг?
– Қутуз!
Қулдор кўзлари катта-катта, зийрак, елкалари бақувват, тап тортмай тик қараб турган Сайфиддинга узоқ тикилиб турди. Кейин боланинг эгаси билан савдолашди. Савдоси битгач, қулдорнинг одамлари Сайфиддин қўлига Носир Абумаъфиб тамғаси босилган кишан солиб олиб кетишди.
***
Чингизхон икки дарё оралиғига қонли юриш бошлаб, бутун Мовароуннаҳрни маҳв этганди. Асли уйғур наслли Эдиқут билан Олмалиқ ҳокими Сиғноктакин кучлари Чингиз босқинчиларига қўшилди. Иртиш бўйлаб эниб келган мўғуллар Сайҳун соҳилигача бўлган бепоён ҳудудни ҳеч бир қаршиликсиз ишғол этди. Ўтрорга тиш қайраган Чингиз Мовароуннаҳрни бир ҳамла билан олишни истарди. Шу боис қўшинни тўрт қисмга бўлди. Ўғиллари Чиғатой билан Ўқтой иккови Ўтрорни қамал этди. Бунинг учун юз минг лашкар ажратди хон.
Жўжи эса Сайҳун этакларини забт этди.
Ўзган, Cиғноқ, Барчинликент, Жанд билан Янгикент
