toe: “Dit moet Gileam tog hoor. Dit is my vriend wat die garage het.”
Jonathan is nie ernstig van plan om verder uit te vind wie die danige Gileam is nie, behalwe om te wonder of die trui vir hom is. Hy wil liefs herberg vind. Dis naby vyfuur, hy is moeg en lus vir ’n lekker ete en bad.
“Soos jy geraai het, was die hotel toe vol,” erken hy teenoor Katrien Tosen. “En moet asseblief nie sê ‘ek het jou mos gesê’ nie. Help my liewer dink waar ek losies kan kry. Hier iewers woon mense wat … wel, so verlangs familie van my is.” Hy sou dit nie graag wou erken nie, maar sy verleentheid maak dit nodig.
Sy skud haar kop. “Ek glo nie. Jou familie sou hulle nie hierlangs gevestig het nie, meneer. Ons leef maar eenvoudig.”
Nou weet hy vir seker dat sy die draak met hom steek en dat hy daartoe aanleiding gegee het deur sy grootdoenerigheid. Hy wil haar graag oortuig dat hy nie regtig dink Isaacsdam is te eenvoudig vir sy familie nie. “Luister,” sê hy, “ek jok nie vir jou nie. Hulle het hierheen getrek. Ek het die oom se van vergeet, hy is getroud met ’n niggie van my … my pa. Haar van was ook Bergman,” gee hy prys. Sal hy bitter spyt daaroor kry?
“Coetzee,” sê sy gladweg. “Malie en Koos Coetzee.”
“Ek … ja, dis moontlik. Ek dink so.”
Sy bekyk hom aandagtig. “Is jy seker dis jou familie?”
Hy begin besef wat hy aangevang het. “Dit was voor my tyd. Dit kan wees dat ek ’n fout maak. Jy weet hoe dit is: ’n Mens sterf af.”
“Ek wil sê, hierdie oom Koos het net een klagte sedert hy destyds van die Bosveld af hierheen getrek het, en dis dat hy hier nie sulke lekker mampoer kan stook nie. Die perskes is nie dieselfde kwaliteit nie.”
Spot sy weer eens? Hy staar haar aan. “Ek sê jou ek kan ’n fout maak,” probeer hy sy dwaasheid uit die weg ruim.
“Jy kan altyd gaan seker maak.”
“Waar bly hulle?” Hy hou sy stem maar so ’n bietjie onderlangs, want hy was lank laas so onseker van die grond waarop hy staan.
“Ek sal jou beduie. Kom staan net buite.”
Sy beduie vir hom. Hy kry die geur van haar hare. Die tanende son baai die skoongewaaide, skoongewaste dorpie in dik geel lig.
“Kyk nou eers hoe jou motor se lyf voel,” raai sy aan. Sy klink darem nie meer so onvriendelik nie.
Die motor vat.
Jonathan kan nie verstaan waarom hy half teleurgesteld voel nie. “Dankie vir al jou moeite,” sê hy.
“Plesier. Kom maar weer as jy nie regkom nie, dan gooi ons ’n matras in die stoorkamer oop.”
“Haha, dankie.” Manlik manierlik klim hy weer uit om haar tot by die deur te vergesel. En nie net vanweë maniere nie, maar ook omdat hy skielik ’n innerlike oorwinning behaal het. Waarom sal hy stry dat sy vir hom interessant is? Behalwe dat sy ’n paar woorde Frans kan praat, en nog voor sy dit gedoen het? Dit wil lyk of sy enkellopend is, en hy moet in elk geval ’n tyd lank hier bly. Minstens ’n paar weke, want hy is alleen met die klomp werk. En dis ver om naweke stad toe te ry vir afleiding. As hy nou hier ’n afleidinkie kan kry, net onskuldig genoeg, waarom sal hy dit in die wind slaan? Goeie geselskap?
“Ek voel ek moet jou vergoed vir jou moeite,” sê hy by die houtdeur. “Wat doen jy vanaand?”
“O, ek is iemand wat altyd besig is,” antwoord sy en hy wil hom verbeel dat daar ’n klein laggie net onder die oppervlak van haar stem lê.
“Ek praat nie van werk nie.” Haar mate van weerstand maak die man in hom wakker. “Ek praat van afleiding.”
“In hierdie stadium van ’n mens se lewe het jy reeds besluit oor jou afleiding,” sê Katrien Tosen. Daar het ’n kilte in haar stem gesluip.
“’n Mens kan in ’n groef raak,” probeer hy vir haar besluit. “Dan het jy iemand nodig om jou daar uit te help.”
“Ek hoop ek verstaan jou verkeerd,” sê sy nou beslis vyandig. “En as ek uit my groef wou kom, sou ek netnou die aanbod aangeneem het om weer Frans te gaan doseer. By my alma mater. Universitéit, jy weet?” Dit klink soos ’n teregwysing eerder as grootpraat.
Hy voel bitterlik afgehaal. Hy kon immers so iets vermoed het. Maar die wete dat sy nie sommer enigeen is nie, maak hom meer vasberade om die groen lig vir haar vriendskap te kry. Hy is gewoond om enige middel aan te wend om sy beeld te poets, en hy is nie skaam om dit te erken nie. “Ons kan tog darem vir mekaar interessante geselskap bied,” beraam hy gesellig.
“Wie sê vir jou ek het nie genoeg interessante geselskap nie? Doen jou die guns en hou op om jou kosbare tyd te mors.”
Hy staar haar ongelowig aan. Haar stem was koud en so ook haar blik. As ’n mens se oë kon verwond en laat sneuwel, sou hare dit sekerlik nou aan hom gedoen het.
“Ek … maar …” Hy stotter oorbluf. “Ek wou maar net vriendelik wees. Ek …”
“Jy kom hier aan met jou ego so groot soos ’n skoolsaal, en jy verwag ek moet swymel? Ry nou liewer, meneer. Dalk verdra jou familie jou beter, eie bloed verstaan mekaar.”
Sy jaag my sowaar weg, dink hy met groeiende boosheid. Sy, dieselfde enetjie wat oor koeitjies en kalfies en rietmandjies oor die toonbank geklets het, kabeltjies gebrei het, jaag my weg.
Dit voel vir hom kompleet asof hy onwetend iewers groot gesondig het. Sommer skielik het sy yskoud geword, vernietigender as die wind en weer. Hy moet veg teen ’n byna vergete gevoel van minderwaardigheid. Dat hy nie goed genoeg is nie.
Hy durf nie terugval in daardie vergete toestand nie. Hy moet hom handhaaf, dit behou wat hy swaar verwerf het. Hy moet haar terug antwoord, op haar plek sit. Maar dis asof hy aanvoel dat sy buite haarself handel, dat sy aangedryf word deur ’n onbekende motivering wat sterker as sy self is. Is dit nie ook maar die storie van sy eie lewe nie?
“Jy word skielik onvriendelik,” prewel hy uiteindelik net.
“Gelukkig is ek nie van jou opinie afhanklik nie. En net ingeval jy iets nodig kry, daar is wel ’n ander winkel laer af in die hoofstraat, waar die mense dalk vriendeliker met jou sal wees.”
Dis ’n oorblufte Jonathan wat in sy motor klim en volgens Katrien Tosen se aanwysings die huis van sy familie soek. Sy moet ’n gesplete persoonlikheid hê, die mens. Of het hy iets gesê of gedoen wat haar omgekrap het? Hy verlang ineens na Jeannie, na haar verbete doelgerigtheid, haar weet-wat-sy-wil-hê-en-dit-sê-ook. Sy kan so hard wees dat jy haar, by wyse van spreke, met ’n koubeitel nie kan vermurwe nie; veral wanneer sy vermoed dat iets of iemand in haar pad na sukses wil staan. Ander kere weer, kan sy word soos murg of dons; dierbaar, sodat dit voel hy kan sterf van pure aandoening net vir haar.
Sy is ’n meisie uit die boonste rakke. Vir wat sal hy ongelukkig voel oor ’n meisietjie wat mieliemeel en veters verkoop en toevallig kan sê: Bonjour, monsieur? Universiteit; wat sê dit as jy dit nie opvolg, jou geleerdheid gestand doen nie?
Hmf. Maar “hmf” is nie die uiteindelike slotsom wat in sy kop heers nie. Terwyl hy deur die laatmiddagstraat ry, besluit hy dat hy tog uitermate afgehaal voel oor Katrien Tosen se optrede. Hy
