Tegnologie.
“Nee,” sê ek weer. “Daar is iets wat julle vergeet. Is hier enigiemand wat nog onthou hoe dit was in die dae voor rekenaars? En voedselverwerkers en mikrogolfoonde en kitsbanke? Ons is kliënte van hierdie bank. Ons betaal ons rente en ons bankkoste. Ons het die reg om bedien te word. Sonder rekenaars. As hier penne is, as hier papier is, kan hier diens wees. Ek bly net hier. Om my banksake te doen.”
Ek skep asem. Greeff se mond gaan oop en toe, met die snor wat deinings op en af ry. Voor hy iets kan sê, praat die man met die poniestert hier voor my. “Sy is reg,” sê hy en hou sy banksak in die lug. “Wat doen ek vanaand met dié kontant? Ek het nie ’n brandkluis nie. My bank is my kluis.”
Greeff se snor wip op en af van verontwaardiging, maar nou is al die kliënte aan ons kant.
“Diens!” roep ’n paar. “Dis ons reg,” sê ander. “Ons bly net hier.”
Greeff se skouers val. “Nou goed, nou goed, kalm bly,” kry sy lippe die woorde gevorm. “Kom ons kyk wat ons kan doen.”
Ek is baie haastig op pad uit, my beursie vol note, toe ek sien Meneer Poniestert wag vir my by die deur.
“Ekskuus tog, mevrou …”
“Haai,” sê ek, nog skaam oor my uitbarsting van vroeër.
“Ek wil net vir u baie dankie sê.”
“Ag, dis sommer niks.” Ek fladder my een hand in die lug asof ek elke dag bankrowers uitklophoue gee.
“Ek het ’n groot klomp geld in my banksak gehad. Ek het pas ’n nuwe onderneming begin en dit was my eerste werklike inkomste. As iets daarmee moes gebeur …”
Ek is haastig en weet nie wat om te sê nie. “E …”
“As daar ooit iets is wat ek kan doen om u vir u dapperheid te vergoed,” sê Meneer Poniestert en hou ’n visitekaartjie na my uit. Ek neem dit. Zatopek G. van Heerden, lui dit. Spysenier. Vir sake-etes, dinees, vingeretes, skemeronthale en private etes. Geen opdrag is te klein nie.
Ek kyk na Zatopek G. en dan terug na die kaartjie. Dan weer na Zatopek G.
“Ek het net twee vrae,” sê ek en ek glimlag die breedste glimlag in maande.
“Enigiets,” sê hy.
“Die eerste is: wat doen jy vanaand? En dan wil ek graag weet: waarvoor staan die ‘G’?”
* * *
Ek en Gustav stap saam met die Japanners uit en sien hulle by hul motor af. Hulle buig en sê dankie. Ons buig en sê plesier. Hulle buig en klap weer hul lippe en lig hul duime en sê die kos was heerlik. Ek buig en sê hulle vlei my. Hulle buig en glimlag, ons buig en glimlag. Uiteindelik is hulle in hul motor, sayonara hulle die laaste sayonara en dan ry hulle.
Gustav staan hier teen my, sy sterk arm om my skouers terwyl ons vir die Japanners waai tot hulle om die hoek verdwyn. Dan kyk my man af na my.
“Jy was wonderlik,” sê hy en daar is nie ’n milligram moegheid in sy stem nie. Net behae en bewondering. As hy maar van my dag se ervarings geweet het!
Ek soen hom hier onder sy ken. “Dit is omdat ek so ’n ongelooflike man het,” sê ek.
Ons stap voordeur toe, só, in mekaar se arms, en die wêreld voel weer reg, soos in die ou dae.
“Ek het ander goeie nuus ook,” fluister ek hier in sy nek.
“O?”
“Ek het ’n storie om te skryf. ’n Kortverhaal.”
Hy gaan staan, draai na my toe en sit sy arms om my. “Dis wonderlik, Helena. Vertel, vertel.”
“Ag, sommer van ’n huisvrou wat ’n bres slaan teen Die Tegnologie. En ’n spysenier se geld beveilig. Die spysenier se naam gaan Zatopek G. van Heerden wees.”
“Waarvoor staan die ‘G’?”
“Gerhardus,” sê ek en dink hoe lekker dit is om op my eie voorstoep in my man se arms te staan, met ’n ou Royal-tikmasjien wat binne vir woorde wag.
“Ek weet darem nie. Klink bietjie vergesog. Maar dink positief, my skat. Dit kan dalk net werk.”
En dan soen hy my.
Ek is besig met die gewone administratiewe pligte van ’n stasiebevelvoerder, in my afskorting agter die aanklagkantoor, toe konstabel Davidson sy kop daar insteek en sê: “Inspekteur, hier’s ’n kwaai tannie wat jou persoonlik wil sien.”
“Stuur haar in,” sê ek en weet al klaar dit is huismoles. My voorganger het my mooi voorberei. Op Riebeeck, het hy verduidelik, is daar drie soorte sake wat ons met reëlmaat moet hanteer: veediefstal (waarvoor die boere aanklagkantoor toe kom), huismoles (wanneer die vroue kom besoek aflê) en Vrydagaande se dronkies, wat ons sommer self inbring hier teen twaalfuur se kant.
Ek staan solank op sodat ek hoflik kan wees, en dan marsjeer sy by die deur in – ’n stewige vrou in ’n mooi somersrok, reuse handsak aan die arm en ’n huismolesfrons op die voorkop.
“Gezina Greyling, bly te kenne,” sê sy en steek haar hand na my toe uit sonder dat ek die indruk kry sy bedoel die laaste deel vreeslik opreg.
“Inspekteur Havenga,” sê ek. “Sit gerus.” Haar handdruk is stewig.
“Jy’s nuut hier, Havenga.” Dis nie ’n vraag nie. Sy gaan sit op die punt van die bruin goewermentstoel, handsak op die skoot, en kyk my reguit in die oë terwyl ek ook gaan sit. “Laat ek vir jou sê waar Riebeeck se onheil lê. By die duiwel se oorkussing, dis waar. Ledigheid. Julle sal moet plan maak.”
“Mevrou?”
“Hier is niks vir die kinders om te doen nie, Havenga. Desember is die ergste. Die rykes is see toe, en ’n arm weduwee soos ek moet maar hier met haar kroos sit en wag vir die nuwe jaar, totdat die kinders weer kan skool toe en kollege toe. En wat doen julle? Niks. En nou het Magriet die krokodilletjie en julle moet help. Julle dien mos die gemeenskap.” Sy leun effens terug, haar sê gesê.
Dit is nie my eerste bevelvoerderspos dié nie. Ek het al die Mag gedien van Berea in Gauteng tot by die Tuinestasie in die Wes-Kaap. En ek het al gehoor dat die Mag van baie dinge beskuldig word. Maar van die duiwel se oorkussing …
“Ons help waar ons kan, mevrou.”
“Dis goed, Havenga, want julle sal met die krokodilletjie moet help,” sê sy en maak haar handsak oop, haal ’n foto uit en gee dit oor die lessenaar vir my aan, een van hierdie kitskamera-goeters wat dadelik ontwikkel.
“Ek het die kamera loop leen by Freddie se apteek, want ek wil nie hê daar moet negatiewe wees nie en die kind mag nie haar voete by die huis uit sit nie.”
Ek kyk na die foto. Dis van ’n vriendelike krokodilletjie met sagte oë en al die kleure van die reënboog op sy lyf – diamantskubbe in goud en blou en groen en rooi, die hele pad tot by sy stert.
“Dis pragtig,” maak ek die
