gaan hurk voor Faan en lig die gehoorpyp op na sy oor toe. “Kan oumeneer Lewis die beeste nie self kom haal nie? Hy het tog baie mense wat vir hom werk. Hulle kan dit tog maar self kom haal.”
Faan lyk ongelukkig en Katrien weet dat die bravade wat hy voorgehou het, maar net ’n rookskerm was.
“Hy wil nie, kind. Ek het aan hom ons posisie verduidelik, maar hy wil niks weet nie. Hy sê hier is baie beeste in die noorde en almal wil nou verkoop, omdat hulle bang is vir die bek-en-klouseer.”
“Ja, die ou skelm!” Katrien kners op haar tande. “Hy weet goed ons is nou almal verleë om te verkoop; nou maak hy misbruik daarvan.”
“As ek net nie so oud en mankoliek was nie!” Faan se verbleikte blou ogies is skielik mistig en hy kyk by Katrien en Stien verby. “Oupa is darem nie meer ’n kind nie.” Katrien vryf liefdevol oor die beaarde, knobbelrige hande.“Ek sal die ou werkie graag vir Oupa wil doen. Ek is mos darem al gewoond aan die gevare van Suidwes.”
“Jy doen dit nie!” Stien se stemmetjie probeer beslis klink, maar Katrien kan die verlatenheid daarin hoor.
“Wie anders sal dit dan doen, Ouma?” Katrien staan stadig op en sit haar arms om die mollige ou vroutjie.
Faan sit sy gehoorpyp styf in sy oor en leun effens vorentoe om seker te maak dat hy hoor wat daar nou vir Stien gesê word.
“Ek is tog al wat julle het.” Sy lag ondeund. “Oupa se seun en Ouma se dogter.”
“Nie juis veel van ’n dogter nie, sou ek sê!” Stien vee ongemerk ’n traan uit haar oog en snuif hard.
Katrien lag en druk ’n soen op die grys haartjies. “Ag, Ouma is tog lief vir my, al wil ek nie graag rokke dra nie. ’n Mens kan mos darem ook nie met ’n rok aan op die plaas en veral in die krale werk nie.”
Faan steek sy hand na haar uit en trek haar nader. “Ek weet nie wat ons sonder jou sou gedoen het nie, my kind. Jou pa was ons enigste kind en hy is so jonk dood. Hy én Betsie, sommerso op een dag. Toe . . . is jy maar al wat ons het.”
Katrien gaan hurk weer by hom. Sy is so gretig dat hulle oor haar ouers moet gesels, maar hulle skram altyd daarvan weg. Dit is asof hulle nie kans sien vir die seer en die rouheid daarvan nie. Net so af en toe lig hulle die sluier van die verlede so ’n bietjie.
“Ja, kindjie!” Faan se sug hang swaar in die lug en sy beaarde hande vee die bruin hare teer van haar voorkop af weg. “Jou pa was so vreeslik lief vir hierdie plaas. Dit was sy hele lewe! Ons het destyds hierdie plaas vir hom gehelp koop, want juis hier in hierdie wilde, woeste land wou hy kom boer. Ons het alles wat ons gehad het vir hom gegee om te help betaal. Ek was maar altyd ’n onderwyser en ons het nie veel geld gekry nie.”
“Oupa het mos op Upington skoolgehou. Het Oupa en Ouma toe saam met Pappa Suidwes toe gekom?”
“Nee, hy het alleen gekom. Hy was so gelukkig en het drie jaar so alleen hier geboer. Een jaar, toe hy vir ons kom kuier het, het hy jou ma ontmoet. Sy was ’n jong onderwyseressie daar by my skool. ’n Pragtige kind.”
Stien kom sit stil eenkant op die bank en Katrien sien die hartseer in haar oë terwyl Faan vertel.
“Hulle tweetjies is toe sommer dadelik getroud en sy het saam met hom hiernatoe gekom. Ons het hulle meer as ’n jaar nie gesien nie. Toe kon ons dit nie meer hou nie en het vir hulle kom kuier. Want . . . ons het toe darem al geweet dat daar ’n babatjie aan die kom is.”
Stien skuif vorentoe en steel sonder ontsag Faan se storie uit sy mond uit. “Toe ons hier aankom, was jy al gebore. Ag, jy was die mooiste ou dingetjie! So klein en so sag. Ek . . . wou nie weer weggaan nie en toe het ons sommer besluit om hier aan te bly.” Stien vee ’n traan met haar voorskoot af en praat dan vinnig verder voordat Faan sy storie kan hervat. “Oupa het sommer maklik die onderwyser hier op Otjiwarongo geword. Hier was net een onderwyser en hy was maar te bly dat Oupa hier wou kom skoolhou, want toe kon hy teruggaan Kaap toe waar sy ouers gewoon het.”
“Nadat Pappa en Mamma verongeluk het – het Oupa-hulle toe eers plaas toe gekom?”
“Ja. Jou ma is op slag dood, maar jou pa het nog ’n rukkie gelewe. Hy het gevra dat ons jou hier moes grootmaak en dat ons nie die plaas moes verkoop nie, maar dit vir jou moes bewaar.”
“Ai, Oupa! Ek sou hulle so graag wou geken het.”
“Ja, my kind!” Faan sug diep. “Soms is die weë van die Here vir ons vreemd. Hulle het die dag op die dorp by ons gekuier. Dit het vreeslik gereën en ons wou nie gehad het hulle moes ry nie, want die ou perdekar was nie die gerieflikste ryding in die reën nie. Maar hulle wou nie luister nie, want daar was te veel dinge wat kon skeefloop op die plaas.”
Sy wat Katrien is, het by haar ouma en oupa op die dorp agtergebly en sou die volgende week, wanneer die skoolvakansie begin, saam met hulle plaas toe kom. Sy was maar twee jaar oud en haar ouma se oogappel. Katrien vra nie verder uit nie, want hierdie deel van die storie ken sy darem al. Die perdekar het blykbaar omgeslaan terwyl die rivier afgekom het. Haar ma het met haar kop teen ’n klip geval en hulle weet nie of sy dadelik dood is en of sy net bewusteloos was nie. Die water het haar egter meegesleur.
Haar pa was rasend en is blykbaar agter sy vrou se liggaam aan om haar te probeer red, maar is rondgeslinger deur die vloedwater. Die volgende oggend het ’n ou Herero hom sterwend gekry en sy laaste boodskap aan sy ouers oorgedra. Hulle het toe ook so gou soos wat hulle kon op die plaas kom woon en sedertdien is hulle hier.
Die grootste gedeelte van haar skoolloopbaan het haar oupa haar sommer self geleer. Sy was net die laaste twee jaar in Windhoek, want toe het hy nie meer kans gesien nie.
Dit was egter die ongelukkigste twee jaar van haar lewe. Hier by haar oupa en ouma op die plaas het haar geluk gelê. Sy het geen trek gehad vir die giggeltjies en ogiesmakery van die ander meisietjies van haar jare nie. Sy is al twee en twintig jaar oud en ’n bron van kommer vir haar ouma. Dié glo sy gaan nie ’n man kry nie omdat sy so alleen hier op die plaas boer en altyd in kakieklere rondloop. Hier is ook nie juis jong mense in die omtrek nie. Die wêreld is groot en uitgestrek en baie yl bewoon.
Katrien kyk liefdevol oor die groot, deeglik bewerkte plaas. Haar oupa het van donker tot donker gewerk om alles te hou soos haar pa dit gehad het. Hier in die mooi, vrugbare land het hulle geleer om na aan die aarde en na aan die Skepper te leef. Die lewe is nie meer naastenby so gevaarlik soos dit was toe haar pa destyds hiernatoe gekom het nie, want toe was hier nog heelwat oorloë tussen die verskillende stamme en die wêreld was ruig en onbewerk.
Volgens Chris de Waal, die jong prokureurtjie op die dorp, is Suidwes nou nog woes en barbaars in vergelyking met die Kaap.
Katrien glimlag breed toe sy aan Faan se verontwaardigde snorke dink toe Chris die aand hierdie wysheid kwytgeraak het. Sy was later bang hy druk die gehoorpyp dwarsdeur sy kop uit vrees dat hy nie alles sou hoor nie.
Volgens Chris is hulle twintig jaar agter die tyd. Hulle leef glo hier soos wat die mense twintig en meer jaar gelede op ander plekke geleef het.
Wel, vir haar is die lewe hier lekker en sy is doodtevrede. Dit is stil en vreedsaam en as 1910 nou vir Chris voel soos die vorige eeu, kan dit haar nie ’n snars skeel nie.
“Jy moet die wa vat, Katrientjie!”
“Hoekom, Oupa? Ek ry sommer met my perd.”
“En
