nie daar nie en ek is seker jy sal dit fassinerend vind. Min plekke is so aangrypend soos Petra.”
Denise is onkant gevang en huiwerig. Sy het twee briewe van Dale ontvang wat skaars as minnebriewe geklassifiseer kan word, maar sy dink nog heeltyd aan hom. En sy verlang teen haar beterwete na hom. Hoe kan sy egter nou na hom toe gaan asof sy agter hom aanloop? Haar trots laat dit nie toe nie.
“Jong, ek weet nie, al klink dit aanloklik …”
Julie is nie een wat maklik nee vir ’n antwoord neem nie, en sy sit haar voet neer. “Kom saam. Jy sal vir my lekker geselskap wees. Ons twee moet gaan kyk wat Dale soek – of vind.”
“Jy stel my in die versoeking, Julie. Ek smag daarna om die fabelagtige Petra te sien, maar jy weet ek en Dale is … e … taamlik kil uitmekaar. Wat sal hy dink as ek skielik daar opdaag?”
Julie frons en sê kwaai: “Jy gaan nie soontoe bloot oor hom nie, maar oor die plek wat elke historikus wat sy of haar sout werd is, behoort te sien. En om mý geselskap te hou. Hy hoef nie te dink jy gaan agter hóm aan nie. Die man is in elk geval gans te gewoond daaraan dat al die vroumense se knieë voor hom knak. Wys hom jy is nie een van hulle nie. Ek is oortuig jy kan hom en sy opgrawings gaan sien sonder om soos ’n roomys in die son te smelt.”
Denise dink eers met haar vinger op haar lippe. Toe kyk sy op en knik. “Nou goed dan, ek sal saamgaan. Dankie, Julie.” Ten spyte van haar voorbehoude voel sy begeester deur die vooruitsig.
“Uitstekend. Ons vertrek oor twee weke as die universiteit sluit en ek reël alles – vliegkaartjies en visums ensovoorts. Ek het goeie kontakte daar en hier. Dale ook. Hy het glad kontakte in die koningshuis. Kry jy net jou eie sakies in orde.”
Nadat die vliegtuig van Egyptair by Kaapstad Internasionale Lughawe opgestyg het, vra Denise Julie uit oor die verborge grafte in die Petra-vallei. Sy, Julie en Arend Smalberger sit in dieselfde ry.
“Hulle sê mos daar is nog negentig persent van die grafte om op te grawe, nè, Julie?”
Die ouer vrou knik. “Ja, daar moet wees. Jy weet, toe die skilder David Roberts in ongeveer 1839 na Petra gegaan het en sy wonderlike skilderye van die besienswaardighede gemaak het, was Al Khazneh – die Tesourie – nog half toe onder die sand. Daar waai die sand mos alles toe. Daar is so baie wadi’s of skeurvalleitjies, en die berge is so vol holtes en grotte, dat ek my kan indink dat daar allerhande onontdekte grafte in daardie plek moet wees.”
“Wat weet jy van die graf van die Egiptiese prinses Sosostris?”
“Ek weet dat sy met koning Aretas van die Nabateërs moes trou en dat sy vroeg dood is. Sy is dalk vermoor, en sy moet daar iewers begrawe wees. Dale en ek het nogal saam oor haar navorsing gedoen – ons is mos albei Egipte-verskrik. Die verband tussen die Ptolemeïese dinastie van Egipte en die Nabateërs fassineer ons albei. Jy het meer in Romeinse en Siriese geskiedenis gespesialiseer, dus het ons aanvaar dit sal nie jou belangstelling so gaande maak soos ons s’n nie.”
Denise is eintlik gebelg dat sy nie vroeër in hulle vertroue geneem is nie, maar sy steek dit weg. “Ek stel in alles oor die antieke belang, en alles waar argeologie betrokke is. Miskien moet jy my meer vertel van daardie prinses, sodat ek die volle prentjie kan kry voordat ek Dale sien.”
Julie frons. “Jy moet dit baie vertroulik hou, maar ek weet jy is betroubaar. Dis net ek, Dale, jy en Arend wat daarvan weet. Dale se naaste helpers sal natuurlik ook daarvan moet weet, maar hy sal hulle verplig om dit voorlopig dig te hou. Natuurlik werk hy ook met Jordanië se Departement van Oudhede saam. Jy weet hoe dit is: lap mens enigiets uit aan die kundiges, sak ander argeoloë soos aasvoëls op jou ontdekking toe.”
“My mond is gesnoer,” verseker Denise haar effens kil.
“Nou ja, laat ek jou een en ander vertel. Koning Aretas III van Nabatea, wat homself Philhellene – liefhebber van Griekse kultuur – genoem het, het getrou met prinses Sosostris, die dogter van Ptolemeus XII. Dié was, soos jy weet, ’n Hellenistiese heerser van Egipte van Masedoniese, dit wil sê Griekse, afkoms. Hierdie Ptolemeus was bekend as Auletes, wat fluitspeler beteken. Hy was ’n hopelose regeerder en altyd vrot van die skuld, ’n dronkaard en musiekliefhebber. Ptolemeus I, sy beroemde voorsaat, het saam met Alexander die Grote op sy veroweringstog gegaan. Ná Alexander se dood, toe sy ryk verdeel is, het dié generaal Egipte gekry en sy linie daar gevestig.
“Ptolemeus Auletes het twee vroue gehad. Die eerste een het vir hom die dogters Cleopatra VI, Berenice IV en die beroemdste Cleopatra van almal, die sewende, gegee. Laasgenoemde het mos die verhoudings met Julius Caesar en Markus Antonius gehad en by albei kinders gehad. Ptolemeus Auletes se tweede vrou, wie se naam onbekend is, het vir hom Arsinoe IV, Ptolemeus XIII en Ptolemeus XIV gegee, en laastens Sosostris I. Dis moontlik dat hy dié laaste dogter aan die Nabatese koning gegee het om die vrede tussen hulle lande te bewaar, want die Nabateërs het op daardie stadium al meer grondgebied verower en het ’n bedreiging vir hulle bure geword.
“’n Rebellie het Ptolemeus Auletes se heerskappy onderbreek. Hy het na Rome gevlug saam met sy dogter Cleopatra VII – dié Cleo – en het drie jaar lank daar gebly. Daarna sou hy weer vier jaar lank in Egipte regeer, maar tydens sy ballingskap het sy dogter Berenice IV by sy eerste vrou saam met Cleopatra Triphaena regeer.”
“Al die Cleopatras is nogal verwarrend.”
“Ja, almal in die dinastie se name is herhaal en weer herhaal – mens moet jou kop mooi bymekaarhou om hulle te onderskei. In elk geval, ’n jaar ná sy verbanning is die Cleo wat saam met Berenice moes heers, vergiftig. Berenice het alleen regeer totdat haar pa teruggekeer het. Sy was maar twintig toe sy die alleenheerser geword het en had ook ’n swak karakter. Sy het van die uitspattige lewe gehou, soos haar pa. Sy wou niks met die fellaheen – die Egiptiese laer klasse en kleinboere – te doen hê nie en kon ook nie Egipties praat nie.
“Sy was glo baie mooi, maar vreeslik onderduims en sy het sonder meer van haar medeheersers en vyande ontslae geraak. Van ’n vroulike heerser is verwag om ’n manlike gemaal te hê en sy is verplig om te trou, maar sy het haar man laat verwurg. Die mense het begin vrees dat die regering sou val weens dié vrou se misdade. Die Romeine het besluit dat haar pa die minder skadelike een van die twee is en het hom heraangestel. Die Romeinse generaal Aulus Gabinius het Berenice laat onthoof en het haar kop vir haar pa op ’n skinkbord gebring. Ons bekende Cleo VII het dit glo alles aanskou.”
“Hulle was maar ’n wrede lot,” merk Denise op.
“Ja, maar Berenice was maklik een van die wreedste. Ons is nie regtig seker of dit Sosostris se pa of haar halfsuster Berenice was wat haar na Nabatea gestuur het nie. Die arme meisie, dit moes vir haar so vreemd gewees het. Berenice wou dalk nie ’n beeldskone jonger sussie as kompetisie gehad het nie. Ons bronne sê dat Sosostris een van die mooiste vroue aan die Egiptiese hof was. Skoonheid is soms ’n vloek in plaas van ’n seën, nè?
“Nou ja, wat die Nabatese bruidegom betref. Aretas III het verskeie vroue en baie kinders gehad – glo by die vyfhonderd kinders. Hy was ’n sterk heerser wat selfs so ver as Damaskus grondgebied verower het. Hy het munte laat maak in die Griekse styl, met sy naam daarop in Grieks in plaas van Nabatese Arabies. Natuurlik wou hy graag ’n mooi vrou van Griekse afkoms hê, en Sosostris was ideaal.
“Maar toe kom daar ’n kewer in die konfyt. Sy pa, Obodas I, het die Hasmonese heerser Alexander Jannaeus in ’n oorlog verslaan. Nadat Alexander en sy vrou Alexandra dood is, is Alexandra se oudste seun, Hyrcanus II, wat die troonopvolger was, deur sy broer Aristobolus verdryf. Hyrcanus het by die Nabatese koning, wat toe reeds Aretas was, asiel gaan vra. Behalwe dat dit die Nabatese in konflik gebring het met die
