eleştirmeyi becerebilirsin! Eleştirin umurumda bile değil!
Jashan: Onurumu zedeledin! Sözlerini geri al! Aksi takdirde…
Aspan: “Aksi takdirde” ne olacak?
Jashan: Tekrar bir makale yazacağım, ama bu sefer merhamet beklemeyin, açıkça yazacağım…
Aspan: Ben de boş durmayacağım. Herhangi bir yazara sizi paramparça etmesini emrederim. Peki buna ne dersin?
Jashan: Ve sen böyle bir numara mı bile düşündün öyle mi? Halbuki ben düşündüm de…
Aspan: Ne düşünmüştün?
Jashan: Kurnaz olmana rağmen hala iyi bir iş adamı olduğunu düşünüyorum…
Aspan: Aynen öyle!
Jashan: Buna ikna olmadım… Haysiyetimi derinden incittin, bu yüzden kendimi tutamadım, aksi takdirde böyle bir dikkatsizlik yapmama izin vermezdim. İkimiz de Şerkala’lıyız, birbirimizi genç yaşlardan beri tanıyoruz.
Aspan: Doğru sözler söylüyorsunuz! Şimdi ciddi bir diyaloğa geçebiliriz.
Jashan: Ben de buraya büyük bir umutla geldim: bir insan gibi konuşmak, biriken sorunları derinlemesine düşünmek…
Aspan: Söyle bana, ne tür yardıma ihtiyacın var? Şimdi konuşun, çekinmeyin!
Jashan: Hiçbir şeye ihtiyacım yok.
Aspan: Diyorum ya: çekinme! Bu konuşma aramızda kalacak.
Jashan: Ben kimseye el açmadım.
Bu sözlerden sonra Jashan arkasına bile bakmadan oradan uzaklaştı…
Kendi kendine birşeyler mırıldanarak yürüyen, muhtemelen dünyanın neye benzediğine dair Aspan’a küfürler yağdıran ve ona karşı derin bir kızgınlık tutan yazar Jashan’ı gören Hanmurat, hızlı adımlarla onu takip etti. Bir süre sonra Jashan onu fark etti:
– Ey, bu takip de ne! Nereden çıktın? Benden ne istiyorsun?
Seninle yalnız konuşmak istedim.
– Seni dinliyorum.
– Söylesene, neden hep Aspan ağamı üzmeye çalışıyorsun? Etik olmayan şekilde davranıyorsun. Hareketleriniz yanlış…
– Neyin doğru neyin yanlış olduğunu ben kendim biliyorum evlat! Bana bilgeliği öğretme!
Size akıl öğretmeye çalışmıyorum, ama sadece düşünmenizi istiyorum. Aspan ağa, Amerikalı işadamları tarafından çok saygı görüyor. Bu bir başarı değil mi?
– Peki bunun bizim insanlarımız için faydası ne? Amerika nerede ve biz neredeyiz?
– Bu öyle, ama bir düşünün. Önyargılı yazınız Aspan’ın gururuna zarar verdi…
– Gerçekten mi? – Jashan çok sevinmişti. Hedefim buydu. Bu yüzden onikiyi tutturmuşum demek!
Amerika’da yapacak büyük işleri olduğu için Aspan yavaş yavaş gitmeye hazırlanıyordu. Küçük yeğeni ile yalnız kaldıklarında, sanki bilmiyormuş gibi Dospan’a sordu:
– Eskiden burada güzel Balzia yaşardı. Onun şimdi nerede olduğunu biliyor musun?
– Balzia annesiyle birlikte ya Türkistan’a yada Çimkent’e taşındı. Annesini görmüştüm, geçen yaz Şerkala’ya merhumlarına Kuran okumak için gelmişti. Ona kızını sordum, o da çalıştığını ve her zaman meşgul olduğunu söyledi.
– Şimdi… – Aspan sözlerine başladı ama hemen sustu. Onun adresini sormak istemişti ve eğer bilmiyorsa, öğrenmesini isteyecekti. Ama sonra fikrini değiştirdi ve Dospan’ın omzunu okşadı:
– Gidebilirsin, yalnız kalmak ve dinlenmek istiyorum.
Dospan başını salladı ve sessizce odadan çıktı…
Aspan, yazarın zehir dolu sözlerini bir kez daha hatırladı: “Zenginlik çamurunda boğulan bir adam!” “Bitlerin bacaklarını sayan bir işadamı…”
“Fikirler Deposuyla” tekrar buluşma fırsatını aramaya başladı. Onu çağırmadı ama Jashan’a kendisi geldi.
– Vedalaşmak için neler söylemek istersiniz, yazar bayım?
– Yanlış yönde gidiyorsun, yoldaş oligarh…
– Neden böyle düşünüyorsun?
– En başarılı iş adamı bile, her şeyden önce halkına, milletine hizmet ederse değerli olur…
– Sonuçta, elde edilen zenginlik bir iş adamının kişisel başarılarıdır.
– Yanılıyorsun! Selefleriniz böyle düşünmüyorlardı…
– Hangi önceki zenginler? Daha önce büyük Kazak işadamları var mıydı? Elbette, birkaç inek sürüsü ve bir koyun sürüsü olan kötü şöhretli beyleri saymazsanız…
– Gerçek Kazak beyleri hakkında çok yüzeysel fikirleriniz var. Geçtiğimiz yüzyıllarda Kazakların sınırlı bir halk olduğunu ve hiçbir şey bilmediğini, anlamadığını düşünüyorsanız, derinden yanılıyorsunuz.
– Öyleyse açıkla bana, lütfen, Kazak ne tür bir iş yaptı?
Jashan ona eski bilge atalardan, Emir Timur gibi tarihi şahsiyetlerden, Abılay ve Kenesarı hanlarından bahsetmeye başladı. Muhatabına o kişiliklerin halkı ve milleti birleştirmeye yönelik her adımını coşkuyla ve kolayca anlatmaya çalıştı. Aspan, rakibinin sözlerine pek inanmıyordu, bunu bir peri masalı olarak görüyordu.
Anlatılanları sonunu kadar dinlemeyi zorlukla bekledi.
– İlginç bir hikaye. – dedi Aspan. – Doğrusu, daha önce atalarımız hakkında hiçbir fikrim yoktu! Sadece isimlerini duydum diyebilirim…
– Gerçek şu ki, içinde doğup insan olduğunuz ve uzun süredir acı çeken milletinizi sevmiyorsunuz. Gerçek bir kişi olarak adlandırılma hakkına sahip insan – halkını sonsuza dek seven, geçmişleriyle ilgilenen, atalarının tarihini inceleyendir… – Jashan düşünceye dalarak susmuştu.
– Teşekkürler, atalarımız – hanlar ve sultanlar, baylar ve batırlar hakkında ilginç bilgiler aldım. Ve şimdi de… Senden bana bir bilgeden bahsetmeni rica ediyorum – Ahmet Yesevi, geçen defasında kısaca bahsetmiştin…
Jashan birden canlanmıştı. Sorgulayıcı bir bakış atmıştı: “Sahiden Yesevi’den bahsetmemi mi istiyor?”
– Neden bu konuya değindin?
– Bilmek isterdim.
– En son anlattığımda sen dalgın dalgın dinliyordun ve arada bir gülümsüyordun,
