van ’n predikant wil hê nie.” Hy druk weer aan die sakkie suiker. “Soms dink ek hulle soek net ’n pel – ’n pel wat hulle laat goed voel oor hulself. Baie wil ook hê jy moenie meer huisbesoek by hulle doen nie. Jy ontmoet hulle in ’n koffieshop.
“Party stuur vir jou ’n SMS. Bid asseblief vir my, Dominee. Wat doen jy dan?” Hy sit die sakkie suiker neer. “Jy kan baie van hulle ook niks meer leer nie; almal het Google. Een ouderling, ’n moeilike oubaas, bel my nou die aand: ‘Dominee, jy’t vandag op die kansel gesê Damaskus is in die huidige Iran. Ek’t op Google gaan kyk: Damaskus is in Sirië.’” Hy bly ’n ruk stil. “Dis dieselfde oubaas wat reguit vir my gesê het: ‘Jy kan oor enigiets preek, Dominee, behalwe oor homoseksualiteit en Belhar. Anders werk ons jou hier uit.’ Fok.”
Hy glimlag flouerig. “Jammer, daar sê ek dit: fok.”
“Fok,” herhaal ek om hom beter te laat voel.
Hy neem ’n sluk van sy koffie. “Jy’t gesê jy’s op antidepressante?” Hy kyk oor sy beker na my. “Watter?”
“Lorien.”
“Ek’s op Venlor. Was eers op Wellbutrin.”
“Ek was ook al op Wellbutrin.”
Hy sit die beker weer neer. “Dalk is ek net uitgebrand. Kort-kort sit ’n vrou voor jou: ‘My man drink, Dominee.’ ‘My man verneuk my, Dominee.’ Anderdag sê ’n vrou vir my: ‘My man slaan my, Dominee’. Voor ek kan keer, vra ek vir haar: ‘Hoe hard slaan hy jou, Mevrou?’”
Hy sit weer die beker neer en vat na die voosgevatte pakkie suiker. “Ek sit eergister in die hospitaal by ’n vrou. Kanker. ‘O, die pyn, die pyn,’ kla sy terwyl sy my smeek: ‘Dominee, praat met God, sê vir Hom Hy moet my kom haal.’ Ek bid vir haar, toe staan ek op en stap na die kraamsaal waar ’n ander gemeentelid haar pasgebore babatjie vashou, en vir my sê: ‘Kyk sy ou toontjies, Dominee. Is dit nie te cute nie?’” Hy bly weer ’n ruk stil. “Toe begin ek huil. Die vrou dink ek huil oor haar cute ou babatjie, maar eintlik huil ek oor myself.”
Hy lig sy hand en wink ’n kelnerin nader. “Nog ’n koffie vir jou?” Sy oë is dof. “Ek sit hier en praat net oor myself. Jy’t amper nog niks eens gesê nie.”
Hy hou twee vingers voor die kelnerin in die lug. “Twee regular koffies, asseblief. With hot milk.”
Skyfievertoning, 1972
Ons sit in oom De Wet en tannie Rina se sitkamer. Dis donker buite. Ons het klaar in die eetkamer geëet, nou gaan ons na die skyfies kyk wat oom De Wet in die Heilige Land geneem het. Israel.
Oom De Wet en tannie Rina was saam met ’n toergroep soontoe met ’n vliegtuig.
In die middel van die vertrek staan oom De Wet se skyfieprojektor op ’n tafeltjie. Teen die muur voor die showcase is die wit skerm reeds opgeslaan.
Elke skyfie is ’n foto, een wat oom De Wet met ’n skyfiefilm in sy kamera geneem het. Die mense by die filmplek in Kimberley waar hy sy films ingegee het, het die ontwikkelde foto’s dan in ’n kartonraampie geplaas. Dit is jou skyfie. Om na die skyfie te kyk druk jy dit in die projektor, wat dit groot op die wit skerm wys.
Oom De Wet gaan sit op ’n stoel by die tafel waarop die projektor staan. “Goed, Mammie,” sê hy vir tannie Rina. “Sit maar vir ons die lig af.”
Die sitkamer raak donker, dan skakel oom De Wet die projektor aan. Die eerste skyfie is een wat oom De Wet op die lughawe geneem het van hul Israel-toergroep, maar net ’n gedeelte van die skyfie wys op die skerm. Die ander gedeelte wys op die mat voor die skerm.
“Ons sal die projektor ’n bietjie moet lig,” sê oom De Wet. “Bring gou vir ons die foonboek, Mammie.”
Tannie Rina bring vir oom De Wet ’n telefoongids en hy skuif dit onder die projektor se voorkant in. Nou kan ons die hele toergroep op die skerm sien staan, met hul toerleier, ’n dominee van Johannesburg, voor in die middel in ’n hemp en ’n das. Dis soos om ’n fliek te kyk waarin niemand praat of beweeg nie. Ek gaan lê op die mat langs die projektor. Oom De Wet wys vir ons die lughawegebou in Israel waar hulle geland het. Hy wys vir ons Jerusalem se strate, smal stegies met ou geboue aan weerskante.
“Om te dink,” sê Ma. “Jesus het die stad daar, presies daar, op die rug van ’n donkie in gery.” Sy praat in Pa se rigting in die donker. “Dis tyd dat ons ook begin spaar vir ’n Israel-toer, Gogga.”
Op die skerm is die beeld van ’n brood, so ’n plat brood van naby afgeneem. “Dis een van die ongesuurde brode waarvan ons in die Bybel lees,” sê oom De Wet. “Dit was in Bethlehem.”
“Was dit nie in Nasaret nie, Pappie?” val tant Rina hom in die rede.
“Nee, dit was Bethlehem, Mammie.”
Oom De Wet wil ’n volgende skyfie in die projektor druk, maar hy huiwer. “Ek dink ek moet hierdie een vir laaste hou.” Hy sit dit eenkant neer. “Dis Golgota.”
“O ja,” sê tannie Rina. “Hulle moet Golgota laaste sien. ’n Ongelooflike plek.”
Hy druk ’n ander skyfie in. Op die skerm werk ’n klomp mense in ’n groentetuin. “Dis op een van hul kibboetse geneem,” sê oom De Wet. “Dis hul plase. Die Jode doen al hul werk self. Daar’s mos nie naturelle nie.”
Dan is daar ’n hoë muur op die skerm met ’n klomp mense voor. “Dis die Klaagmuur in …” Oom De Wet maak sy sin nie klaar nie. Die sitkamer is skielik donker. “Dis die bulb,” sê oom De Wet. “Die projektor se bulb het geblaas. Ai.”
“Het jy ’n spaar een?” vra tannie Rina.
“Nee, Mammie. Jammer. Ek sal een kry wanneer ons weer Kimberley toe gaan.”
Tannie Rina skakel weer die sitkamer se lig aan. Ons kyk deur nou ogies na mekaar. “Ek’s nou jammer, mense,” sê oom De Wet, “maar ’n mens is deesdae so uitgelewer aan die tegnologie.”
Tannie Rina haal ’n bottel water uit die showcase. Hulle het dit in Israel volgemaak met water wat uit die Jordaanrivier kom. Hulle volgende kleinkind gaan met daardie water in die kerk se doopvont gedoop word.
Die grootmense se stemme dreun en dreun.
Later raak Ma liggies aan my arm. “Kom, kom,” sê sy. “Oom De Wet sal volgende keer vir ons Golgota wys.”
Oom Ollie Viljoen (1939 – †2014)
Oom Ollie se hande lê stil voor hom op die duvet. Hande wat trekklavier gespeel het. Hande wat liefgehad en kos gemaak het en motor bestuur het.
Hande wat oud en krom van die jig geword het.
Hy trek hom effens teen die kussing op. “Het ek jou al die storie vertel van die dronk ou in die doodskis?” Sy stem is moeg. Hy was in die
