Katryn van die klipdassies
Maretha Maartens
Mirre
1
“Ek wil nie naby wees as iemand hierdie sakke oopmaak nie,” het my broer Bert daardie nag gesê, sy MP4-speler se oorfone steeds in sy ore. “Ek sê nog: julle vat ’n vet kans met hierdie etikette. Julle moet liewer kompos daarvan maak. Ma kan mos gate laat grawe.”
Julle. My broer het eintlik gesê: “Hierdie gemors is julle probleem.”
Die verpakkingsproses in trurat, het ek dof gedink. In die plek van die indrukwekkende span kapsule- en pillepakkers wat al soveel jare lank onder die geklank van barokmusiek hulle werk in die pakskuur doen, het ons ’n moeë dekonstruksielyn geword: Brian, Bert, Ma, ek.
’n Omvangryke werkskeppingsprojek onder die goue sambreel van hoë silwereikbome in volle blom, het die senior joernalis van die toonaangewende tydskrif KOP die werksaamhede op Müllerhof ’n jaar tevore beskryf.
Een van die eerste dinge wat die besoeker opval, is dat almal op die terrein steeds na die nuwe, argitekontwerpte gebouekompleks as “die pakskuur” verwys, asof die swaarkry, die saamwerk en die winterkaggelvure in die gesellige ou pakskuur van die vestigingsjare nog vlak in die geheue lê.
Ek het daardie dag saam met die middeljarige verslaggewer – ’n man met ’n aansienlike gimnasiumlyf – deur die aanleg gestap en spoedig geweet hy is ’n uitgeslape rokjagter. Maar sy oë was darem na alle kante toe oop, byna soos ’n vlieg s’n.
In vleuel A van die LeanRLeanest-verpakkingsaanleg op Müllerhof, het hy ná heelwat kom-nader-kykies ge-skryf, word al die produkte wat in die Müllers se Stadspa’s verkoop word – van ontwerpersleotards tot dieetaanvullers – verpak en van etikette voorsien. Vleuel B is altyd ’n miernes van bedrywigheid, want hier word die firma se geskenkprodukte sonder uitsondering elke jaar in nuwe baadjies geklee. Vir ’n LeanRLeanest-werknemer is ’n oorplasing na vleuel B dan ook ’n groot loopbaanmylpaal. “Vleuel B,” verduidelik Eggert, “is die prestigevleuel. Dis die plek vir personeellede wat hulleself as lojaal, kreatief en verantwoordelik bewys. In vleuel B werk die personeel die hele jaar aan konsepte en idees – hulle is die kreatiewe span wat bepaal hoe ons geskenkprodukte die volgende jaar op die winkelrakke moet lyk. Gebeur dit dat hulle skeppende idees soos met verlede jaar se Kersseisoen op ’n wegholsukses uitloop, ontvang elke personeellid wat by die produk betrokke was, een van die belonings op die maatskappy se kieslys: koepons vir kruideniersware-aankope, meestal vir ’n jaar; gesinsnaweke by ’n nabygeleë vakansieoord; tien dae betaalde verlof; die geleentheid om op die maatskappy se koste vir ’n kursus van die werknemer se keuse in te skryf; borgskap vir ’n kind wat op ’n skooltoer moet gaan; aandele; dié soort van ding.”
Die meeste rokjagters met wie ek al paaie gekruis het, is linkshandig. Hulle gebruik hulle regterhande vir aanraak, boudklap, broekgordel-verwante bewegings, hand-op-die-skoonheid-van-die-oomblik-se-pols, dié klas van ding. KOP se verslaggewer het aantekeninge bly maak en ek het gesien hy is linkshandig. Hy het ook oor die uitsonderlike vermoë beskik om twee mense gelyktydig vol in die oë te kyk. Pa het gevoel hy word vas in die oë gekyk, met respek, en ek het gevoel ék word stip en sonder respek in die oë gekyk, maar nie om die beurt nie. Heeltyd.
Vleuel C, het die rokjagter-verslaggewer nogtans geskryf, is die plek van die maerwordprodukte. Soos in vleuels A en B, werk LeanRLeanest se kapsule-, poeierdrankie- en pillepakkers in oranjegeel uniforms. Ook hier is Frieda – en deesdae ook haar dogter Katryn – se stempel duidelik sigbaar. Soos in die rusareas van die ander vleuels, is die koffiemasjien en sagte matte, leunstoele, koerante, hoofpynpille, vrugte in seisoen en groot blikke tuisgebakte karringmelkbeskuit standaard-toerusting. “Deesdae,” vertel Frieda, “is almal mos gesondheidsbewus. Ons werkers het tydens een van ons personeelvergaderings gevra vir semelkarringmelkbeskuit en ons het die versoek aan die kok oorgedra. Met die nagereg wat ons in die eetsaal beskikbaar stel, is dit dieselfde. Vroeër was Vrystaatpoeding of malvapoeding ons werkers se nommer-een-keuse. Nou is dit waatlemoen, jogurt, spanspekskywe of vars vrugteslaai.”
Die Müllers, het die artikel verder gelui, vertrou hulle werkers. Elke werknemer bepaal self wanneer hy of sy ’n blaaskans nodig het. Wegkomkafees, noem die Müllers die gesellige asemskep-areas. Hier tref jy gereeld ’n pakker of twee aan wat bene uitgestrek met ’n beker skuimkoffie in die hand na die bedrywigheid van die vinke in die groot palmboom voor die venster sit en kyk, voordat daar teruggekeer word na die werkstasies. “Hier beraad die personeel mekaar soms selfs buite die gebou onder die waaksame oë van die klipdassies,” vertel Frieda Müller. In haar woorde: “Skep ’n omgeeruimte in die werkplek, en jou werkers begin ook vir mekaar omgee.”
“Klipdassies?” het die KOP-joernalis seker gemaak dat hy reg gehoor het. “O ja, natuurlik. Daar sien ek een, nee, drie! Ek het nie geweet daar is so baie van hulle in hierdie gebied nie?”
Ma het kommentaar gelewer, maar hy was in werklikheid weer besig om sy merkwaardige kyk te kyk: een oog op die klipdassies, een oog op sy aantekeninge en albei oë óú-kalant-wellustig op my.
Gee aan ander en dit gaan goed, sou ek enkele maande later vir hom kon sê. Skryf dit, meneer die joernalis. Ons werknemers is mense, en mense hou daarvan om te ontvang. Maar laat die swaarkry begin, dan draai die wiel. Dan spartel jy alleen en alles word swart.
Die aand toe ons etikette moes afskuur, het Ma swart kringe onder haar oë gehad, en Brian was nog in sy swart drafbroekie en agterstevoor swart pet. Ek en Bert het albei swart T-hemde aangehad. Die feit dat myne met ’n Eat Pork or Die-slagspreuk en Bert s’n diep onder die kreukels en tussen die rafels en gate met ’n ontwerperslogo gespog het, het niks aan die saak verander nie. Van vrolike oranjegeel was daar in óns dekonstruksielyn geen teken nie.
Alles in trurat, het ek met etiketgom onder my vingernaels en in my nek gedink. Of nee, ek het dit sommer net geweet; ek het nie gedink nie. Ek kón nie dink nie. As jy so kniediep in die sop is, sweet jy eerder. Jy word dom en lomp. Jy boemel, soos in ploeter, soos in sleep, soos in jouself voortsleep deur honderde liters gom en ’n ton papierpulp.
Jy kerf met die lem van ’n skerp mes of met ’n skêrpunt deur die plastiese seëlingsomslag tussen die bottelnek en die prop. Jy draai die peuterbestande prop af, gooi die groen kapsules in die vullissak voor jou op die toonbank en dompel elke leë donkerbruin botteltjie by ’n stuk of tweehonderd ander in die wasbak, of in ’n emmer vol water. Die meeste sluk borrels, nes die firma.
As jy gelukkig is, trek jy die etikette ná tien minute af. Die hardnekkige gom word sonder seremonie met draadskuurders afgeskuur en die skoon botteltjies onderstebo op die droograk geplaas sodat hulle kan drupdroog. Telkens wanneer die wasbakke soos sopkomme begin lyk, hark jy die pap etikette en die slymerige papierpulp waaruit sowel die maerwordbeloftes as die fynskrif gewas is, uit die water, pers die vloeistof daaruit en stort die pulp in die naaste vullissak. Dit alles doen jy sonder handskoene. Die lewe reik geen handskoene uit as ’n gesin sy moses teëkom nie.
Die gewraakte goud-en-asuurblou LeanRLeanest-etiket het nog op die bykans seweduisend botteltjies gepryk wat die aand ná nege uit die stoorkamers gebring is. In die bokse wat in normale omstandighede binne ’n dag of twee op Josué se trok onderweg sou wees na apteke en gesondheidswinkels van die Kaap tot in Messina, van O.R. Tambo-lughawe na maerwordplekke in Hollywood en Amsterdam, het daar ten minste twintigduisend botteltjies met dié etikette op ons gewag.
Ek het opgekyk, my wang per ongeluk met gom bestryk en die groot drietalige LeanRLeanest-credobord teen die oorkantste muur asof vir die eerste keer in maande raakgesien:
Ek is trots op myself, my firma en my werk.
Ek
