Irma voel die prik van trane agter haar ooglede. Emerit vervolg heftig: “Jy kan nie, ná alles wat gebeur het, nog daardie storie glo van die ongelooflike bedrag geld en ’n heerlike vakansie wat hy aan ons opgedis het nie. Watter gekke was ons om iets so belagliks te glo! Nee, Irma. Hoe gouer jy die waarheid besef, hoe beter vir jou. Ons is hierheen gelok met die uitsluitlike doel om as proefdiere gebruik te word deur ’n kranksinnige professor en Anton de Woud. Ja, moenie my so aankyk nie. Dit is beslis so en ek sal dit ook in sy gesig sê. Anton de Woud het net soveel deel aan hierdie eksperimente as ons gasheer. En ek is nie so seker of daar nie ook by hom êrens ’n groot skroef los is nie.”
“Wat bedoel jy?”
“Dis net kranksinnige mense wat sulke dinge doen soos waarmee Anton en ons gasheer besig is. Net die gedagte aan waarmee hulle besig is, vervul elke normale mens met afsku en walging. Persoonlik dink ek dat Anton de Woud ook kranksinnig is, maar hy steek dit beter weg as ons gasheer. Daarom is hy vir my gevaarliker as die professor, en vrees ek hom die meeste.”
In koel, kalm, kortaf woorde lug Emerit haar mening. Irma draai vinnig weg, haar gesig bleek, haar oë starend. Dis vir die jong Irma ontsettend om te luister hoe die ouer meisie die man wat sy liefhet van sulke verskriklike dinge beskuldig. Sy is magteloos om hom te verdedig, want diep binne-in haar besef sy: al is dit nie presies soos wat Emerit sê nie, skuil daar tog ’n greintjie waarheid in. Sy voel Emerit se hand op haar skouer, maar het nie die moed om om te draai en haar in die oë te kyk nie.
“Irma, hoe kan jy so blind wees? Besef jy dan nie wie en wat Anton de Woud werklik is nie? Of is jy vasbeslote om in sy onskuld te bly glo selfs al begin hy sy duiwelse eksperimente ook op jou uitvoer?”
“Moenie!” Irma ruk haar los. “Moenie sulke goed praat nie! Anton sal nie …”
“Sal hy nie? Watter waarborg het jy? Of gaan jy jou ook op die woord van ’n mal mens verlaat?”
“O, hou op! Hou op!” roep Irma uit, haar gesig in haar hande gedruk. ’n Oomblik staan hulle so. Dan gly haar hande van haar gesig af en sy kyk Emerit aan. “Ek … ek het Anton lief, Emerit. Ek het gedink dat jy, veral jy, sal kan verstaan. Jy het ook iemand lief. Jy behoort te weet dat ’n vrou teenoor haar eie hart magteloos is. Dink jy dat ek, as ek ’n keuse gehad het, Anton de Woud sou gekies het om lief te kry? En dink jy dat ek teen my beterwete sou bly vasklou het aan my gevoel vir hom as ek beheer daaroor gehad het, veral terwyl ek weet dat hy … heel moontlik is wat jy sê hy is? Maar ek kan myself nie keer nie! Kan jy dit nie verstaan nie?” roep sy uit, en haar oë gloei koorsig in haar wit gesiggie.
Die harde, verbitterde trek om Emerit se mond versag, en haar oë raak simpatiek. Sy sug en sprei haar hande in ’n hulpelose gebaar oop.
“Ek is jammer, Irma. Ek het nie só daaraan gedink nie. Dit was onvergeeflik van my om jou te vertel wat ek van Anton de Woud dink. Ek moes dit liewer vir myself gehou het.”
Sy skud haar kop. “Dis vir my ontsettend om te dink dat jy daardie man liefhet, dat jy jou liefde en alles wat in jou is, in sy genade stel om daarmee te maak wat hy wil. Dit kan net … louter hel vir jou bring.”
Dis ’n oomblik stil terwyl die twee meisies na mekaar kyk asof hulle nie weet wat om verder te sê nie. Dan trek Irma in ’n dapper poging haar skouers agteroor, en hoewel haar stem bewerig is, klink sy ook beslis: “Emerit, ek kan jou nie verkwalik dat jy sulke dinge van Anton dink nie. As ek in jou posisie was, sou ek seker net so gevoel het. Maar voordat daar nie onomstootlike bewyse teen hom gevind word nie, sal ek bly glo dat … dat hy onskuldig is.”
Emerit knik ernstig. “Goed, Irma. Miskien, as ek in jou posisie was, sou ek seker ook maar bly glo het. Ek sal jou nie veroordeel nie. En ter wille van jou hoop ek dat jou geloof in Anton de Woud nie beskaam sal word nie. As ek myself sover kan bring om saam met jou te hoop, sal ek dit doen – en ook vir jou bid. Jy sal dit baie nodig hê.”
Die trane hang aan haar wimpers toe Irma hees terugfluister voordat sy die kamer uitstap: “Dankie, Emerit. Baie dankie.”
Dit word tyd vir aandete, en die gebede van Irma gedurende die middag dat Carlyle moet terugkeer, is nog steeds onbeantwoord. Die ete verloop in stilte, soos dit nou die gewoonte is. ’n Sigbare spanning gaan deur die swyende eters toe die bekende suisgeluid van die luidspreker gehoor word.
“Goeienaand, dames en here. Meneer Carlyle Faure sal hom binne enkele minute by julle aansluit.” ’n Mes val kletterend op die vloer. Irma steek vinnig haar hand uit en lê dit kalmerend op Emerit se arm. “Hy sal optree asof daar niks gebeur het nie, asof hy nie twee dae weg was nie. Hy sal ook in ander opsigte miskien vreemd optree, maar ek wil julle vriendelik versoek om hom nie te laat agterkom dat hy … e … anders is nie. Julle mag hom ook nie vertel dat hy twee dae afwesig was nie, en hy moet in geen omstandighede ontstel word nie. Ek wil dit baie streng onder julle aandag bring dat gehoorsaamheid aan hierdie bevele van die uiterste belang is, en dat ek geen genade sal betoon aan die persoon of persone wat dit verontagsaam nie. Die tafel sal nou afgedek word. Julle moet almal gaan sit en julle met iets soos lees besig hou. Moenie juis aandag gee wanneer hy binnekom nie. Meneer Faure sal van nou af gedurig onder waarneming wees. Onthou dit asseblief en onthou my bevele.”
Die spreker se stem verraai spanning, maar ook dodelike beslistheid. “Ek hoop julle geniet nog tot dusver jul verblyf hier op die eiland. Goeienaand, dames en here.”
Soos roerlose standbeelde sit hulle om die tafel. Emerit lyk soos ’n spook. Irma staar wesenloos voor haar uit. Die bekommerde plooi tussen Jan se oë is dieper en duideliker as tevore. En onder die tafel klem Anton de Woud se hande tot vuiste saam …
Twee van die huiswerkers kom binne en begin haastig die tafel afdek. Swyend staan hulle op en neem elkeen in ’n leunstoel plaas. Gehoorsaam neem hulle van die koerante en tydskrifte. Dis net Emerit wat voor haar sit en uitstaar asof sy nie bewus is van wat om haar aangaan nie. Jan en Irma wissel ’n bekommerde blik, en Jan lê ’n tydskrif op haar skoot neer.
“Emerit, ruk jou reg, asseblief. Maak oop die tydskrif,” beveel hy dringend op fluistertoon.
Sy kyk op na hom, maar dis duidelik dat sy nie besef wat hy sê nie. Jan neem vinnig haar slap hande in syne en vou haar vingers om die oop bladsye.
“In hemelsnaam, ruk jou reg!” herhaal hy, nou baie strenger. “Hou op om net aan jouself te dink en dink ’n bietjie aan Carlyle!”
’n Skok gaan deur Emerit, en Irma kyk Jan verwytend aan. Maar sy oënskynlik wrede en ongevoelige woorde het die gewenste uitwerking. Dis of Emerit skielik tot die werklikheid terugkeer, en gehoorsaam lig sy die boek omhoog.
Die sekondes tik verby. Die stilte rek langer en langer. Elkeen staar na die letters in die oop boeke voor hulle sonder om werklik ’n enkele woord te lees. Die spanning raak onhoudbaar.
En dan hoor hulle meteens die naderende voetstappe. Dit kom met die gang af.
Die boeke se blaaie bewe in die hande wat hulle krampagtig omklem. Elkeen se asemhaling raak gejaag, swaar, onreëlmatig. Die oë staar vaster op die swartgedrukte woorde voor hulle …
En dan gaan die deur oop … Die vloer kraak.
Niemand kyk op nie. Dis stil …
’n Sekonde tik verby … en nog een … en nog een … Eindelik word die stilte verbreek.
“Gaan ons nie weer vanaand brug speel nie, Jan? Of is jou leesstof te interessant?”
Stadig, asof hy bang is om op te kyk, laat Jan die koerant
