*Шақиқ деди:
– Аллоҳ йўлини ризқ учун қайғурмасликда, ҳар ишни ихлос билан адо этишда, ўлимни кўз олдида ҳозир кўриб, унинг тадоригини қилишда, шайтонни душман деб билишда топдим.
Халқнинг ҳалокатга йўлиқишининг сабаби шундаки, аввал тавба умидида гуноҳ қилади. Тириклик умидида тавба қилмайди. Раҳмат умидида тавба қилмайди. Бундай киши қачон тавба қилади?
Қуръонни йигирма йил ўрганиб, дунё ва охират фарқини тушуниб етдим.
Тоат аҳли ўлса тирилади, гуноҳ аҳли тириклигида ўликдир.
Шақиқ дейди:
– Мен учун меҳмондан улуғроқ кимса йўқдир, чунки унинг ризқини Аллоҳ беради, савоби эса менгадир.
Инсоннинг тақвоси уч нарсада билинади: олишда, беришда ва сўзида.
Кимнинг қалбида уч нарса – ҳалоллик, қўрқув ва изтироб бўлмас экан, дўзах азобидан қутулмайди.
10. ДОВУД ТОЙИ АЛ-БАЛХИЙ
Довуд Тойи ўз даврининг машойихларининг улуғи, марди Худо, фиқҳ илмида баркамол, тариқат олими ва маърифат шамчироғи бўлган. Балх шаҳрида туғилган. Ёшлигида ҳеч кимга қўшилмас, кўп вақтини тафаккур қилиш билан ўтказган. Унинг юзидан Аллоҳдан қўрқув билиниб турган. Унинг тавбасига сабаб бўлган воқеа жуда ибратли. Қулоғига ногаҳон бир байт чалинади: «Дунё ўткинчидир, охират барқарордир». Бу сўзлар кўнглига таъсир қилиб, ҳоли ўзгаради ва сабоқ олишга ҳам рағбати қолмай, ибодат билан машғул бўлади.
Имом Аъзам унинг ҳолидан огоҳ бўлиб, уни ҳузурига чорлайди. Довуд Имом Аъзамдан фиқҳ илмини ўрганиб, йигирма йил хизматини қилади.
Ҳабиб Роийнинг ҳузурида унга кашф ҳосил бўлади. Китобларни қўйиб, узлатга чекинади. Халқдан умидини узиб, Ҳақ йўлини тутади. Умрининг асосий қисмини бедорликда, гўшанишинликда ўтказади.
Довуд Балхий Арабистон, Ироқнинг кўп шаҳарларини кезиб, кўплаб машойих суҳбатидан баҳраманд бўлган. Ана шундай сафарлардан бирида Маккада Иброҳим Адҳам билан учрашиб, ўз кароматлари билан уни лол қолдирган.
Довудга отасидан йигирма олтин танга мерос қолган бўлиб, уни баққолга бериб, йигирма йил рўзғор тебратган.
Ёронлар Довуднинг дунё молини сақлаганига эътироз билдирдилар:
– Тариқат дунёни ийсор қилиш эмасми?
Довуд деди:
– Бу олтинларни шунинг учун сақларманки, дунёдан фориғ бўлишимга сабаб бўлади. То ўлгунча, унга қаноат қилиб яшайман. Аллоҳдан тиларманки, мерос тугагач, жонимни олгай. Менинг дуоимни қабул этар, деган умиддаман.
Баққол ҳар кунги харажатни ҳисоб-китоб қилар эди. Довуднинг сармояси тамом бўлган куни жони узилди.
Шайх Абубакр Аббос Довуднинг уйига келди. Довуд қўлида бир парча нонни ушлаганча йиғлаб ўтирар эди. Абубакр сўради:
– Йиғлашингнинг боиси нима?
Довуд деди:
– Бу парча нонни ейиш учун қўлимга олдим, лекин унинг ҳалолми ёки ҳаромлигини билмайман.
Сарий Сақатий Довуднинг уйига келди. Довуд офтоб тиғида терга ботиб, зикр қилиб ўтирибди. Сарий сўради:
– Эй Довуд, рўзадор бўлсанг, яна офтобда ўтирибсан,
