USADonovan klopte aan. Na een ogenblik kwam Sandia naar de deur met de opengeslagen Gouden Gids in haar handen.
Ze staarde naar hem.
"Vind je het goed als ik die papieren nog eens bekijk?" vroeg hij.
Ze reageerde niet onmiddellijk. Hij zag dat ze haar rechterslaap even aanraakte terwijl ze haar ogen dichtkneep.
Ze heeft pijn, dacht hij. Misschien hoofdpijn.
"Ik zou…" ze leek vergeten te zijn wat ze wilde zeggen.
Donovan vulde verder aan. Ze zou graag hebben dat ik de papieren nog eens bekeek.
"Oké."
Ze draaide zich om en keerde terug naar de kamer van haar grootvader.
Donovan ging het huis binnen, sloot de deur achter zich en volgde haar.
Hij lette meer op het huis dit keer. Alle vloeren waren met linoleum bekleed, met in elke kamer een andere kleur en patroon. Op de plaatsen waar het afgesleten en kromgetrokken was, had iemand het vastgespijkerd. Hier en daar zag hij vloerkleden en de kanten gordijnen voor de vensters zagen eruit alsof ze recent gewassen en gestreken waren.
Toen ze de kamer binnengingen, zat haar grootvader rechtop en nam weer een uitdagende houding aan.
"Op de plaats rust, soldaat." zei Donovan in de hoop dat een beetje humor de situatie zou verlichten.
Tot zijn verrassing bracht opa Martin een verweerde hand naar zijn voorhoofd om te salueren en ontspande dan een beetje.
"Ga daar zitten, als…" Sandia wees naar een sofa met een bruin-en-gele bedsprei erover.
Donovan ging op de sofa zitten en zette zijn aktetas op de grond bij zijn voeten. Sandia bracht de stapel papieren en legde ze naast hem. Dan ging ze aan de andere kant zitten. Ze droeg een lange, versleten rok in een verschoten blauwe kleur. Het kon zowel de laatste nieuwe mode als een afdankertje zijn. Haar blouse was eierschaalwit met blauwe plastic knopen vooraan.
Hij bekeek even haar ogen. "Heb je hoofdpijn?"
Ze voelde even aan het midden van haar voorhoofd. "Soms, in morgens." Ze wreef hard met haar bevende vingers over haar wenkbrauw tot aan haar linkerslaap. "Deze de hele dag."
"Heb je iets ingenomen tegen de pijn?"
Ze kneep haar ogen tot spleetjes; het was duidelijk dat ze hem probeerde te begrijpen.
“Paracetamol, ibuprofen, aspirine…”
Sandia schokschouderde en keek neer naar haar samengeknepen handen in haar schoot.
"Pillen?"
"We hebben niet deze."
Donovan opende zijn aktetas en haalde er een doosje Excedrin uit. Hij schudde er twee pillen uit in zijn hand en stak ze naar haar uit.
Ze gooide de pillen in haar mond en begon te kauwen.
"Nee! Niet…"
Sandia trok een gezicht en hij dacht dat ze de pil uit zou spuwen.
Hij haalde een flesje water uit zijn aktetas. "Je moet er water bij drinken."
Ze nam het flesje aan en dronk gulzig. "Jakkes." Ze stak haar tong uit en dronk nog wat meer. "Smaakt naar…"
"Ja, ik weet het. Maar zo zullen ze tenminste snel effect hebben."
"Dank…" Ze gaf hem het doosje terug en veegde dan met een trillende vinger langs haar onderlip. "Bedankt."
Donovan nam de ontslagpapieren van Mr. Martin vast en overliep de informatie. Datum van indiensttreding: 2 maart 1942. Militaire functie: Brancardier. Slagen en campagnes: Slag om Tarawa, 20 november 1943. Slag om Kwajalein, 1 februari 1944. Krijgsgevangene, 1 februari 1944 tot 3 februari 1944. Onderscheidingen en eervolle vermeldingen…
"Allemachtig!" Donovan staarde naar het kader met 'Onderscheidingen en eervolle vermeldingen'. Hij keek naar Mr. Martin die van Donovan naar zijn kleindochter keek.
"Drie Purple Heartmedailles," las Donovan, "Drie Bronze Battle Stars en twee Silver Stars." Hij keek naar Sandia. "Heb je dit gelezen?"
"Ik kan alleen met…" ze stond recht, verliet de kamer en kwam algauw terug met een dik boek. Ze gaf het aan hem.
"Woordenboek. Moet je de woorden opzoeken terwijl je leest?"
Ze knikte.
"Laat me dit even aan je uitleggen. Een Purple Heart wordt toegekend aan een soldaat die gewond raakt tijdens een gevecht. Jouw grootvader heeft drie Purple Hearts ontvangen." Hij keek even naar haar. "Een Bronze Battle Star betekent dat hij iets heroïsch heeft gedaan op het slagveld; waarschijnlijk raakte hij die drie keer gewond want hij ontving drie Bronze Stars. En twee Silver Stars. Die dingen worden niet zomaar weggegeven. Een Silver Star is slechts drie niveaus onder de Congressional Medal of Honor. Hij heeft iets gedaan dat meer dan heroïsch was en dat heeft hij twee keer gedaan. Waarschijnlijk heeft hij het leven van soldaten gered tijdens een vuurgevecht of misschien heeft hij eigenhandig een mitrailleursnest uitgeschakeld of zoiets."
Sandia nam de hand van haar grootvader in de hare. "Hij nooit spreken over die dingen, maar ik altijd weten hij is mijn held."
De oude man grinnikte terwijl zijn ogen vochtig werden.
"Ja," zei Donovan, "de soldaten die terugkwamen van de oorlog en opschepten over hun heldendaden, bleken meestal voorraadbeheerders of koks te zijn. De echte krijgers vertellen nooit wat er gebeurd is op het slagveld." Hij las nog wat verder in het oude document. "Hier onderaan staat dat hij ontslagen is in 1945 op basis van een Sectie Acht en dan naar Byberry gestuurd is. Hoe is dat mogelijk? Hij ging door de hel tijdens twee gevechten in de Stille Oceaan, hij heeft zijn land gediend als geen ander en hij raakte best ernstig gewond. Daarbovenop was hij ook krijgsgevangene. Hij zou een welkomstparade op Broadway in New York City gekregen moeten hebben. In de plaats daarvan werd hij naar Byberry gestuurd, waar dat ook moge wezen." Hij draaide het blad om, maar de ommezijde was blanco. Hij keek naar Sandia. "Weet je wat Byberry is?"
Ze schudde haar hoofd. “Sorry.”
Donovan keek naar Mr. Martin. De oude man had een kleine glimlach om zijn lippen.
Hij snapt alles wat ik zeg, maar hij lijkt ze niet allemaal op een rijtje te hebben.
Donovan draaide zich om naar Sandia. "Wanneer heeft hij de laatste cheque voor zijn ongeschiktheid ontvangen?"
Ze ging naar het bureau en kwam terug met een rekeninguittreksel.
"Ah," zei Donovan. "Dit kwam met zijn uitkering. Het is bijna drie maanden oud."
"Ja, ongeveer."
"Wat deed hij meestal als hij zijn geld ontvangen had?"
"Hij ging naar bank, dan om boodschappen."
Sandia leek wat meer ontspannen en haar voorhoofd was minder gefronst. "Hoe gaat het met je hoofd?"
Ze glimlachte voor het eerst. "Goed."
"Heeft je grootvader een beroerte gehad ongeveer toen de uitkeringen
