Бие, Ярми! Миңа караганда да авыр булыр сиңа.
Ярми уртага чыга, әйләнеп килә дә аңа текәлеп торган саен ярсурак биергә керешә. Чыгып китәләр. Бию анда дәвам итә.
Фәрдәнә. Молотилка барабанына тыккан көлтәләр күк биеделәр. Егермеләп хатын, биш-алты ир… Ләкин Тилгән тавы басуында җан авыртуының бер бөртеге дә коелып калмады. Югыйсә җир чыдамас иде: безнең яраларыбызны шул язларда шыттырып чыгарыр иде. Яфраксыз карт агач итеп. (Чыгып китә.)
Җил авазы. Сәгыйдулла белән Сара керә.
Сәгыйдулла. Шундый-шундый хәлләр икән монда, Сара.
Сара. Фәрдәнә белән синең арадагы күперләр җимерелде шул инде.
Сәгыйдулла. Әйе икән, Сара. Әллә юкка кайттым инде?
Сара. Ничек юкка булсын?
Сәгыйдулла. Үз каберемне күргән кебек булдым әле.
Сара. Чак кына аның каберенә кайтмадың.
Сәгыйдулла. Каберенә?.. Сүз сөрешеңне тота алмыйм – контузия бәргән ише.
Сара. Яшәр өмете киселгән иде Фәрдәнәнең. Ярми ялгады. Йөрәкне йөрәккә түгел, син уйлама ниндидер гыйшык-мыйшык нәрсә булгандыр дип. Тик Ярми аның сулган тормыш тамырына үз кан тамырын гына ялгады. Яшәр өчен. Бар үлемгә каршы торып яшәр өчен.
Тынлык.
Сәгыйдулла. Син көтәсеңме?
Сара (тыйнак елмаеп). Көтәм.
Сәгыйдулла. Көтмә.
Сара (читкә тайпыла). Фәрдәнәгә үч итеп әйтәсеңме? Көлмә. Көлмә син!
Сәгыйдулла. Көлмим. Чынлап әйтәм. Кем белә бит болай килеп чыгасын? Кем белә?! Сара! Бүген монда минем урында, беләсеңме, кем басып торырга тиеш иде?
Сара. Үзеңнән гайре беркем дә түгел. Кимсетмә үзеңне. Яраларга вакыт дәва. Онытылыр. Синең урында булсам, мин беразга китеп торыр идем.
Сәгыйдулла. Китеп…
Тынлык.
Китсәң иде дә бит…
Сара. Кем тота?
Сәгыйдула (әкрен). Син.
Сара. Мин?! (Тыела алмый көлә.) Ай-яй бу ирләр, ә? Әле кайтып бисмилласын әйтү түгел, кулын да юмаган… (Көлә, читкә китә.)
Сәгыйдулла (сузылган гармунын ярсу ябып куя). Көлмә, Сара! Ибраһимны күрдем мин.
Сара (көлүеннән туктый алмыйча). Ибраһимны?
Сәгыйдулла. Гозерен алып кайттым.
Сара. Гозерен? Гозерен… Нәрсәгә аның миңа гозере?
Сәгыйдулла. Сиңа түгел, миңа.
Сара. Нишлим мин гозер белән, үзе булмагач? (Көлеп һәм елап.) Нишлим мин синең гозерең белән! Үзе кирәк! Миңа үзе генә кирәк! Үзе генә!.. (Тыела алмый елый.) Үзе!
Фәрдәнә белән Ярми йөгереп керә. Караңгылык.
Яз. Фәрдәнә белән сәнәк тоткан Сәгыйдулла очраша. Фәрдәнә читтән үтеп китмәкче була.
Сәгыйдулла (мыегын тешләп). Саумы, Фәрдәнә!
Фәрдәнә. Бер көе.
Сәгыйдулла. Торасызмы?
Фәрдәнә. Торабыз… Бу капка төбендә… ешладың.
Сәгыйдулла. Менә Сарага печән китердем. Чана чалулап, сәнәгем төшеп калды.
Фәрдәнә үтеп китә. Сәгыйдулла карап
