уларнинг кўп сонли хизматчилари, монастир биродарлар ва зиёратчилар – зиёратчилар учун ҳимоя ва бозор топишга умид қилмоқда.
Ҳунармандчилик ишлаб чиқариш товар-пул муносабатларининг ривожланишига ва савдогарлар синфининг шаклланишига туртки беради. Энди нафақат ҳужумлардан ҳимоя қилиш, балки фойдали географик позиция ҳам (муҳим савдо йўллари кесишган жойда, кўприк дарё бўйидаги форд ва бошқалар) шаҳар ривожланишида ҳал қилувчи рол ўйнай бошлайди.
XI—III асрларда Европанинг Ўрта аср шаҳарлари.
Ўрта аср шаҳарлари географияси, тузилиши ва ривожланишига бир қатор омиллар таъсир кўрсатди. Рим давридан мерос бўлиб ўтган истеҳкомлар тармоғи ўрта аср шаҳарлари ривожланишига сезиларли таъсир кўрсатди.
Рим истеҳкомлари
Империя савдо йўллари катта аҳамиятга эга бўлиб, аста-секин Европанинг асосий минтақаларини бир-бири билан ва айниқса муҳим бўлган шарқ билан боғлаб турарди. Шарқ билан савдо асосий савдо йўлларини шакллантиришда асосий рол ўйнади ва Ўрта аср шаҳарлари тармоғининг ривожланишига катта таъсир кўрсатди.
Шарқий савдонинг асосий денгиз йўллари Константинопол ва Левант мамлакатлари орқали Венеция ва Генуяга борди. Ўрта аср шаҳарларининг шаклланиши, режалаштирилиши ва пайдо бўлишига таъсир қилувчи энг муҳим омил деярли доимий равишда давом этган урушлар эди.
Чарлз кўприги. Прага
Ўрта аср шаҳарлари ободонлаштиришнинг ўта пастлиги билан ажралиб турарди: канализация тизими, сув оқими, кўчаларнинг ёмон асфальтланиши ўтиб бўлмайдиган лойга сабаб бўлган; шаҳарнинг қониқарсиз санитария ҳолати доимий эпидемияларни келтириб чиқарди.
13-20-асрларда Италиядаги уйғониш шаҳарлари буюк географик кашфиётлар арафасида Европанинг энг йирик шаҳарлари шарқий савдонинг асосий йўлларида шаклланган Италия шаҳарлари бўлган. XV асрда Венеция 200 минг аҳолидан иборат бўлиб, энг йирик автоулов паркига эга, ривожланган саноат кенг савдо операциялари (кемасозлик, ҳашаматли маҳсулотлар ишлаб чиқариш, китоб босиб чиқариш) билан боғлиқ; ўша пайтда унинг Европа учун аҳамияти бутун Германияга қараганда катта эди.
Венеция.
Венеция.
Транзит савдоси ривожланган Италия шаҳарлари сиёсий бирликка қизиқиш билдирмади. Рим папаларига келсак, улар Италияни ўзларининг ҳукмронлиги остида бирлаштира олмайдиган кучсиз эдилар ва бошқаларга бунга имкон бера олмайдилар.
XIII – XV асрларда. капиталистик тараққиёт йўлига биринчи бўлиб кирган Италия шаҳарларида уйғониш даври бошланади – «ўша пайтгача бўлган бутун инсониятнинг энг буюк прогрессив инқилоби» бораётган буржуазия ўз даври учун одатий бўлмаган янги илғор ғояларни илгари сурди.
Италия шаҳарларининг иқтисодий ривожланиши
