met oop deure staan langs die pad. “Hou so naby moontlik stil. My knie is te vol stront om ver te loop,” brom hy.
Hy sukkel uit die motor toe Boeries die handrem vastrek en hink oor die los klippe en gruis-sinkplaat na die gebied wat toegespan is met ’n geel lint. Lede van die misdaadondersoekeenheid is by die Mercedes besig.
“Koos!” roep Jan van ver af, wink toe die polisiemanne na hom omkyk.
Kaptein Koos Grundlingh kom nader gestap met ’n weermagjas styf om sy lyf gevou, ’n glimlag op sy breë gesig trek sy oë op skrefies onder sy pet se rand. “Jan Doep, my ou maat! En vir wat is my gunsteling-poot vanoggend weer op so ’n stywe been? Ek het jou lankal gesê jy moet daardie knie ’n nuwe skarnier laat insit.”
“Ja, ek weet,” antwoord Jan binnensmond. “Jy sê so, my vrou sê so, én Mac, én Boeries …” hy skud die bevelvoerder van die ondersoekgroep se hand, “… én om die waarheid te sê elke dom donner wat al van die operasie gehoor het sê so. Wat het hier gebeur?”
“Plaasaanval,” sê Grundlingh en draai weer om na die Mercedes, “of liewer, ’n mislukte plaasaanval. Dit was veronderstel om die getaway te wees dié. Die drywer was die gelukkige een.”
“Die gelukkige een? Nou wat maak hom so gelukkig?”
“Hy leef nog, maar ook maar net.”
“Ek lei af dat daar ongelukkiges ook is?”
“Ja,” antwoord Koos oor sy skouer terwyl hy ’n ent wegstap, sukkelend met sy gulp en die dik swaar jas se pante.
“Fok, Koos!” sê Jan vies, hink stywe been agter hom aan. “Ek weet dit is moeilik vir jou om met ons gewone platpote te kommunikeer, maar sê vir my net so min of meer wat gebeur het. Ek belowe jou, die res sal ek self probeer uitvind.”
“Daar was vier,” beduie Koos met die een hand in die lug terwyl ’n geel straal stoom laat opslaan uit die gerypte gras langs die grondpad. “Die drywer en nog drie. Die afdraai na die teikenplaas is so honderd meter verder. Tussen die afdraai en die opstal is die ander drie in ’n bloekombos voorgelê. Die drywer moes hier gewag het. Volgens die spore het iemand hom hier kom haal en ook bos toe gevat.”
“Bos toe gevat? Wat het in die bos gebeur?”
Koos grynslag terwyl hy stywebeen aangestap kom en sy gulp toetrek. “Gaan kyk maar self, as jy dit kan vat. Die bos is so ’n kilo verder, nie ver van die opstal af nie, maar ek waarsku jou dis nie mooi nie.”
“Ag hel, Koos, ek het al alles gesien. Wat het daar gebeur?”
Koos sit sy hand op die speurder se skouer, buk vlugtig vooroor asof hy wil seker maak dat iemand nie agter Jan wegkruip nie, en kyk sy kollega dan vierkant en gemaak besorg in die oë. “Kom ek stel dit so, Jan, ou seun, ek hoop nie jy het ’n duur Wimpy-ontbyt gehad nie, want jy gaan dit aflaai daar in die bos.” Hy gryns vermakerig. “As jy vir my ’n lift het, ry ek saam en gaan wys jou.”
3
“Wanneer sny jy hulle af?” Jan draai weg van die toneel wat met ’n geel lint afgekamp is, sy gesig in afgryse op ’n knop getrek. Hy wag nie op Grundlingh se antwoord nie, hink tussen die ylerige bome aan die rand van die bos deur, rem sy windjekker met sy hande in die sakke af oor sy skouers.
Die plaasdam langs die bloekombos se oppervlak is ’n grys spieël waaraan rafels mis bly kleef. ’n Klomp wit bosluisvoëls vlieg in V-formasie oor die glinsterende vlak in die rigting van die son, rakelings oor die volmaakte spieëlbeeld van hul vlug. ’n Makou raas van bo-op die damwal, klap sy groot vlerke.
Jan draai terug. In die bos is daar nog net hier en daar kolle waar die mis rondhang tussen skurwe swart stamme en laag-hangende takke. Die grond is nat van die water wat van die blare afdrup. Die honde-eenheid is besig om in die bos rond te snuffel en twee van Koos se kollegas neem grondmonsters onder die drie lyke wat steeds aan wit goiingtoue van takke hang. Hy sien Mac ook daar hurk; van Boeries is daar g’n teken nie.
Jan skop-skop in die koue, klam grond. ’n Wyle is dit nie die grusaamheid voor hom in die bos wat in sy borskas woel nie, maar die beeld van ’n ander jong man aan ’n stuk blou nylontou. Hy onthou die ruwe knoop aan ’n balk van ’n buitekamer, die dienspistool op ’n netjies opgevoude blou uniform, die brief aan sy vrou en een aan sy bevelvoerder, asof die dikgat bliksem Afrikaans sou verstaan …
Bliksem! Jan pluk sy kop op na waar die son nou ’n bleek-silwerige bal in die grysheid is.
“… wil eers die grondondersoek afhandel,” kom Grundlingh se stem van tussen die bome na hom aangedryf, en dan kom hy self uit die skadu’s te voorskyn, jaskraag teen die wind opgeslaan, aktetas in die hand. “Is jy orraait?” vra hy. “Ek het jou gewaarsku dis nie mooi nie.”
Jan wil vir hom sê dis nie die drie aan die bome nie. Hy wil hom vra of hy al probeer het om met ’n stomp knipmes deur ’n blou nylontou te saag, terwyl jy met die een hand klou aan jou broer se skoppende voete en bid dat jy betyds sal wees … sy lewe dalk kan red … Hy spoeg windaf en vee oor sy gesig, voel die sweet ondanks die koue.
Tou afsaag sal vir hierdie drie ook nie meer help nie, lankal nie meer nie. Hulle hang amper roerloos, beweeg net effens in die ysige windjie wat oor die vlaktes tussen die bome indruk. Hulle hande is agter die rug vasgebind, en die wit goiingtoue wat met ’n glyknoop om elkeen se nek vas is, loop oor dik bloekomtakke na waar die ander punt iewers aan ’n boomstam vasgemaak is.
Jan kug. “Hoekom lyk hulle so sleg?” vra hy, sy stem kraak en hy kyk vinnig af, skop-skop weer in die grond.
“Hulle is nie opgehang soos in ’n skielike nekbreek nie, soos in die valdeur wat oopruk of in die L’Amour-boeke met ’n hou op die perd se gat nie. Hulle is stadig opgetrek. Hulle moes kon voel hoe die lewe …”
Of soos om van ’n buitekamer se tafel af te spring …
’n Bloukorhaan vlieg skielik op uit die gras. Kraaak! Kraaak! versplinter hy die helder oggendlug. Die speurders se koppe ruk op, hy hang ’n oomblik lank stil hoog in die lug voordat hy wegswenk om in ’n swartgebrande stuk veld te gaan neerplons.
“Koos, los jou stront!” Jan spoeg weer windaf. “Is dit nou verdomp nodig om so dramaties te raak?” Maar hy kan sien wat sy kollega bedoel. Die lyke se flenters gebyte tonge hang lank by hulle grynsende monde uit. Hulle oë peul uit, witstarend in die halflig – na niks. Die broekspype is nog deurweek van die onbeheerste urine. “Wat is die verskil?” vra hy, hoewel hy reeds weet wat die antwoord is. Maar dit is asof hy by Grundlingh na ’n sekerheid soek, iets wat sal sin bring na hierdie waansinnige toneel van die mens se onbegrypbare wreedheid.
“As ’n man gewoonweg gehang word, word sy nek vinnig gebreek. Die longe ontvang nie meer neuronboodskappe van die brein af nie en hou op werk. Dit lei na versmoring, ensovoorts, ensovoorts. Hierdie ding was baie stadiger en pynliker. Meer soos ’n verwurging.”
“Iemand wóú hulle dus stadig doodmaak,” mompel Jan en vou die baadjie stywer om sy lyf. “Wraak? Vergelding?”
“Wel, dis jou afdeling daai. Al wat ek weet, is dat dit ’n rukkie gevat het en die slagoffers was lank by hulle positiewe. Miskien wou die aanvallers inligting gehad het, ek weet nie.”
Jan kyk die speurder met die groot jas ingedagte aan, en asof iets hom skielik byval, sê hy ongeduldig: “Koos, julle moet klaarkry
