kom kyk wat hy langs die heining met die reun doen nie. Hy du hom na die hek se kant toe. Toe bind hy die tou wat hy saamgebring het om sy nek, gou, met ’n knoop wat nie sal toeskuif nie, en maak die hek oop. Die reun volg hom gedwee die woud binne.
Die paadjie teen die hang is dik met blare bedek; geen spore sal daarin wys nie. Net om seker te maak dat hy nie agtervolg kan word nie, draai Ahmo later daarvan weg en loop skuins bergop. Sy koers sigsag al hoër, al nader aan die krans waarop die Kroate hulle masjiengeweerstelling ingerig het: die uitsigpunt wat ou Nikola vir hulle aanbeveel het.
Niemand soek ooit daar naby sampioene nie.
Nadat die UNFOR-spesialiste hul kennisgewings daar aangebring het, gaan Podorajac se seuns ook nie meer soontoe nie. Oral waarsku blikplaatjies aan ’n pen in rooi verf teen myne. As jy ’n personeelmyn aftrap, skiet dit so hoog soos jou knieë in die lug op voor dit ontplof.
Bratska sal dit nie waag om hom hierheen te volg nie.
Stadig, met sy blik stip op die grond ’n entjie voor hom, lei Ahmo die perd deur die woud. Die helling is moeilik, steil en klipperig, en ontblote kronkels van boomwortels pootjie hom. Nogtans bly die perd kort agter hom, soms met sy neus teen sy nek. Heeltyd dink Ahmo aan die gevaarlike myne – in Konic hink twee jong mans, wat in die berge aan die gevegte deelgeneem het, op krukke – maar hy is eintlik banger dat die reun ’n myn kan aftrap as hy.
’n Uur later kom Ahmo by ’n tweespoorpaadjie uit. Sy oupa is altyd hierlangs op na sy beeste in die bergkampie toe. Dit was maar laas somer dat die skaapwagters weer die paadjie begin gebruik het om hul kuddes bergop te neem: die maklikste roete van onder uit die vallei uit. Hy sal met die paadjie langs hou terug huis toe.
Die paalomheinde kampie waarheen Ahmo die reun neem, het genoeg weiding en water; ’n fontein syfer sommer so uit die gras uit, maar wat dit ’n ideale wegsteekplek maak, is die woud rondom, dig en donker soos ’n gordyn van groen fluweel. Voor die oorlog het sy oupa nog drie guskoeie en van sy speenkalwers hier gehou, maar die vlugtende Kroatiese soldate het op hulle afgekom en hulle geslag. Sy pa het nie vee om hierheen te bring nie.
Ahmo knoop die tou om die perd se nek los. “Hier gaan daai sigeuner jou nooit kry nie,” sê hy. “Ek kom môreoggend weer, Pescka.” Dan is dit Saterdag en die skool is toe. Hy kan maklik van die huis af wegglip.
Ahmo hardloop met die paadjie langs bergaf, so vinnig as wat sy bene hom kan dra. Toe hy by die huis kom, is dit nog nie donker nie. Niemand het hom gemis nie. Net Jojo blaf van blydskap, en spring teen hom op.
Ahmo is verbaas hoe maklik hy dit reggekry het om Pescka te red. Vreugdevol gaan hy die aand bed toe, opgewonde oor sy plan.
Vroeg die volgende oggend hoor Ahmo buite in die straat iemand praat; ’n harde, vreemde stemtoon het hom laat wakker skrik. Toe hy by die venster uitloer, sien hy die sigeuner, Bratska, by hul heining staan. Hy praat met sy pa en beduie straatop en straataf na al die huisies van Podorajac. Ná ’n rukkie word dit weer stil.
Sal hy sy kennis van die rede vir die man se ontsteltenis vir sy pa kan wegsteek? Beteuterd loop Ahmo kombuis toe. Hoe moet hy maak om nie skuldig te lyk nie? Gelukkig stuur sy ma hom na sy tante toe om vir hul oggendete burek te gaan haal, vars gebak en geurig onder ’n servetjie toegemaak op ’n bord.
Sy pa se stroewe stilte aan tafel is aan Bratska se berig oor sy perd te wyte, weet Ahmo, maar hy durf hom nie uitvra nie. Sy perd is gesteel, sou Bratska vertel het. Toe hy van Konic af terugkom, was die perd weg. Nee, hy het die spoor in die woud verloor.
Asof hy die vraag wat by Ahmo spook, verwag het, sê sy pa: “Die sigeuner wil nou by almal loop en navraag doen oor sy perd. Hy het nog nie gedink om ’n klag by die polisie te lê nie.”
“Dalk omdat hy self by allerhande onwettighede betrokke is,” sê sy ma.
“Dalk omdat hy weet die polisie het nie veel tyd vir hulle sigeuners nie,” antwoord sy pa.
Ahmo wil so gou as moontlik wegglip, maar hy kan nie sommer net oor die bruggie loop nie; dit sal te veel agterdog wek. Hy moet hoër op oor die Tresanica, waar ’n paar groot klippe trapplek bied in die stroom.
Toe hy later daar kom, trek hy sy skoene uit; kaalvoet is jou kans vir gly minder. Anderkant kies hy ’n kortpad deur die woud. Hy wil so gou as moontlik die tweespoorpaadjie bereik. En vir Pescka het hy twee appels gebring. Perde hou van appels, het hy gehoor.
Vroegmiddag keer Ahmo terug. Hy voel tevrede, dit was lekker om op die reun se rug te klim, al het hy nie teuels gehad om hom mee te stuur nie.
Die volgende oggend gaan Ahmo weer bergop, na die perd toe, in die geheime kampie in die woud. Hy bly nie lank nie; as sy pa hom soek om hom met iets te help, sal hy sê hy was by ’n vriend.
Ahmo hou ’n hele week hiermee vol. Al duur dit langer om soontoe te gaan en terug te kom as die rukkie wat hy daar vertoef, is dit die moeite werd. Hy het die sigeuner se aaklige voornemens gefnuik.
Net een middag het hy Bratska stadig oor die bruggie sien loop. Dit het gereën, en sy ou leerbaadjie se kraag was opgeslaan agter sy nek, sy pet diep oor sy oë afgetrek. Hy het hande in die sakke geloop, geboë onder die harde val van die koue druppels, asof die reën hom grond toe afdruk, af in die modderige plasse in die pad.
Ahmo het geskrik, want ’n oomblik lank het hy gedink dit is ou Nikola wat na sy vernielde huis toe teruggekom het. Hy was so ’n krom ou man.
Saterdagoggend vra Ahmo sy pa of hy hom by sy werkstafel nodig het, want hy wil Rutko gaan vra om hom te help met sy algebra; almal weet hoe knap is hy met wiskunde.
Gou is hy by die trapklippe oor die Tresanica, en daarna kortpad deur die woud teen die berghang op na die paadjie toe. Hy het vir Pescka appels gebring. Appels en ’n tou om ’n toom te prakseer, want vandag wil hy hom weer probeer ry. So ver as wat Ahmo loop, hoor hy voëls in die woud sing. Hy kyk of hy nie een kan sien nie, maar hulle bly verskuil tussen die groen lower, veilig onsigbaar.
Solank as wat Pescka weggesteek bly, sal hy ook veilig wees.
Om ’n toom van ’n tou te maak, is toe glad nie maklik nie; Ahmo kom gou agter ’n toom moet ’n stang hê, waaraan die teuels kom. Hy sukkel ook om bo-op die groot swart reun se rug te klim. As hy die maanhare vasgryp en homself probeer optrek, gly sy kaalvoete teen die reun se gladde flanke.
Die perd bly verbasend geduldig staan.
Soos hy die vorige keer ten einde raad gemaak het, lei Ahmo die perd later tot langs die heining, en klim toe van die heining af op sy rug.
Asof hy sy ruiter se probleem verstaan, stap die perd rustig met hom in die kampie rond. Ahmo kom agter dat hy hom met sy knieë kan stuur: druk links, en Pescka swenk regs. Hy hou aan sy maanhare vas. Later begin hy tuis voel op die wye, gespierde rug, al skaaf hy ook ’n bietjie tussen sy boude. Hy praat met die perd: “Jy kan vir altyd hier bly, Pescka. Dis veilig hier in die woud.”
Die lyk asof die bome soos vriende hand om die lyf staan, so strengel hul dik takke ineen, so vou hulle mekaar in mantels lower toe. Net bokant die kampie is die lug oop: ’n blou vierkant. Wolke dryf dit stadig binne en weer uit. Dit kan vanmiddag reën, het sy pa gesê.
Ahmo voel jammer vir die ou swart reun wat alleen moet agterbly. “Sodra ek kan, kom ek weer,” belowe hy.
Hy hardloop in die paadjie af. Die wolke het saamgepak en die woud donker gemaak; in die skemer lyk die lower amper swart. Die voëls het stil
