het ek nie werklik iets teen Geo se baard nie.
Ek was nog nie by die Apartheidsmuseum nie en ek weet nie of ek gou soontoe sal gaan nie. Ek weet ook nie of ek weer by die Voortrekkermonument of Bloedrivier sal kom nie. Ek besoek wel die Klein-Karoo Nasionale Kunstefees en Aardklop, maar ek bring meer tyd in Die Hoenderkop en ander kuierplekke as by grensverskuiwende dramaproduksies deur.
Ek lees nie eintlik meer politieke berigte in koerante nie want ek het lankal my vertroue in politici verloor. Ek weet nie eens of ek gou weer in ’n verkiesing gaan stem nie want daar is tans nie regtig iemand vir wie ek wil stem nie.
Ek is wie ek is, maar wie dit is, weet ek nie altyd nie.
Al my helde is dood: Deneys Reitz, Will Jordan, tant Johanna Brandt, generaal Koos de la Rey, dok Craven en Herman Charles Bosman. Bart Nel is ook een van my helde maar, anders as Bart, is ek nie meer hy nie.
Ek is illusieloos.
Ek is leierloos.
Ek is ’n Afrikaner.
Krêp de Tjaain
Hy was seker so agtien, dalk negentien, met ’n sonbril op die voorkop en ’n yl Brad Pitt-baardjie op die kennebak. Ons het nou die aand toevallig saam by die Quick Shop ingestap, ek vir ’n pastei en ’n Coke, hy skynbaar vir kondome want hy het gemik vir die rak teen die muur waar dié pakkies in gelid gehang het.
Het ek maar soveel selfvertroue gehad, het ek gedink. Want ek, ’n relatief neuroselose man van in die veertig, sal steeds nie so openlik na ’n kondoomrak in ’n winkel stap nie – veral nie met ander mense in die nabyheid nie.
Rustig het hy die pakkies deurgekyk en op een besluit. The Shield of Zeus for superlative performance. Toe het hy dit saam met twee Crunchies betaal, in die Honda Ballade – seker nog sy ma s’n ook – voor die deur gewip en gery. Heeltemal onselfbewus.
Deel van ’n geslag waarvoor ’n kondoom niks vreemds is nie.
En dit is seker hoe dit moet wees in ’n oorbevolkte Derdewêreldland waar een uit agt mense glo reeds HIV het. Dit is net so, wel, so anders as wat dit eens op ’n tyd was. Toe my stem begin breek en ek my hare soos Bobby Ewing in Dallas probeer kam het, was dit onmoontlik om sommer by ’n plek in te stap en ’n pakkie kondome van die rak af te haal.
Oom Dafel, die apteker, het dit wel aangehou. In ’n laai, naby die Skedule 1-medisyne.
Wie onthou nog die omstredenheid – ek dink dit was in 1977 – toe dit bekend geword het op Kyalami gaan ’n renmotor jaag met die kondoomvervaardiger Durex se naam daarop? Die volk was in opstand: die Kerke, Aksie Morele Standaarde, die ACVV, die NP – vreeslik.
Op die ou end het die regering dit ingevolge die een of ander obskure wet verbied.
Ons het nie die woord “kondoom” geken nie. Ons het gepraat van FL’s. Of effies. Of velle. Of rubbers. Of goue ponde.
“Ek weet waar ons rubbers kan kry,” het Stoffel, my beste maat in standerd 5, gesê.
“Rubbers? Waar?”
“By Taki se kafee. Toggos sê so.”
“Genuine?”
“Genuine. Jy sê niks. Jy skiet net ’n twintigsentstuk in die lug op, vang dit, kap dit op die counter neer en skuif dit tot voor ou Taki. Hy sal dan weet.”
“So, let’s go.”
Ons het op ons fietse geklim en in 4de Straat af gery na ou Taki se kafee toe. Dit was 1975, ons was albei 13 jaar oud, albei gevangenes van ons ontluikende hormone en die sensualiteit van Anneline Kriel, 1974 se Mejuffrou Wêreld.
Taki was op sy pos agter die toonbank, sy hemp tot by sy naeltjie oopgeknoop, ’n silwer St Christopher-hangertjie tussen sy borshare. Sonder om ’n woord te sê, het Stoffel die twintigsentstuk die lug in geskiet, dit gevang, “kwa!” op die toonbank neergeplak en dit tot voor Taki geskuif.
Taki het die muntstuk opgetel. “What can I do for you, sonny?”
Stilte.
“You don’t speak, huh?”
Stilte.
“I say, can I help, sonny?”
Stilte.
Taki het sy skouers opgetrek en dak toe gekyk. “This boy she don’t speak today.”
Stilte.
“Hey sonny, don’t wasta my time. You don’t speak, me don’t hear. Okay? Okay?”
Ek wonder hoeveel seuns het in daardie tyd muntstukke voor verdwaasde Griekse en Portugese kafee-eienaars die lug in laat tol want oral is geglo dit is ’n maklike manier om ’n kondoom gekoop te kry.
Natuurlik het dit nooit gewerk nie. Dit was maar net een van die baie urban legends oor kondome wat toe in omloop was. Ons het ook geglo enige winkel met ’n Chinese eienaar sal tjop-tjop ’n rubber aan jou verkoop – ook nie waar nie.
Loop vra maar enige man oor veertig, elkeen het sy eie kondoomstorie om te vertel.
Dit was nie dat ons die kondome wou gebruik vir die doel waarvoor dit vervaardig was nie. Hoe kon ons? Jy is dertien jaar oud, een oomblik praat jy met Ivan Rebroff se basstem, die volgende oomblik is jy Mimi Coertse. Jy droom snags drome wat jy hoop jou pa en die predikant nooit van sal uitvind nie, jou wange is vol puisies, jou ore slaan aan die brand en jou keel trek toe as Hessie Prinsloo in die klas vir jou glimlag met draadjies aan haar tande.
Tog het ons op die ou end ons eie, persoonlike kondoom gekry, ek en Stoffel. Ons het dit vir 50c gekoop by Johannes wat in ons tuin gewerk het. Johannes, weer, het dit by die kliniek gekry.
Dit was so ’n goue pakkie met fyn rooi lettertjies op: Crepe de Chine. Toe het ons dit nie meer ’n rubber genoem nie. Dit was “Krêp de Tjaain”.
Een week was die Krêp de Tjaain myne, net só, toe in die pakkie. Die volgende week was dit weer Stoffel s’n. Eers die dag toe ons Anneline Kriel kaal gesien het, het ons daardie pakkie oopgeskeur.
Dit was ’n Maandagmiddag. Van die skool af op pad huis toe het ek en Stoffel gou by Taki se kafee ingesak vir ’n Hubbly Bubbly. Toe lê sy daar op die grond voor die tjips-rak, op haar rug, poedelkaal in die son met sulke sterretjies op haar borste. Op die Sunday Times se voorblad.
Anneline, o, ons Anneline!
Wat doen jy as jy dertien is, jy het pas die voorwerp van jou fantasieë kaal gesien en jy sit op ’n plattelandse dorpie met een voos gevatte Krêp de Tjaain in jou besit?
In my kamer by die huis het ek die goue pakkie onder ’n hopie broeke in my kas uitgehaal. Stoffel het op die bed gesit, onder die poster van Bruce Lee teen my muur, en hardop begin voorlees uit James Hadley Chase se Die rooi bikini wat hy onder sy grootboetie se Ford 17M se sitplek ontdek het: “Die maan hang skilderagtig oor die see. Hy steek sy hand uit en raak met koorsagtige vingers aan haar skouer. Dit voel of ’n elektriese stroom deur hom gaan – hy kan die haartjies op sy arm orent voel kom.”
Ek het
