almal langs die spruit ondervra. Is jy nie ondervra nie?”
“Ek was weg. Ek’t Dinsdagnag van my broer af teruggekom. Ek’t gaan kuier. Vir my kindertjies. Dis toe ek in die park loop dat ek iets gesien het.”
“Wat’s jou naam? Waar kan ek met jou kom praat?” En as nagedagte, maar dit sal uit haar eie sak moet kom: “Ek sal ’n paar rand saambring.”
Die stem onmiddellik meer toegewend.
“Kry my by die ou grafte. Die munisipaliteit betaal my om die grafte skoon te hou. Ek’s nie ’n leeglêer nie. Gaan op die oomblik net deur ’n swaar tyd en als. Die resessie vang nie net die rykes nie, jy weet. My naam’s Susanna, jy kan my sommer San noem. Dis hoe almal my ken. San. Jy sal my sien; ek sal by Sophia Alberts se graf wag.”
Die resessie, wil sy sê, is verby. Maar vra: “Hoe laat?”
Die sel reeds afgelui.
’n Ooggetuie, dink sy, spoel die tandepasta in haar mond uit, klim onder die stort in. Ook die beenhare sal moet wag, darem verberg onder die langbroek. Maar dié sal moet af voor sy weer in die gim kom. Sy het ’n moontlike naam en adres van die slagoffer, en twee mense wat ’n uitkenning kan doen. En San het iets gesien. Ná drie frustrerende dae het sy binne ’n uur op ’n vroeë Saterdagoggend ’n groot deurbraak gemaak in haar eerste moordondersoek. Miskien sal sy tóg verplig wees om ’n ietsie saam met Andy Collipepper te gaan eet, al is dit net ter wille van hulle sosiale kontrak. Hy het nie die lyf en voorkoms van ’n rugbyspeler nie, en al het hy ’n rugbybroek gehad, slaap sy eerder kaal as in sý skubberige broek of hemp.
Terwyl sy haar hare uitskud en afdroog, bel sy vir kolonel Silas Sauls.
“Ek wil die vrou gaan ondervra.”
“Wat van die uitkenning?”
“Kan iemand anders gaan bystaan?”
“Dis nie net vir uitken nie, adjudant. Onderhoude moet gevoer word, ondervragings gedoen word. Ons moet te wete kom van Mia Vermooten se bewegings en gewoontes en vriende.”
“Ek kan nie op twee plekke gelyk wees nie, kolonel. Ek dink ’n moontlike ooggetuie moet in hierdie stadium eers my aandag kry, voor sy verdwyn, of voor alles vervaag wat sy gesien het. Sy’s nie iemand met ’n vaste adres of geheue nie. Sy woon by die spruit. Ek’t niks teen mense wat by ’n spruit bly nie, maar hulle is geneig om aan kort geheues te ly.”
’n Oomblik, maar nie van stilte nie, asof hy kou, sy brekfis eet.
“Ek sal gaan.”
“Sélf gaan? Is jy seker? Fred Lange of iemand kan gaan.”
“Sê mos ek sal gaan, hou op karring.”
“Dis net ’n voorstel, hoef nie my kop af te byt nie.”
Kalmer: “Ek sal self gaan en met hulle gesels ná die uitkenning, hulle besig hou tot jy opdaag. Vir Bets van Crosby en kollega Spottiswoode.”
Sy vra hom liefs nie of sy kan terugeis vir ’n voorskot aan ’n informant nie. Nie as hy so knorrig is oor sy Saterdagoggend in ’n lykhuis nie. En streekkommissaris Pitso sal die horries kry; tel elke sent in sy begroting. Ou dokter Koster. Dié gaan nie knorrig wees nie, bloot bedonnerd, as sy hóm moes pla om ’n liggaam vir uitkenning gereed te kry. Nee, dink sy, veel beter om eerder vir San te gaan kuier by die ou graftes van die stigters van Sophiatown, Albertsville en Albertskroon. In haar beursie die geld wat sy getrek het vir ’n toppie en broek en sandale, prêt-à-porter by Woolies. ’n Deel daarvan nou bestem vir San van die spruit wat finansieel erg gedruk word deur die afloop van die internasionale geldkrisis. Wat met vier kindertjies in die sorg van ’n broer sukkel om kop bo water te hou, al help die parke-afdeling van die munisipaliteit met ’n grafhonorarium. Maar Ella Neser het geen twyfel nie: haar kleregeld gaan sorg vir groot makietie vanaand langs Montgomeryspruit.
Sy skink nog koffie saam met ’n sny roosterbrood om haar vir San van Alberts Farm te versterk. Nou die voordeurklokkie, en dit is skaars agtuur op ’n Saterdagoggend. Sy maak die voordeur oop. Hy staan buite die hek op die sypaadjie. Sy sien die letsel waar die soolknoppe van ’n rugbyskoen die vel van sy voorkop in ’n losskrum gekloof het. Sy het hom sélf gevat vir vier steke en elke aand die wond ontsmet en getroetel. Sy druk die deur toe.
Weer die klokkie en oor die interkom beveel sy: “Gaan weg!”
“Ella …” sê hy.
“Gaan weg.”
“Kan ons praat? Net vir ’n rukkie?” Sy stem blikkerig, smekerig.
Haar mond by die interkom. “Ons’t klaar gepraat.”
“Nie ek nie,” sê hy. “Ek’s nog nie klaar nie. Jy hoef niks te sê nie. Jy kan net luister.”
“Ek’s besig.”
“Net vyf minute.”
“Ek’t twee weke niks van jou gehoor nie, nou vra jy vyf minute?”
“Ek bel jou, jy antwoord nie. Ek los boodskappe, jy reageer nie. Dit was ’n fout, Ella. Ek’s jammer.”
“’n Fout? Jy’s jammer?”
“Ja, baie jammer. Weet nie hoekom ek dit gedoen het nie. Kan dit nie verklaar nie. Het net gebeur. Sy beteken niks vir my nie.”
“O, sommer net gebeur. Soos ’n dekhings. Nou’t jy klaar gedek, twee weke lank, en jy wil terugkom want sy beteken niks vir jou nie. Skoert nou, Bam, sodat ek my werk kan gaan doen?”
“Ella …”
“Lóóp!”
Sy staan met haar kop teen die muur en hoor sy kar wegry. Niemand is sonder foute nie, en foute word reggestel. Maar ongedaan maak, só ’n fout?
Die hekkie het ’n geroeste slot aan, die ogiesdraad weggedruk vir toegang. As sy skoonmaak, is dit nie-amptelik en sonder permissie, vermoed Ella toe sy ook deurklim na die grafte toe.
San leun met ’n elmboog teen die graniet-obelisk van Sophia Catharina Geldenhuys (Geboren Alberts). Geboren 15 Julie 1887 te Waterval. Overleden 19 Mei 1927 te Waterval.
Dieselfde liggaamstaal, dink sy grimmig, as die verkoopsman van gebruikte karre by wie sy haar Citi Golf gaan koop het. Geen afslag nie en vyf duisend kilometer later brand die suiers vas. Maar dit is die kans wat ’n mens vat met verkoopsmanne en misdaadinformante; almal wil jou geld hê en in die kleinskrif verneuk hulle jou.
“Jy nie bietjie jonk vir ’n moord nie?” word sy begroet.
“Wat het jy gesien, San?”
“Word ek betaal vir my informasie?”
Sy haal die sigaret tussen haar lippe uit en poets die graniet met geel nikotienvingers.
“Ek sal jou iets gee, ’n voorskot. Ons doen dit nie gewoonlik nie. Ons betaal eers uit wanneer ons ’n verdagte gearresteer en die hof hom skuldig bevind het. Dis die prosedure.”
“Maar
