Hoekom, Jana? Is jy familie van Herman Richter, die sakereus?”
Sy hoor nouliks sy vraag, haar oë vasgenael op die groot hand wat hare vashou. Sy moet probeer ontspan, maar hoe kan sy terwyl die warmte van sy hand hare omhul? Wat veroorsaak die hoendervleis op haar arms en die gevoel van opwinding in haar binneste? Is die sensasie wat oor haar senuweepunte rits ’n intuïtiewe waarskuwing dat sy met vuur speel as sy beter bevriend met Wilhelm Hoffmann sou raak?
“Nou weet ek aan wie jy my herinner: jy is ’n jonger weergawe van tant Engela Richter. Sy is jou ouma, nie waar nie?” vra Wilhelm toe sy bly swyg.
Jana probeer haar skok wegsteek en wikkel haar hand los. “Ek is jammer, maar ek ken nie ’n Herman óf Engela Richter nie. Dankie vir die geselskap en die ete. Tot siens, Wilhelm,” groet sy formeel, klou haar handsak onder haar arm vas en vleg tussen die tafels deur na die uitgang.
Sy weet nie of sy moet lag van verligting of huil toe Wilhelm haar nie na haar kar volg nie. Nee, sy het verstandig opgetree. Sy het ’n aaklige voorgevoel dat die kaartehuis van weelde waarin sy grootgeword het, binnekort ineen gaan stort. Wanneer dit in Summerside gebeur, sal dit natuurlik eers ’n groot skandaal wees en daarna sal almal vergeet van die Richters wat multimiljoenêrs was en bankrot gespeel het. Sy sien allermins kans om haar en haar gesin se verleentheid met Wilhelm te deel. Laat hy maar net ’n aangename herinnering bly, besluit sy met gedwonge aanvaarding en bring haar motor in beweging.
Jana drafstap die enkele treetjies op na die oop voordeur, oortuig daarvan dat Waldus tuis is. Sy steek in die voorportaal vas toe sy ’n vrouestem ’n bekende kleuterliedjie hoor neurie. Haar hart ruk in haar bors en sy volg met ’n gevoel van blye afwagting die klank van die stem.
Sy bly in die deur van die oostelike sitkamer staan en volg elke beweging van die ouer vrou, netjies geklee in ’n donkerblou rok, wat met ’n verestoffer in haar hand van die een na die ander meubelstuk beweeg terwyl sy neurie. Sy het tant Driekie Brewis van haar kort grys hare tot haar gemaklike skoene lief, dink Jana. Sy sluk seer aan die knop in haar keel wat haar stembande skielik smoor en fluister skor: “Tant Driekie!”
Driekie draai glimlaggend na haar, haar grysblou oë vriendelik, en maak haar arms oop. “Janatjie. Ek is so dankbaar jy is terug voordat die lawaaierige Danette of die ewig brandarm Waldus hul verskyning maak. Kom gee my ’n drukkie, kind. Jy weet ek verwag altyd ’n doodstyding wanneer jy met jou karretjie van die Kaap af huis toe ry.”
“Twee drukkies,” lag Jana en soen Driekie op die wang. “Tannie weet ek vra altyd vir Lukas du Toit om saam met my te ry. Hy is te suinig om brandstof te koop met die geld wat sy pa gereeld stuur. Hy spaar dit om meisies uit te neem, leen sy ma se kar gedurende sy vakansies of naweke tuis en betaal my kamtig deur my nou en dan op pad hierheen agter die stuurwiel af te los. Maar wat doen tannie met die verestoffer?”
“Agge nee, Jana, jy’s mos nie dom nie. Ek stof af, kind. Terwyl julle almal uithuisig was, het ek maar die verestoffer gegryp en hier en daar ’n vertrek aan die kant gemaak. Maar kom ons sit hier op die bank en praat oor die dinge wat ons nog nie verstaan nie,” stel Driekie voor. Sy neem Jana aan die arm en trek haar op die rusbank langs haar neer.
Jana draai skuins op die rusbank en neem een van Driekie se hande in hare. “Ek is te bly om tannie weer te sien om my nou oor ander dinge te bekommer. Of dalk is ek te bang om te veel te wonder.” Tog soek sy na antwoorde op al die vrese wat sy ook op Driekie se gesig lees. “Ek weet tannie is al sewe-en-sestig, maar tannie is fiks en gesond. Het tannie werklik besluit om af te tree, of kon my ouers nie meer ’n huishoudster bekostig nie?” vra sy aarselend, bang om die waarheid te hoor.
“Vrees het net mag oor jou totdat jy dit trompop loop en reguit in die oë kyk, Janatjie,” antwoord Driekie, ’n bemoedigende glimlaggie om haar lippe. “Destyds, toe jy so bang was dat jy ’n aangenome kind is, het ek jou van jou ouma Engela Richter vertel. Onthou jy nog?”
“Natuurlik! Ek onthou ook tannie het volstrek geweier om enige verdere vrae oor my ouma Engela te beantwoord, selfs toe ek opnuut begin huil het.”
“Jou tweede tranebui was die geforseerde trane van ’n bedorwe brokkie. Ek kon jou nie met dié vrees oor jou ouers laat grootword nie, maar ek het goed geweet wanneer jy sommer net geneul het. Maar nou . . . Ek meen die tyd het aangebreek dat jy meer weet van jou pa se ouers. Onthou net: ek vertel jou dié dinge vertroulik, my hartjie, want jou broer en suster mag nie weet nie.”
“Ek verstaan, tant Driekie. Tannie het destyds gesê tannie weet nie of my ouma Engela nog leef nie. Vandag het ek ’n man ontmoet wat my gevra het of ek familie is van Herman Richter en daarna het hy gesê ek herinner hom aan Engela Richter.” Jana hou Driekie se hand stywer vas en vra dringend: “Hulle leef nog, nè, tannie?”
“Ja, my kind, jou oupa en ouma is diep in die sestig, maar met hul gesondheid skort daar niks. Hulle speel gereeld gholf en tennis, en jou oupa behartig nog self sy sakebelange,” antwoord Driekie met ’n tikkie jammerte in die blik wat op Jana rus.
“Hoekom wil hulle ons nie ken nie, tannie? Het hulle en my ouers rusie gehad?”
“Ek voel soos ’n verraaier, want ek het soveel jare op jou ouers se versoek oor dié dinge geswyg. Selfs nou . . . Ja, daar was ’n rusie oor jou ouers se troue. Maar al was julle grootouers nie by jul lewes betrokke nie, moet jy weet dat as daar dalk in die toekoms probleme sou opduik wat jy nie alleen kan oplos nie, sal jou ouma altyd bereid wees om te help.”
Jana los Driekie se hand en sit meer regop. “As ouma Engela nie genoeg belang stel in haar kleinkinders om ons te leer ken nie, wil ek haar ook nie ken nie. My ouers is in elk geval my eerste lojaliteit. Hulle het ’n wonderlike huwelik – wat kan nou daarmee verkeerd wees? In elk geval is ek seker alles sal binnekort weer na normaal terugkeer, want my pa is . . .” Jana laat haar sin onvoltooid toe sy die uitdrukking op Driekie se gesig sien. “Tannie kry my jammer. Wat . . . wat weet tannie wat my ouers teenoor my verswyg het?” Die knaende vrees is terug in Jana se bors.
Driekie sug hoorbaar en antwoord spytig: “Ek wens dit was nie vir my nodig om my vrese met jou te deel nie, Janatjie, maar miskien is dit my plig. Sien, jou pa het my verlede Donderdagaand na sy studeerkamer toe genooi – iets so ongewoons dat hy sy versoek moes herhaal voordat ek my eie ore kon glo. Hy het my probeer oortuig om af te tree as huishoudster, aangesien ek nie meer jonk is nie. Maar ek ken jou pa soos ’n eie kind. Sy voorstel was net té hartlik, sy handgebare té grootdoenerig en sy laggies té gedwonge, daarom het ek hom reguit gesê ek sal aanbly as huishoudster, maar dat ek nie meer ’n salaris wil hê nie.”
“En?” por Jana toe Driekie swyg.
Driekie se oë pleit om vergifnis toe sy voortgaan: “Jou pa se grootdoenerigheid het eensklaps verkrummel. Hy het weggedraai na die venster en gesê hy kan nie meer salarisse of kos en verblyf vir die huispersoneel bekostig nie. Hy het dankie en tot siens gesê sonder om weer na my te kyk.” Driekie sug aangedaan. “Ek kon huil om ’n selfversekerde man soos jou pa so gebroke te sien . . . Ek hét gehuil, maar ek het dit nie besef voordat ek my privaat sitkamer bereik het nie.”
“Maar dis nie die eerste maal dat my pa finansiële probleme ondervind nie, tant Driekie. Hy kon nog altyd van sy talle aandele of eiendomme verkoop wanneer hy kontant dringend nodig gehad het. My ma het multimiljoene geërf; almal weet dit tog . . .” Jana se protes klink onoortuigend in haar eie ore. Wie probeer sy nou eintlik bedrieg? Haar ma was byna buitensporig opgewonde oor hul vakansie en haar pa koorsagtig in sy haas om by die lughawe te kom; soos twee vlugtelinge wat aan die realiteit wou ontsnap. “Tannie verwag dat my pa alles gaan verloor,” vervolg sy, haar stemtoon doods.
“Ek voel net onrustig, daarom het ek teruggekom, Janatjie.
