stary — niedźwiedź; istniał przesąd, że wymawianie nazwy tego zwierzęcia jest niebezpieczne, zwłaszcza po zmroku, toteż często zastępowano ją synonimami.
905
lubo (daw.) — chociaż.
906
zwietrzyć — wyczuć, wywąchać.
907
jąć, imać (daw.) — chwycić.
908
osada — tu: drzewce, na którym osadzone są widły.
909
wytężyć (daw.) — wysilić.
910
konwulsje — drgawki.
911
zatlony (daw.) — podpalony, tlący się.
912
hubka — materiał łatwopalny wytwarzany z huby (odmiany grzyba rosnącej na pniach drzew).
913
przygodzić się (daw.) — przydarzyć się.
914
bojać się — dziś popr.: bać się.
915
ozdarł (daw.) — rozdarł.
916
obezwać się — dziś popr.: odezwać się.
917
paździerze — suche odpady po pozyskiwaniu włókien z lnu bądź konopii.
918
szczypka — szczapka, kawałek drewna.
919
wartko (daw.) — szybko.
920
sucharze — suche badyle.
921
powiadać (daw.) — mówić.
922
kwarta — dawna miara objętości, zwykle ok. 1 litra.
923
w miarę (daw.) — według miary, tyle ile potrzeba.
924
godnie (daw.) — porządnie, solidnie.
925
wypsnąć się — tu: wyślizgnąć się.
926
kwarta — dawna miara objętości, zwykle ok. 1 litra.
927
przez rozum — z rozsądku.
928
kolczuga — zbroja z niewielkich, metalowych kółeczek.
929
jeno (daw.) — tylko.
930
skrom — tłuszcz zwierzęcy.
931
żeremie — konstrukcja z gałęzi, mchu i szlamu, budowana przez bobry, w której rodzą one młode.
932
wadzić (daw.) — przeszkadzać.
933
św. Jerzy — męczennik z III-IV w., patron rycerzy.
934
wojennik (daw.) — wojownik, zwł. doświadczony.
935
wżdy (daw.) — zawsze, przecież.
936
przydawać (daw.) — dodawać.
937
rad (daw.) — chętnie.
938
św. Kosma i Damian — lekarze, męczennicy rzymscy z przełomu III-IV w.
939
św. Apolonia — męczennica, zm. 249 w Aleksandrii, wg legendy przed spaleniem na stosie wybito jej zęby.
940
św. Liboriusz — zm. w IV w., biskup Le Mans.
941
opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
942
głowa wygolona — tonsura, znak przynależności do stanu duchownego.
943
kasztelan — średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla.
944
pośrzednik — dziś popr.: pośrednik.
945
przygodzić się (daw.) — przydarzyć się.
946
nawojka — tu: dziewczyna.
947
w ostatku (daw.) — w końcu.
948
żywot (daw.) — brzuch.
949
wedle (daw.) — obok.
950
wartko (daw.) — szybko.
951
szczypka — szczapka, kawałek drewna.
952
pazdury — dziś popr.: pazury.
953
zbyrczeć (gw.) — brzęczeć (z gwary góralskiej, za pomocą której Sienkiewicz naśladował staropolszczyznę).
(daw.) — mieć coś, dysponować czymś, cieszyć się czymś.
