en kyk anderpad.
“Nee, kameraad,” hou Vetvoet vol, “erken nou maar jy was verkeerd. Vra nou maar ekskuus. Kyk, hier staan hy!”
Kalkoen knik net, haal ’n langsteelpyp uit sy sak en soek sy vuurhoutjies.
Vetvoet stoot ’n stoel nader onder Danda in en hy self gaan sit op een van die kratte. “Jy’t gedink ek bly sommer net weg, nè, Noag? Jy’t seker begin reken ek het voet in die wind geslaan toe ek nie opdaag nie. O-ho nee. Nie Sarel Vetvoet nie. Nie só maklik nie. Ek meen, ons het mos darem al ’n tak of twee saam gebreek, ek en jy. Ons het ’n hele rivier saam mak gemaak. Kalkoen, kameraad, ek moet jou vertel van die keer toe ek en hierdie kêreltjie ’n krokodil laat versuip het. Jy skrik jou koud as jy dáárdie storie hoor!”
Danda besef weer: vir Vetvoet is dit lastig om aldag aan die waarheid getrou te bly. Hy is nie gelukkig as hy nie ’n bietjie bylas nie.
“Hy praat darem baie groot,” sê Kalkoen, “vir ’n man wat in die knyp sit.”
Danda kyk na Vetvoet. “Hoekom sê hy so?”
“Ons sal wel hier uitkom,” sê Vetvoet. “Gee net kans. As ek en klein Noag eers ’n slag koppe bymekaargesit het, dan moet jy weet: hier kom nou ’n ding.”
Kalkoen grinnik, suig aan sy pyp. “Praat maar, Sarel,” sê hy. “Ek stel nie in praat belang nie.”
Omdat die venster en albei die deure toe is, begin dit bedompig raak in die vertrek en Danda kan voel hoe sweet sy hande. Maar dit pla hom nie so veel nie. Hy wil weet wat met Vetvoet aan die gang is. En waar staan Kalkoen Viljoen in die saak? Is hy Sarel se vriend of is hy juis die oorsaak van alles wat nou aan die gebeur is?
Kiki sit weer ’n keel op buite en Kalkoen lig sy kop effens en luister. “Daardie kraai gaan moleste maak,” sê hy. “As hulle hom hier rond gewaar, gaan hulle weet die knaap is hier. En dan sit ons.”
“Wat sal hulle hier kom soek?” vra Vetvoet.
“Hulle is die ene ore en oë; jy weet self. Ek reken julle moet praat en klaarkry.”
Vetvoet lag weer. “Jy sê niks, Noag?”
Sedert die tyd toe Danda en sy diere met die tuisgemaakte vlot die lang riviertog afgelê het, het hy by baie van sy vriende die bynaam Noag gekry. Maar dit was Sarel Vetvoet wat hom eerste so genoem het.
“Wat kan ek sê?” Danda sluk. “Ek weet nie waarvan julle praat nie …”
Kalkoen lag sy rare laggie en sukkel orent. “Hierdie man hierso,” sê hy, “is in die moeilikheid. En sommer diep in die moeilikheid.” Hy steek sy pyp in sy mond, kou dit ’n slag, en praat dan langs die pypsteel verby. “Ek gee jou drie raaie hoekom.”
Danda skud sy kop.
“Is dit waar dat jy verlede jaar op ’n vlot met ’n spul diere rivier af gekom het hawe toe?”
“Ja,” sê Danda.
“Is dit waar dat Vetvoet met jou saamgekom het?”
“Ja.”
“Is dit waar dat julle op ’n slag langs die rivier ’n ou raakgeloop het met die naam Hans Hoed?”
Danda sluk en kyk na Vetvoet, want hy kan nie so iets onthou nie. Maar Vetvoet vou sy arms en trommel met sy dik vingers op sy elmboë.
“Toe,” sê Kalkoen. “Is dit waar? Hans Hoed wou jou met ’n mes bykom, toe foeter Vetvoet hom pimpel en pers. Is dit waar?”
Danda loer weer na Vetvoet, maar die ou grote kyk anderpad. En dit help nie juis nie. Is Kalkoen Viljoen hierdie Hans Hoed se vriend, kan Danda by die waarheid bly en pront-uit sê nee. Maar is Kalkoen en Hans Hoed vyande, kan dit dalk vir Vetvoet help as Danda die storie bevestig.
“Hoekom sê jy niks?” vra Kalkoen.
Vetvoet snork skielik. “Los nou dié ou storie, kameraad. Ek sê jou mos ek het Hans Hoed opgedons!”
“Bly stil!” snou die man met die lel en kyk weer na Danda. “Hierdie man,” sê hy en wys met sy duim half oor sy skouer na Sarel, “is in die gemors oor hy weer kluitjies verkoop het.”
Vetvoet vlieg op. “Ek sê jou dis nie kluitjies nie. Dis die waarheid!”
Kalkoen sug en suig weer aan sy pyp.
“En ek sê jou nog ’n ding,” sê Vetvoet. “Ek gaan nie meer wegkruip nie. As daardie spul my soek, kan hulle my kry. Ek sien kans vir die hele lot – Pontak en Dons en Trens Koster en almal!”
Kalkoen swaai om, gluur na Sarel. “Jy sit jou voet uit hierdie plek uit en jy’s óf môre agter die tralies óf Pontak-hulle kom jou in ’n agterstraatjie by.”
Danda kan nie kop of stert van die argument uitmaak nie. Al wat hy weet, is dat dié Pontak en Dons de Waal en Trens Koster waarvan hulle praat, die drie gevaarlikste en mees gevreesde skobbejakke in die hawe is. Praat jy van een van dié drie, dan praat jy van moeilikheid. Praat jy van al drie, is dit so goed jy laat die duiwel los. Waar hulle kom, is daar altyd moleste, en die meeste matrose en dokwerkers en vissermanne bly maar liewer uit hulle pad uit. As dit húlle is met wie Vetvoet deurmekaar is, is dit geen wonder dat hy nou al weke lank wegkruip nie.
Gaandeweg, terwyl Kalkoen en Sarel argumenteer, begin die storie vir Danda vorm aanneem.
Vetvoet en Hans Hoed het skynbaar een middag in die kantien stry gekry oor een van Vetvoet se vriende. Hulle het mekaar met die vuis bygedam en Hans het die slegste daarvan afgekom. In die proses is ’n stoel en ’n tafel en ’n klomp glase gebreek en Eriksson, die kroegman, was só kwaad dat hy vir konstabel Tiens laat kom het. Later die middag is Vetvoet daar weg dokke toe en volgens hom het Hans hom agternagesit en met ’n mes gedreig. Die volgende môre het hulle Hans Hoed by die dokke gekry. Hy was dood.
“Toe gaan hierdie swaap heen,” sê Kalkoen en wys na Vetvoet, “en hy vertel vir almal hy’t Hans Hoed geslaan tot hy bly lê en hom toe daar gelos. En ek weet hy lieg.”
“Hoe weet Oom dit?” vra Danda.
“Die middag met die bakleiery in die kantien was ék die een wat hulle uitmekaar gemaak het. En hierdie vent is saam met my daar weg, en hy was heelaand by my gewees.”
Vetvoet skud net sy kop.
Kalkoen sukkel deur toe en maak dit oop. “Luis!” roep hy buitekant toe. “Kom hier.”
Luis praat iewers van ver af.
“Nou hoekom kom sê jy nie?” vra Kalkoen.
Luis sê weer iets, en Danda kan sien hoe rek Vetvoet se nek om te probeer hoor. Kalkoen kyk oor sy skouer terug na hulle toe, gaan uit en trek die deur agter hom toe. En soos blits is Vetvoet by Danda.
“Ek bly nie ’n dag langer hier nie,” hyg hy. “Hierdie Kalkoen krap al my planne deurmekaar!”
“Maar wie is hy?” vra Danda. “Ek dag hy’s jou vriend.”
“Soort van,” sê Vetvoet. “Hoewel,
