nuutgevonde werklikheid instap. Sy moet nugter bly. Maar die gevoel bly; dit word trouens al hoe sterker terwyl sy in die gang afstap.
“Dit ruik selfs dieselfde,” sê sy lomp.
Die gastekamer is onbekend. Sy staan by die deur, eintlik verlig om weer meester van haar gevoelens te wees. Die kamer is so groot soos sy dit onthou, maar verder is niks herkenbaar nie. Waar donker hangkaste gestaan het, so groot en donker dat sy vir hulle bang was, is nou ’n muur van wit ingeboude kaste. Eenkant, waar die klein sitkamertjie was – sy onthou hoe haar ma daar gesit het om haar, Julia, se lang vlegsels uit te kam – is nou ’n moderne, smaakvol geteëlde badkamer. Die hoë houtbed is weg; in sy plek staan twee moderne driekwartbeddens met wit-en-groen geblomde dekens oor. Die gordyne is van dieselfde stof, die twee leunstoele voor die wye koepelvenster is groen, die mat naaswit. Dit lyk soos ’n suite in ’n deftige hotel – behalwe dat dit na rose ruik. Op die tafeltjie tussen twee stoele staan ’n enorme boepenspot vol rose, eintlik oorvol.
“O,” sug sy, “die rose!”
“Dis omtrent al wat oor is van die ou blomtuin,” sê hy en sit haar tassie op die stoel neer.
“En die kamer is anders,” sê sy. “Die ou, donker kaste … Ek was altyd bang daar kruip hekse weg.”
“Oom Septimus het die huis binne gemoderniseer,” sê hy sonder om te laat blyk wat hy dink van hekse in klerekaste. “Toe u laas hier was, was daar seker net die een badkamer in die gang.”
“Ja.” Sy onthou dit. ’n Saal van ’n vertrek en ’n bad met pote wat soos ’n leeu s’n gelyk het, koperkrane wat sy nie self kon oop- of toedraai nie, harde handdoeke so groot soos lakens.
“U wil seker uitpak en opfris,” sê hy. “Ons kan iets drink en dan eet. Mieta het alles voorberei voordat sy huis toe is.”
Sy knik en hoor hoe hy die deur saggies agter haar toemaak. Sy kan dit nie verhelp nie; dit voel asof iets waaroor sy geen beheer het nie, van haar besit geneem het. Terwyl sy haar kledingstukke uitpak en ophang, haar hande en gesig was, haar hare borsel, probeer sy haar regruk, maar sy kan nie. Dis soos ’n mantel wat oor haar geval het; die knoop stewig onder haar ken vasgemaak.
Sy is weer klein en gelukkig en onskuldig. Sy glo nog die lewe is ’n heerlike ding, vol uitdagings en vreugde. Hoe kan ’n huis dit aan ’n mens doen? wonder sy terwyl sy hande vol koue water in haar gesig spat. Hoe kan ’n mens in ’n ander, beter wêreld instap deur bloot van een huis na ’n ander te beweeg? Wat is daar in hierdie huis wat haar vir die eerste keer in ’n lang tyd veilig en geborge laat voel?
Gedagtig aan Sandra, smeer sy lipstiffie aan haar lippe, werp ’n laaste, kritiese blik in die spieël en stap in die gang af na die sitkamer. As sy gehoop het sy kan van die vreemde gevoel ontslae raak, was sy verkeerd, want die sitkamer lyk nog soos altyd: groot, diep ou stoele en banke, tafeltjies van donker hout, swaar, ornamentele vertoonkaste, outydse staanlampe met kappe vol kraletjies en fraiings.
André Malan staan op toe sy binnekom; hy het reeds ’n glas in sy hand.
“Wat sal u drink?” vra hy.
“Witwyn … koue witwyn, asseblief.”
Hy verdwyn in die gang af en kom terug met ’n bottel wat hy bedrewe oopmaak.
“Hier,” sê hy. “Gesondheid.”
Sy knik net en drink ’n sluk. “Ek was nie voorbereid hierop nie,” sê sy dan. “Die atmosfeer van die huis. Die manier wat …” Sy kan nie die regte woorde vind nie en probeer liewer ook nie. Kopskuddend drink sy haar wyn.
“Gee u om as ek rook?” vra hy beleef.
“Nee, ek het self op ’n tydstip ’n pakkie per dag gerook.” Sy dwing haar gedagtes weg van die herinneringe af, van nagte sonder slaap, van een sigaret na die ander totdat haar oë, haar longe, haar hart gebrand het. “Hierdie huis,” sê sy dan, “op wie se grond staan dit?”
“Myne,” sê hy en sy oë flits vinnig in haar rigting sonder om iets te verraai, “op die oorspronklike Ouderus.”
“Ek sien.” Sy voel magteloos, asof sy nie meer beheer het oor wat gebeur nie.
“Die rivier loop oor u gedeelte.”
Sy knik stadig. “En sonder die rivier?”
“Sukkel ons. Dis waarom oom Septimus die grond jare gelede teruggekoop het.”
Sy kyk op na hom. “Kan u dit nie by my koop nie?”
“Nee.” Sy gesig bly uitdrukkingloos.
“Kan u ouers nie help nie?” Sy staan vinnig op, sit haar glas neer en vat sonder om te vra een van sy sigarette, wat sy aansteek voordat hy dit kan doen. “En kan ons maar die formele aanspreekvorm laat vaar? In die omstandighede waarin ons ons bevind, is dit ’n bietjie belaglik. My naam is Julia.”
Hy maak ’n beweging met sy kop. “Ek is André. En nee, ek het nie ouers nie.”
“Ek is jammer,” sê sy. “Ander familie?”
“Nee.” Hy draai sy glas in sy hand rond, bestudeer die patrone wat die kristal maak wanneer die lig dit vang. “Ek is ’n weeskind. Dis hoe oom Septimus … Ek bedoel, hy het baie jongmense gehelp.”
“Ek was nie bewus daarvan nie,” sê sy verbaas. “Het hy jou aangeneem?”
“Nee. Hy het my studiegeld betaal en ek het vakansies hier op die plaas gewerk. Omdat ek ’n belangstelling gehad het in die boerdery, het hy my universiteit toe gestuur om ’n landbougraad te kry. Sedertdien bestuur ek die plaas. Die afgelope paar jaar doen ek alles; hy was nie meer sterk genoeg om te boer nie.”
“En as die plase verkoop word?” vra sy. “Wat gaan jy dan doen?”
Vir die eerste keer is daar emosie op sy gesig. “Ek weet nie …” Hy gaan met moeite voort. “Daar is altyd mense wat soek na ’n goeie plaasbestuurder.”
Sy maak haar oë ’n oomblik lank toe. Moenie vir hom jammer voel nie, dreun dit deur haar kop. Hy is net ’n man, moenie dat sy verlies jou raak nie. Dis soos ’n refrein: geen man mag haar weer manipuleer nie; gevoelens mag nooit weer ’n rol speel nie.
“Ja,” sê sy dan nugter. “Natuurlik.”
“Is jy honger?” vra hy na ’n paar minute stilte.
“Ja,” sê sy, alhoewel dit nie waar is nie. Sy wil net nie langer bly sit nie. Sy volg hom na die groot eetkamer waar twee plekke gedek is aan die lang geelhouttafel.
Hy loop heen en weer na die kombuis toe, sit bakke kouevleis, slaai en brood voor haar neer.
“Eet jy altyd hier?” vra sy terwyl sy inskep.
“Nee, ek eet in die kombuis of sommer in die stoepkamer voor die televisie.”
Sy begin eet, haar oë op die bord voor haar. “Hoe oud is jy?” vra sy dan.
“Vyf en dertig.”
“Ek is agt en twintig.”
Hy
