Krzyżacy. Генрик Сенкевич

179

kasztelan – średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla. [przypis edytorski]

180

niedziela (daw.) – tydzień. [przypis edytorski]

181

wartki (daw.) – prędki (tu: do bójki). [przypis edytorski]

182

samoczwart (daw.) – we czterech. [przypis edytorski]

183

podjezdek – koń mniejszej wartości, słaby a. młody. [przypis edytorski]

184

kowany (daw.) – kuty, wykuty. [przypis edytorski]

185

doźrzeć – dziś popr.: dojrzeć. [przypis edytorski]

186

garncówka – właśc.: półgarncówka, naczynie o objętości pół garnca. [przypis edytorski]

187

nieruchomie – dziś popr.: nieruchomo. [przypis edytorski]

188

kur (daw.) – kogut. [przypis edytorski]

189

połóg – około sześciotygodniowy okres po porodzie. [przypis edytorski]

190

prawić (daw.) – mówić, opowiadać. [przypis edytorski]

191

samoczwart (daw.) – we czterech. [przypis edytorski]

192

alibo – dziś popr.: albo. [przypis edytorski]

193

opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]

194

miarkuj, co ci rzekę – zwracaj uwagę na to, co ci mówię. [przypis edytorski]

195

połóg – około sześciotygodniowy okres po porodzie. [przypis edytorski]

196

otrąbić (daw.) – ogłosić uroczyście. [przypis edytorski]

197

sprawić się (daw.) – spełnić powinności a. obowiązki. [przypis edytorski]

198

kopa (daw.) – 60. [przypis edytorski]

199

padło – padlina. [przypis edytorski]

200

roli niezwyczajnych – nieprzyzwyczajonych do pracy na roli. [przypis edytorski]

201

opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]

202

jen (daw.) – który. [przypis edytorski]

203

więcej zbójem niźli zakonnikiem patrzył – bardziej wyglądał na zbójcę niż na zakonnika. [przypis edytorski]

204

knecht – żołnierz piechoty niemieckiej, pachołek; tu użyte w charakterze obelgi. [przypis edytorski]

205

sokolnik – treser ptaków drapieżnych używanych do polowania na mniejsze zwierzęta. [przypis edytorski]

206

zabaczyć (daw.) – zapomnieć. [przypis edytorski]

207

Rusin – dziś: Ukrainiec, względnie Białorusin. [przypis edytorski]

208

onych – tych. [przypis edytorski]

209

olsnąć (daw.) – oślepnąć. [przypis edytorski]

210

knecht – żołnierz piechoty niemieckiej. [przypis edytorski]

211

bartnik – osoba zajmująca się hodowlą pszczół w barci, to jest w wydrążonym pniu drzewa w lesie. [przypis edytorski]

212

mąt – zamęt. [przypis edytorski]

213

wsiów – dziś popr.: wsi. [przypis edytorski]

214

Nałęcze – śrdw. ród wielkopolskich możnowładców, który dał początek herbowi Nałęcz. [przypis edytorski]

215

grzywna – śrdw. jednostka płatnicza, o wartości pół funta złota lub srebra. [przypis edytorski]

216

kaczy kłapak – kołpak z kaczymi piórami. [przypis edytorski]

217

wolej (daw.) – lepiej. [przypis edytorski]

218

sparcieją – tu: osłabną; parcieć (o tkaninach): rozpadać się ze starości. [przypis edytorski]

219

blanki – zwieńczenie muru obronnego. [przypis edytorski]

220

benedyktyni – zakon założony w 529 r. przez Benedykta z Nursji, w średniowieczu bardzo aktywny w Polsce; jego motto brzmi po łac. Ora et labora, czyli: Módl się i pracuj. [przypis edytorski]

221

między dworzany (daw.) – między dworzanami. [przypis edytorski]

222

legenda o Walgierzu Wdałym (tj. pięknym) – wzięta przez Sienkiewicza z Kroniki Wielkopolskiej (XIV/XV w.), oparta na zachodnioeuropejskim eposie o Walterze i Helgundzie. [przypis edytorski]

223

zali (daw.) – czy. [przypis edytorski]

224

terminy (daw.) – sytuacje, okoliczności, przeważnie stanowiące zagrożenie. [przypis edytorski]

225

światowy (daw.) – świecki. [przypis edytorski]

226

grzech pierworodny – według doktryny chrześcijańskiej ludzie rodzą się grzeszni, a dopiero chrzest zmywa ten grzech. [przypis edytorski]

227

gorzeć (daw.) – płonąć. [przypis edytorski]

228

kopijnicy – ciężka jazda uzbrojona w kopie i miecze. [przypis edytorski]

229

włodyka (daw.) – tu: pan, władca. [przypis edytorski]

230

wasal – rycerz bądź szlachcic, który złożył komuś hołd i przysięgę na wierność, obiecując mu pomoc i wsparcie, a w zamian otrzymując lenno (posiadłość ziemską). [przypis edytorski]

231

Popiel – legendarny władca, po raz pierwszy wspomniany w kronice Galla Anonima jako przedstawiciel dynastii poprzedzającej Piastów. Pod wpływem modyfikacji legendy w kronice mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem stał się symbolem złego króla. [przypis edytorski]

232

grabstwo – hrabstwo, okręg. [przypis edytorski]

233

Rynga – w wersji z Kroniki Wielkopolskiej siostra Wisława

Скачать книгу