ким нимани севса, уни кўпроқ ёд этади.
Сўрадилар:
– Қаердан келяпсан?
Робиъа деди:
– У жаҳондан келяпман.
Яна сўрадилар:
– Қаерга боряпсан?
Робиъа деди:
– У жаҳонга боряпман.
Сўрадилар:
– Аллоҳ бандаларининг қайси ишидан рози бўлади?
Робиъа деди:
– Берганига шукр қилса, балосига сабр қилса, бошига тушган яхши ва ёмон кунни Унинг синови деб билиб, хушнуд бўлса.
Сўрадилар:
– Гуноҳлардан қандай покланилади? Робиъа деди:
– Тавба қилиш ва қилган гуноҳларига пушаймонлик билан йиғлаш. Тавбага У (Аллоҳ)нинг айтганларидан ўзга ишни қилмаслик орқали эришилади. Тавбани бандага Худонинг Ўзи мушарраф қилади.
Аллоҳга тамасиз тоат қилишнинг уддасидан чиқиш маҳолдирки, у хос (кишилар)лар ишидир.
Бир кишининг қайғу-алам билан додлаганини эшитган Робиъа унга деди:
– Сен қайғусизликдан дод дегин.
Робиъа ҳамиша йиғлар ва илтижо қилар эди.
Сўрадилар:
– Нима учун мунча йиғлайсан?
Робиъа деди:
– Аллоҳ билан дўст тутинганман. Ўлим вақти келгач, дўстим (Аллоҳ)нинг «сен Менга керак эмассан» дейишидан қўрқаман.
9. ШАҚИҚ ИБН ИБРОҲИМ АЛ-БАЛХИЙ
Тариқат аҳлининг пешвоси ва мутасаввифларнинг ягонаси Абу Али Шақиқ Балхий шиаларнинг еттинчи имоми Мусо ал-Козимнинг шогирди ва яқин сафдошларидан эди.
Шақиқнинг отаси савдогар бўлган. Отасининг изидан бориб, Шақиқ ҳам юрт кезиб, савдогарчилик қилган. Бир марта бутпарастлар юртига савдо учун бориб, бутга сиғинаётган одамга танбеҳ берди. Бутпараст «сенинг элдан-элга кезиб беҳуда заҳмат чекишинг бутпарастлик эмасми? Сенга тақдир бўлган ризқ сенга етмасми» деб жавоб берди. Бу сўзлардан таъсирланган Шақиқ дунёдан буткул кечди. Балхга қайтиб, тасаввуф йўлига кирди. Тариқат илмини Иброҳим Адҳамдан ўрганди.
Шақиқ бутун умрини таваккул билан ўтказган. Замонасидаги барча билимларни мукаммал эгаллаган. 1700 устоддан таълим олган, бир неча хачир кўтаргудек китоблар ёзган бўлса ҳам, асарлари ҳозирга қадар сақланиб қолмаган. Каъба зиёратига кетаётганида халифа Ҳорун ар-Рашид ҳузурига таклиф қилиб, маърифий суҳбат қурган. Шайх Ҳотам Асаммга устозлик қилган.
Шақиқ 177/793 йилда Хутталонда уюштирилган фитна туфайли ўлдирилган. Қабри Балхда.
Сўрадилар:
– Оқил кимдир?
Шақиқ деди:
– Дунёга қул бўлмаган кишидир.
Сўрадилар:
– Зийрак кимдир?
Шақиқ деди:
– Дунёга алданмаган кишидир.
Сўрадилар:
– Бой кимдир?
Шақиқ деди:
– Аллоҳнинг берганига рози бўлган кишидир.
Сўрадилар:
