1
wzbronny – dziś: wzbroniony; niedostępny. [przypis edytorski]
2
poezja rajska – przez poezję rajską rozumie zapewne Goszczyński opowiadania biblijne o stworzeniu pierwszych ludzi i o raju. [przypis redakcyjny]
3
wspomnień – w pierwodruku stale: spomnienie, spominać. [przypis redakcyjny]
4
od – w pierwodruku: do. [przypis redakcyjny]
5
Podniosłali się (daw.) – tu: czy to podniosła się; gdy się podniosła. [przypis edytorski]
6
olbrzyma mojej przeszłości – olbrzyma, wyobrażającego przeszłość mojego narodu. [przypis redakcyjny]
7
przypomniał się światu, że żyje – w pierwodruku: że jeszcze żyje. [przypis redakcyjny]
8
inną razą – dziś popr.: innym razem. [przypis edytorski]
9
gumno – część gospodarstwa wiejskiego przeznaczona na młócenie zboża lub na budynki gospodarcze. [przypis edytorski]
10
zamek odrzykoński – założony był jeszcze za Kazimierza Wielkiego, jeżeli nie wcześniej. Z powodu skalistego gruntu nazywał się Kamieńcem, a także z niemiecka Erembergiem (Herrenberg). Najdawniejsi znani dziedzice zamku, Morkorzewscy, od nazwy zamku Kamieńca zaczęli zwać się Kamienieckimi. Potem posiadaczami jego byli Stadniccy, Bonarowie, Firlejowie, Skotniccy i inni. Miewał on niekiedy po dwu właścicieli. Jeden z Firlejów (Mikołaj) posiadł znów cały zamek, a ten po jego śmierci bezpotomnej przeszedł po kądzieli do Jabłonowskich. W r. 1657 Jerzy Rakoczy, w zmowie z Karolem Gustawem wtargnąwszy do Polski, obległ zamek odrzykoński. Załoga długo się broniła, a gdy jej zabrakło żywności, tajemnymi przejściami podziemnymi przeszła do pobliskiego Krosna. Rakoczy zajął opuszczony zamek i zburzył go. Odbudowano go potem, ale już nigdy nie wrócił do dawnej świetności. W XVIII wieku uległ zupełnemu zaniedbaniu. Już wtedy zaczęto rozbierać jego mury na różne okoliczne budowy, o czym wspomina niżej Goszczyński. [przypis redakcyjny]
11
Hrabia Jabłonowski – rodzina Jabłonowskich, o której tu mowa, nosiła tytuł nie hrabiowski, ale książęcy, który otrzymała w XVIII w. od cesarza Karola VII. [przypis redakcyjny]
12
przed laty kilką – kilka lat temu. [przypis edytorski]
13
powziąć – w pierwodruku: powziąść. [przypis redakcyjny]
14
znaleźć kogoś dobrze – (kalka składniowa z fr.) odnieść pozytywne wrażenie ze spotkania z kimś; polubić kogoś. [przypis edytorski]
15
warować – tu: zabezpieczać. [przypis edytorski]
16
mierny – tu: średni. [przypis edytorski]
17
bark szerokich – tu: dobrze zbudowany; szeroki w ramionach. [przypis edytorski]
18
mimowiestny (daw.) – nieświadomy. [przypis edytorski]
19
przytomny – tu: obecny. [przypis edytorski]
20
nasuniony (daw.) – nasunięty. [przypis edytorski]
21
wyłączniej – tu: przeważnie, najczęściej. [przypis edytorski]
22
cyrkularny – związany z cyrkułem, tj. małą jednostką administracyjną; lokalny. [przypis edytorski]
23
cyrkuł (daw.) – okręg; mała jednostka administracyjna w zaborze rosyjskim; odpowiednik dzisiejszej dzielnicy lub gminy. [przypis edytorski]
24
wydrzeźniać – przedrzeźniać. [przypis edytorski]
25
bardzo a bardzo wiele – w pierwodr.: bardzo, o bardzo wiele. [przypis redakcyjny]
26
pojrzeć (daw.) – spojrzeć. [przypis edytorski]
27
prosiemy (dial.) – tak w pierwodruku. [przypis redakcyjny]
28
Wariatowi i Poecie – tak jest w wydaniu z r. 1870; w pierwodruku czytamy: Waryatowi poecie. [przypis redakcyjny]
29
jak żeby – jak gdyby. [przypis edytorski]
30
niebawnie – niebawem. [przypis edytorski]
31
od jakiegoś czasu – trzeba się domyślać: od upadku powstania listopadowego. Podana tu rozmowa odbywa się w parę lat potem. [przypis redakcyjny]
32
mogiła – tu: kopiec, pagórek. [przypis edytorski]
33
jak żeby – jak gdyby. [przypis edytorski]
style="font-size:15px;"> przed laty kilką – kilka lat temu. [przypis edytorski]
