икән берәүләр, әллә кем булган, бик кирәгең бар иде», – диештеләр.
Икенче көнне өйдә әтисенә булышкалап, тегесен-монысын эшләп йөрде Айдар. Кичкә таба урам халкы көтү каршы алырга чыкты. Узган көн яңалыклары барысына билгеле иде инде: авылга яңа сугыш чукмары кайткан.
– Йә, солдат, хәлләр ничек? – дип, наряд бирергә чыккан бригадир Айдар янына килеп утырды.
– Ничек булсын, дембельләрнеке кебек инде, – дип җавап бирде тегесе.
– Ишеттем инде, ярар әйдә, ул малайга күптән кирәк иде.
– Шуннан ни димәкче буласың?
– Шуннан шул, егет. Иртәгә авыл халкы чөгендер арасын эшкәртергә чыга. Синең карамакка – алты буразна. Көчеңне шунда күрсәтерсең, – дип кеткелдәп көлеп куйды бригадир.
– Минем колхоз басуында утырткан чөгендерем юк.
– Ничек юк?
– Шулай, юк. «Минем чөгендерне утыртыгыз» дип телеграмма сукканны хәтерләмим.
– Син акыл сатма, яме, башың яшь әле! Авыл халкының барысына да бүлеп бирелгән. Солдаттан кайттым дигәч тә, бигрәк тагын!
– Димәк, калганнарның утырткан чөгендере бар, ә минеке юк.
– Малай, синең белән мин башкача да сөйләшә алам! – Бригадирның гайрәт чәчәргә иде исәбе.
– Соң, әйдә башкача сөйләшик, мин каршы түгел.
Айдар бригадирның якасыннан тотып өскә күтәрде. Тегенең аяклары җиргә тияр-тимәс булып калды.
– Улым, тимә, кешеләр карап тора, җибәр! – дип, Халидә апа улы янына килеп басты.
Бригадирның аяклары кире җиргә төште. Айдар аны этеп җибәрде.
– Син, абзый, бар, нәрәтеңне биреп чык инде, юкса чөгендереңне чүп басар.
– Солдаттан кайтып гайрәт чәчә, утырткан чөгендере юк, имеш…
Бригадир, үзалдына мыгырдана-мыгырдана, өй буенча эшкә чакырырга китте.
Шуның белән шул. Кызык карарга өметләнгән күршеләр ерык авызларын япты. Ярар, барыбер инде сөйләргә сүз булды. Раят малае бригадирның якасыннан тотып селкегән. Итәкле-сакаллы телефоннар өй буенча таралды. Улы янына Раят абый чыгып утырды. Тыныч, сабыр холыклы иде әтисе. Малайның бик нык үзгәргәнен ул да чамалады:
– Алай, ну, бөтен авылны кыйнап бетергәч нишләрсең инде, малай?
– Юкны сөйләмә, әти, нигә авыл халкын кыйныйм инде мин, үзләре сорагач кына инде.
– Чөгендергә чыкмагач, авылда калырга исәбең юк дигән сүзме инде бу?
– Әйе, әти. Мин шәһәргә китәрмен инде, күрәм, авылда тормыш калмаган.
– Анысы дөрес, колхоз дип әйтерлек җире юк. Безгә ярый инде, пенсия килә. Эшләгән кеше акчаның ни икәнен дә онытты. Түләмиләр бер тиен дә. Кайчан китәсең?
– Иртәгә дип торам, алып кайткан бераз акчам бар, җитәр.
– Ярар, бала-чага түгел инде, үзең беләсең. Әйдә, кичке ашны ашап алыйк та, син киткәнче, бакчадагы печәнне өярбез.
Ата белән бала капка аша йортка юнәлделәр.
Айдар иртүк
